Spis treści
Bogowie greccy, czyli bóstwa czczone w antycznej Grecji, zagościli na stałe w naszej kulturze. Warto znać ich imiona, zwłaszcza że mitologia grecka jest jedną z lektur w szkole podstawowej, a sami bogowie występują często w powiedzeniach czy nazwach, których używamy na co dzień. Jakie są imiona i atrybuty bogów greckich?
Bogowie greccy w dzisiejszej kulturze
W wielu językach nazwy dni tygodnia pochodzą od nazw ciał niebieskich znanych w starożytności, a te m.in. od nazw greckich bogów. W ten sposób np. wtorek w wielu językach pochodzi od imienia boga Marsa, środa od Merkurego, czwartek od Jowisza, piątek od Wenus, a sobota od Saturna.
Do dziś najstarszymi budowlami, które możemy zwiedzać w Europie, są ruiny budowli budowanych ku czci starożytnych bóstw, a co cztery lata uwagę całego świata skupiają Igrzyska Olimpijskie, które w starożytności były świętem ku czci Zeusa. W nowożytnej historii tych zawodów, dwa razy odbywały się one w Atenach, mieście do dziś noszącym imię greckiej bogini mądrości.
I nie poruszyliśmy tu nawet mnóstwa związków frazeologicznych i wyrażeń, które weszły do naszej mowy i używamy ich na co dzień, takich jak „syzyfowa praca”, czy „otwierać puszkę Pandory”.
Nie ma wątpliwości, że kultura starożytnych Greków odcisnęła ślad na naszym codziennym życiu, choć być może nie zdajemy sobie z tego zawsze sprawy. Dlatego warto przyjrzeć się ich najważniejszym postaciom, czyli bogom olimpijskim – najważniejszym bogom zasiadającym według mitologii greckiej na świętej górze Olimp.
Czytaj również: Mitologia, część II Rzym - Jan Parandowski - streszczenie lektury
Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego - streszczenie lektury
Jak napisać rozprawkę? Konstrukcja i zwroty stosowane w rozprawce
Imiona bogów greckich i ich atrybuty
- Zeus (czasem Dzeus)
Zeus to najważniejszy bóg w greckiej mitologii. W rzymskiej mitologii jego odpowiednikiem był Jowisz. Pan nieba i zjawisk atmosferycznych na ziemi, zwłaszcza grzmotów i błyskawic. Przedstawiany był w kulturze z piorunem w ręku, który wraz z tarczą zwaną Egidą stanowiły jego atrybuty.
Jako najważniejszy bóg na olimpie występuje w bardzo wielu mitach, a jednym z najważniejszych jest historia jego narodzin. Dziadek Zeusa – Uranos – przeklął jedno ze swoich dzieci – Kronosa, ojca Zeusa – zapowiadając mu, że jedno z jego dzieci strąci go z tronu, tak jak on strącił Uranosa.
Kronos chcąc uniknąć spełnienia się przepowiedni pożarł wszystkie swoje dzieci. Gdy Reja, żona Kronosa, urodziła swoje szóste dziecko, Zeusa, ukryła go, a Kronosowi na pożarcie dała kamień owinięty w pieluszki. Gdy Zeus dorósł, uwolnił swoje rodzeństwo powodując u Kronosa wymioty i razem pokonali ojca w dziesięcioletniej wojnie zwanej Tytanomachią.
Od tej pory światem rządzili bogowie. Zeus i jego dwaj bracia rządzili trzema królestwami. Zeus został panem nieba, Posejdon mórz i oceanów, a Hades zstąpił do podziemi, rządzić krainą umarłych.
Ten ostatni, pomimo tego, że należy do pierwszego pokolenia szóstki bogów, nie jest zwykle wymieniany jako bóg olimpijski, bo zasiada z dala od Olimpu, w krainie umarłych.
- Posejdon
Posejdon, zwany w rzymskiej mitologii Neptunem, to pan mórz i oceanów, bóg koni, trzęsień ziemi i wszystkich żeglarzy. Jego atrybutem był trójząb. Jest młodszym bratem Hadesa, Hery, Demeter i Hestii oraz starszym bratem Zeusa.
Posejdon również jest bohaterem wielu mitów, odegrał dużą rolę w podróży powrotnej Odyseusza do Itaki, a także rywalizował z Ateną o to, kto zostanie patronem miasta Ateny. Ateńczycy zdecydowali, że dar Ateny (w miejscu, w którym wbiła swoją laskę wyrosło drzewo oliwne) był lepszy niż dar Posejdona, który podarował im źródło słonej wody, w miejscu, w którym wbił swój trójząb. Ateny zostały więc miastem poświęconym bogini mądrości.
- Hera
Hera, w Rzymie - Junona, bogini małżeństw, kobiet, płodności, patronka macierzyństwa. Była siostrą Zeusa, jedną z szóstki boskich dzieci Kronosa. Była również trzecią żoną Zeusa, królową Olimpu. Jej atrybuty to pawie i owoc granatu.
Mity opowiadają głównie o jej sporach i pojednaniach z Zeusem, a także o zemstach, które planowała i wymierzała na jego kochankach i nieślubnych dzieciach. Najsłynniejszym tego przykładem jest jej niechęć do Heraklesa. Próbowała go zabić nasyłając na niego węże, które ten, będąc półboskim niemowlęciem, udusił. Później doprowadziła go do obłędu, a na koniec wymyśliła słynne dwanaście prac Heraklesa. Hera odgrywała czynną rolę również w bitwie pod Troją, w której stała po stronie Greków.
- Demeter
Demeter to bogini urodzaju, rolników, zbóż i zbiorów. Jej rzymskim odpowiednikiem była Ceres,a atrybutem: wieniec z kłosów, sierp, pochodnia lub kosz owoców.
Należy do pierwszego pokolenia bogów, wraz z piątką innych dzieci Kronosa i Rei. Była jedną z wybranek Zeusa, poprzedzających Herę. Miała z nim dziecko – Persefonę.
Persefona została, w jednej z historii, porwana na życzenie Zeusa, od matki przez swojego wuja Hadesa, co wpędziło Demeter w żałobę, w której przestała dbać o plony na Ziemi. Nie chcąc dopuszczać do głodu ludzi, Zeus nakazał Hadesowi wypuszczać Persefonę na sześć miesięcy do w roku do matki.
Ta uradowana obsypywała ziemię kwiatami i urodzajem, wprowadzając na świecie wiosnę. Gdy Hades zabierał Persefonę, na Ziemi nastawała jesień i zima.
- Hestia
Hestia była kolejną z córek Kronosa i Rei. Jest boginią ogniska domowego, była uosobieniem moralnej idei czystości, sama ślubowała dziewictwo. Nigdy nie brała udziału w sporach między bogami, była łagodna, a według niektórych źródeł oddała swoje miejsce na Olimpie Dionizosowi, bogu wina, zstępując na Ziemię by tam zajmować się ogniskiem domowym. Jej rzymskim odpowiednikiem jest Westa, atrybutem - ognisko i pochodnia.
- Atena
Atena to bogini mądrości, sztuki i sprawiedliwej wojny. W starożytnym Rzymie jej odpowiedniczką była Minerwa. Atena była opiekunką Aten i Sparty. W kulturze jest przedstawiana z włócznią i tarczą.
Jest bohaterką wielu mitów. Ciekawy zwłaszcza jest fakt, że przyszła na świat inaczej niż reszta bogów olimpijskich. Jest dzieckiem Zeusa i Metydy, która uchodzi za jedną z jego pierwszych kochanek. Zeus obawiający się utraty władzy, podobnie jak swój ojciec usłyszawszy niekorzystną przepowiednię, połknął Metydę wraz z dzieckiem, które nosiła. Po jakimś czasie z jego głowy wyskoczyła Atena w zbroi.
- Apollo
Apollo (odpowiednik rzymski brzmi tak samo) to bóg piękna, światła, poezji, muzyki i sztuki, a także słońca i życia. Jest bliźniaczym bratem Artemidy, synem Zeusa i Leto. Mieszkał w okolicy Delf i był patronem tamtejszej wyroczni. Był zazdrosny i zawistny.
Na jego życzenie jego siostra Artemida postrzeliła z łuku jego ukochaną Koronis, która wzgardziła miłością Apollina, zostawiając go dla śmiertelnika. Apollo miał za sobą bujne życie miłosne, jednak nigdy nie znalazł miłości na dłużej. Jego atrybuty to lutnia, liść laurowy.
- Artemida
Artemida, bliźniacza siostra Apollina, bogini łowów i polowań, zwierząt, a także księżyca i śmierci. Jej atrybuty to łuk i strzały. Uwielbiała przemierzać nocą lasy, góry i doliny, wraz ze swoją świtą, od której wymagała czystości i posłuszeństwa.
Nieposłuszeństwo karała surowo, o czym przekonała się dotkliwie Kallisto, uwiedziona przez Zeusa. Za karę, z pomocą zazdrosnej Hery, Artemida zmieniła ją w niedźwiedzicę. W starożytnym Rzymie jej odpowiednikiem była Diana.
- Ares
Syn Zeusa i Hery. W rzymskiej mitologii jego odpowiednikiem był Mars. Ares był bogiem wojny, ale w przeciwieństwie do Ateny, nie patronował sprawiedliwej wojnie i sztuce wojennej, lecz podstępnej i nikczemnej walce, zniszczeniu i okrucieństwu. Dlatego jego atrybutami jest miecz/włócznia, zbroja oraz tarcza.
Miał romans z boginią piękności Afrodytą, żoną Hefajstosa, z którego to związku na świat przyszli Eros, Anteros, Dejmos, Fobos i Harmonia.
- Hefajstos
Bóg ognia i kowali. Sam jest często zwany boskim kowalem, bo pracował w kuźni i wytwarzał broń bogów. Jest twórcą między innymi zeusowej Egidy, czy jego piorunów, jak również zbroi Achillesa czy skrzydlatych sandałów Hermesa.
Jest mężem pięknej Afrodyty, która została mu wydana przez Zeusa. Taką cenę postawił Hefajstos za uwolnienie Hery z tronu, który w zemście zaprojektował tak, by nie mogła z niego powstać. Jego rzymskim odpowiednikiem był Wulkan. Od niego pochodzi nazwa tych geologicznych struktur. Wulkan Etna miał być miejscem, w którym znajdowała się jego kuźnia. Jego atrybuty to młot i obcęgi.
- Afrodyta
Afrodyta to bogini piękności, miłości, kwiatów, pożądania i płodności. Była najpiękniejszą boginią na Olimpie. W rzymskiej mitologii, znana była jako Wenus. Poznaje się ją po rydwanie zaprzężonym w gołębie, róży lub jabłku.
Jej genealogia nie jest jasna i różni się w różnych przekazach. U Homera, Afrodyta była córką Zeusa i Diony, jednak w kulturze znany jest wizerunek Afrodyty wyłaniającej się z piany oceanu, do którego wcześniej Kronos miał wrzucić szczątki swojego ojca Uranosa.
Przekupiła Parysa, obiecując mu za żonę piękną Helenę w zamian za tytuł najpiękniejszej bogini, o który to tytuł zabiegała razem z Herą i Ateną. Jest więc jedną z przyczyn wywołania wojny trojańskiej, w której starała się wspierać Trojan.
- Hermes
Hermes był boskim posłańcem. Bogiem złodziei, dróg, podróżnych, kupców i pasterzy. Jak większość bogów na olimpie był dzieckiem Zeusa. Jego matka miała być Maja, jedna z plejad – siedmiu nimf. Jego atrybutami są skrzydlate sandały bądź hełm, a także laska zwana kaduceuszem. Rzymianie czcili go jako Merkurego.
- Dionizos
Dionizos lub Bachus, był bogiem wina i dzikiej natury. Był synem Zeusa, a jego matką w zależności od przekazu, była śmiertelniczka Semele, albo Persefona. W jednym i drugim przypadku do jego narodzin nie chciała dopuścić zazdrosna Hera. Poświęcono mu jedne z bardziej znanych starożytnych świąt, czyli Dionizje. Jego atrybuty to mirt i winorośl.
Czytaj również: Egzamin ósmoklasisty 2021 język polski - zakres materiału na czas pandemii
