Strona bierna to konstrukcja składniowa, która wymaga użycia czasownika "być" lub "zostać". Zdaniem w stronie biernej będzie na przykład zdanie: "Komputer został włączony przez Piotrka". To samo zdanie w stronie czynnej brzmieć będzie: "Piotrek włączył komputer".
Co to jest strona bierna w języku polskim i jak ją tworzyć? Przeczytaj i wykonaj zadania na stronę bierną.
Spis treści
- Jak wygląda zdanie w stronie biernej?
- Na czym polega zamiana strony czynnej w stronę bierną?
- Przykłady zdań w stronie biernej i stronie czynnej
- Strona bierna a imiesłów przymiotnikowy bierny
- Czasowniki nieprzechodnie
- Zadania na stronę bierną i czynną
Jak wygląda zdanie w stronie biernej?
Zdanie w stronie biernej składa się z podmiotu, orzeczenia imiennego ze wspomnianym łącznikiem , np. "jest" oraz imiesłowu przymiotnikowego biernego, a także dopełnienia. Przeciwieństwem strony biernej jest strona czynna, która zawiera wyłącznie podmiot i orzeczenie czasownikowe oraz dopełnieniem.
Na czym polega zamiana strony czynnej w stronę bierną?
Zamiana strony biernej czasownika na czynną i odwrotnie wymaga zmiany szyku zdania oraz zmiany podmiotu. Wyraz, który jest podmiotem w zdaniu wyrażonym w formie czynnej, staje się dopełnieniem w zdaniu biernym. I odwrotnie – dopełnienie bliższe ze zdania biernego zamienia się w podmiot w zdaniu czynnym. Tyle teorii, która wydaje się skomplikowana, a teraz przykłady, które łatwiej wam to wyjaśnią.
Przykłady zdań w stronie biernej i stronie czynnej
Zdanie w stronie czynnej: „Ania podlewa kwiaty” zawiera podmiot ("Ania"), orzeczenie ("podlewa") oraz dopełnienie ("kwiaty"). Zdanie to skupia się na Ani, na tym, co ona robi – powiemy tak na przykład w sytuacji, gdy ktoś nas spyta, co robi Ania lub gdzie jest w tej chwili?
Gdy jednak chcielibyśmy porozmawiać o kwiatach i spytać, czy ktoś je podlał lub kto konkretnie to zrobił, otrzymamy odpowiedź w stronie biernej: „Kwiaty zostały podlane przez Anię”. "Kwiaty", które dotąd w zdaniu czynnym były dopełnieniem, stały w się w zdaniu biernym podmiotem.
Strona bierna a imiesłów przymiotnikowy bierny
Na przykładzie widać, że aby utworzyć zdanie w stronie biernej, konieczne jest użycie formy osobowej czasownika (być, zostać) oraz imiesłowu przymiotnikowego biernego (np. "podlany"), który w liczbie pojedynczej, występuje w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim, a w liczbie mnogiej – w rodzajach męskoosobowym i niemęskoosobowym. Imiesłów może mieć formę dokonaną lub niedokonaną
Zobacz to wszystko jeszcze raz w tabeli:
STRONA CZYNNA:
| PODMIOT | ORZECZENIE CZASOWNIKOWE | DOPEŁNIENIE |
| Uczniowie | namalowali | plakat |
| Konduktor | sprawdza | bilety |
STRONA BIERNA:
| PODMIOT | ORZECZENIE IMIENNE | DOPEŁNIENIE | |
| ŁĄCZNIK | IMIESŁÓW BIERNY | ||
| Plakat | został | namalowany | przez uczniów |
| Bilety | są | sprawdzane | przez konduktora |
Czasowniki nieprzechodnie
Warto pamiętać, że nie wszystkie czasowniki mają stronę bierną, tzn. nie wszystkie można przekształcić w imiesłowy przymiotnikowe bierne. Nie zawsze można więc zmienić zdanie ze strony czynnej w bierną.
Takimi czasownikami, zwanymi „nieprzechodnimi” jest np. czasownik „iść”, "rosnąć" czy „myśleć”. Możemy powiedzieć, że „Chłopiec idzie drogą”, ale nie możemy zmienić tego zdania tak, aby podmiotem stała się „droga”. Podobnie wyłącznie stronę czynną ma zdanie: „Ania myśli już o wakacjach” czy "Grzyby rosną w lesie".
Zadania na stronę bierną i czynną
1. Przekształć zdania o konstrukcji czynnej na zdania o konstrukcji biernej.
Drużyny uczniów z Warszawy i Płocka rozegrały mecz piłki nożnej.
Sprzedawca podał Ani cukier.
Babcia położyła telefon na półce.
2. Przekształć zdania o konstrukcji biernej na zdania o konstrukcji czynnej.
Ten średniowieczny zamek został zbudowany przez Krzyżaków.
Dekoracje na Boże Narodzenie zostały wykonane przez uczniów z 3 klasy.
Wycieczka do Krakowa została zorganizowana przez nauczyciela historii.
3. Przekształć czasownik użyty w zdaniu w imiesłów przymiotnikowy bierny
Mam zrobiła na obiad pierogi z mięsem.
Robotnicy rozładowali ciężarówkę.
Basia nalała wody do butelki.
Czytaj również:
Przecinek przed oraz - czy stawiamy przecinki przed spójnikami?
Równoważnik zdania - co to jest równoważnik zdania. Przykłady
Strona bierna – czym różnią się od siebie strona bierna i czynna czasownika?
Cyfry rzymskie - jak je zapisywać i kiedy stosować?
Jak napisać rozprawkę? Konstrukcja i zwroty stosowane w rozprawce
