Stres w odpowiedniej dawce jest człowiekowi potrzebny, a wręcz niezbędny do życia. Pójście do szkoły to jednak dziecka często zbyt stresujące wydarzenie, by traktować je jako coś pozytywnego. Lęk przed szkołą to problem wielu dzieci, zwłaszcza tych, które dopiero zaczynają swoją edukację lub trafią do nowej szkoły.
Jak pokonać strach przed pierwszą klasą i lęk pierwszoklasisty, zapytaliśmy Mateusza Kempińskiego, psychologa z Centrum Medycznego CMP.
Spis treści
- Jak pokonać lęk przed pierwszą klasą?
- Objawy stresu szkolnego
- Wsparcie rodziców pomaga w lęku przed pierwszą klasą
Jak pokonać lęk przed pierwszą klasą?
Rozpoczęcie edukacji czy powrót do szkoły po wakacjach bywa dla dziecka trudny. Sytuacji nie ułatwia fakt kilkumiesięcznej edukacji zdalnej oraz wciąż trwająca pandemia, przez którą w placówkach wprowadzono dodatkowe środki ostrożności. Dzieci i młodzież muszą wrócić do rannego wstawania, spędzania większości dnia w szkole i odrabiania lekcji.
Dla jednych będzie to wielka radość i okazja do spotkania ze znajomymi, ale niektórym uczniom może towarzyszyć lęk i poczucie niepewności. Jak pomóc dziecku pokonać stres i nauczyć go radzić sobie z emocjami?
Młody człowiek w szkole uczy się nie tylko treści wynikających z podstawy programowej, ale nabywa też niezbędne kompetencje społeczne i mierzy się z pierwszymi wystąpieniami publicznymi. Zdobywanie dobrych ocen czy adaptacja w grupie rówieśniczej nie każdemu dziecku przychodzi łatwo, a w przypadku pierwszych niepowodzeń mogą pojawić się zdenerwowanie czy poczucie rezygnacji.
Zdarza się, że rodzice wywierają na dziecku presję bycia najlepszym i zapisują je na szereg zajęć dodatkowych, które w założeniu rodziców mają poszerzać wiedze pociechy, ale w nadmiarze skracają niezbędny czas na zabawę. Poza obowiązkami bardzo ważny jest odpoczynek i wspólne spędzanie wolnych chwil – to właśnie wtedy buduje się wieź i zaufanie oraz tworzy bliskie rodzinne relacje.
Objawy stresu szkolnego
Dzieci i młodzież nie zawsze wiedzą, co jest przyczyną ich złego samopoczucia, a powodować je może silne napięcie emocjonalne. Stres przejawia się u nich w zachowaniu, ale przyjmuje też formę objawów fizycznych. Zestresowany młody człowiek bywa rozdrażniony i nerwowo reaguje na codzienne czynności.
Wybuchy płaczu, agresja czy narzekanie mogą świadczyć o tym, że dziecko silnie coś przeżywa, dlatego rodzice powinni być wyczuleni na zmiany w sposobie bycia. Co więcej, ból brzucha, mdłości, biegunki lub brak apetytu nie muszą świadczyć o zatruciu pokarmowym – mogą być reakcją obronną organizmu dziecka na stresującą sytuację.
– Oprócz dolegliwości związanych z układem pokarmowym, stresowi towarzyszą również często bóle głowy, apatia i bezsenność. Należy zaznaczyć, że krótkotrwały stres działa pozytywnie na organizm – mobilizuje do działania i zwiększa funkcje poznawcze.
Natomiast długotrwała ekspozycja na działanie czynników stresujących może doprowadzić do wielu chorób i zaburzeń, dlatego tak ważna jest umiejętność radzenia sobie w trudnych chwilach. Stres jest nieodłącznym elementem życia, warto więc pomagać dzieciom przezwyciężać lęki i uczyć je panowania nad emocjami – komentuje Mateusz Kempiński, psycholog z Centrum Medycznego CMP.
Wsparcie rodziców pomaga w lęku przed pierwszą klasą
Jeżeli zauważyliśmy u dziecka niepokojące zachowanie lub dolegliwości, mogące świadczyć o negatywnym działaniu stresu, najlepszym rozwiązaniem będzie szczera rozmowa, w trakcie której rodzic wysłucha obaw dziecka. Starajmy się kontrolować swoje emocje oraz zachowywać spokój i opanowanie.
W żadnym wypadku nie należy wyśmiewać problemów, bagatelizować tematu czy krzyczeć. Spowoduje to jeszcze większe napięcie u pociechy, która może zamknąć się w sobie i odmówić kontynuacji dialogu. Postawa rodzica powinna świadczyć o okazywanym wsparciu.
Nie każde dziecko od razu zacznie mówić o swoich zmartwieniach, dlatego dobrze jest stawiać konkretne pytania. Warto zapytać czego się obawia, co sprawia mu radość, a co go smuci oraz jakie emocje towarzyszą mu, kiedy znajduje się w danej sytuacji. W trakcie rozmowy bardzo ważne jest budowanie zaufania i bliskiej relacji, okazywanie ciepła i przytulanie. Uspokajajmy dziecko, tłumaczmy mu zaistniałą sytuację i gdy emocje już opadną wspólnie z nim wymyślamy rozwiązanie.
– W przypadku, gdy dziecko stresuje się problemami z nauką nie wywierajmy na nim dodatkowej presji. Jeśli ze sprawdzianu dostanie gorszą ocenę unikajmy zwrotów typu „stać cię na więcej”, „dlaczego nie 5?” czy „co tak słabo”. O wiele lepiej jest zapytać pociechę o satysfakcję z uzyskanej oceny lub zaoferować pomoc w odrabianiu lekcji i przygotowaniu do sprawdzianu. Reakcja naszych dzieci na takie propozycje będzie zdecydowanie lepsza. Uczmy dzieci budować pozytywne nastawienie i dostrzegać zalety nawet w gorszych momentach – mówi Mateusz Kempiński, psycholog.
Zarówno dorośli, jak i dzieci potrzebują czasu wolnego i odpoczynku od szkoły czy obowiązków zawodowych. Dobrym rozwiązaniem jest zaplanowanie wspólnego weekendu pełnego atrakcji, który będzie nagrodą po tygodniu ciężkiej dla dziecka pracy.
Typowe reakcje dziecka na stres szkolny
- Agresja. Dzieci w szkole zaczynają się bić, ciągle się kłócą, przeszkadzają nauczycielom itp. Spotkałem się np. z chłopcem, którego rodzice byli w trakcie sprawy rozwodowej – jego sposobem poradzenia sobie z tym stresem pierwszoklasisty były bardzo silne bójki z rówieśnikami z klasy.
- Fiksacja. Dziecko w stresie zaczyna wykonywać nawykowe czynności, które niczemu, wydawałoby się, nie służą. Np. pod wpływem niepowodzeń szkolnych dzieci „uciekają” w gry komputerowe, pojawiają się tiki itd.
- Apatia. Dzieci stają się bierne, przestają się odzywać, wycofują się z kontaktów, stają się powolne, wydawałoby się, że jest im wszystko jedno.
Czytaj też: PRZEMOC w SZKOLE: jak reagować i jak rozmawiać z dzieckiem o jego problemach? [FILM]
Jak reagować na agresję w szkole?
Depresja młodzieńcza - jak objawia się depresja i jak pomóc choremu nastolatkowi?
Depresja u dzieci – objawy. 5 sygnałów, które świadczą o depresji dziecka
Fobia szkolna - jak pokonać fobie szkolną i jak pomóc dziecku?
