Nauka koncentracji - sposoby na problemy z koncentracją u dzieci?

Spis treści

1. Zdolność koncentracji rozwija się stopniowo
2. Zródła problemów z koncentracją u dzieci
3. Co świadczy o ADHD?
4. Jak rozpoznać, że dziecko ma problemy z koncentracją?
5. Jak wspomagać naukę koncentracji u dziecka?

Umiejętność koncentracji jest niezbędna w dorosłym życiu – bez tego nie można normalnie funkcjonować: pracować, prowadzić auto czy nawet poruszać się pieszo w dużym mieście. A jak z tym jest u małego dziecka? Po czym rozpoznać, czy nie ma ono problemów z koncentracją? Zwykle rodzice zauważają, że dziecko ma taki problem, dopiero gdy pójdzie do szkoły, bo pojawiają się kłopoty z nauką. Tymczasem warto obserwować już przedszkolaka, jak sobie radzi w sytuacjach wymagających skupienia, i proponować dziecku zabawy, które pomogą mu ćwiczyć tę ważną umiejętność.

>> Kalendarz rozwoju dziecka - jak rozwija się dziecko w poszczególnych miesiącach życia?

Zdolność koncentracji rozwija się stopniowo

U małych dzieci występuje uwaga mimowolna, to znaczy, że coś przyciąga uwagę malucha bez udziału jego woli – może to być np. głośny dźwięk, kolorowy obrazek lub poruszający się przedmiot. Świadome skupianie uwagi pojawia się u dziecka od około 3. roku życia i rozwija się w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym. Dzięki temu dziecko jest w stanie robić to, co istotne w danej chwili, np. wysłuchać polecenia i wykonać zadanie. Wraz z rozwojem dziecka, z którym idzie w parze dojrzewanie układu nerwowego, wydłuża się też czas skupienia jego uwagi. Dzieci do 3. roku życia potrafią skupić się na zabawie zwykle przez 5 –15 minut, ale ich koncentracja na wykonaniu zadania, jakim jest np. ubranie się, trwa... zaledwie minutę. Taki maluch potrzebuje wsparcia osoby dorosłej, która przypomni mu, co ma robić. Trzy- i czterolatki są w stanie zająć się zabawą przez ok. 20 minut, ale już podczas zajęć przedszkolnych z nauczycielką utrzymują uwagę zazwyczaj nie dłużej niż przez 10 minut. Dzieci w wieku 5–6 lat wykorzystują swoją uwagę podczas zajęć przez około 20 minut, natomiast ich zabawa w skupieniu może trwać nawet 40 minut.

Zródła problemów z koncentracją u dzieci

Jedne przedszkolaki potrafią przez pół godziny układać puzzle, a inne nie są w stanie skupić się tak długo na jednej czynności. Z czego te różnice wynikają? Przyczyn jest wiele, dotyczą one zarówno samego dziecka, jak i jego otoczenia. Trudności z koncentracją mogą wynikać z uwarunkowań genetycznych, powikłań okołoporodowych, chorobowych (np. silna alergia), ale też z niewyspania, przemęczenia, niewłaściwej diety, silnych przeżyć emocjonalnych (np. konflikt między rodzicami). A w dzisiejszych czasach często przyczyną jest po prostu mnogość czynników rozpraszających uwagę, takich jak otaczające dziecko dźwięki (telewizja, radio, grające zabawki, odgłosy ulicy) czy nawet nadmiar zabawek w dziecięcym pokoju.

Jak rozpoznać, że dziecko ma problemy z koncentracją?

Po czym rozpoznać, że dziecko ma problem z koncentracją? Na przykład po tym, że pracuje pośpiesznie, niecierpliwie, powierzone zadania wykonuje powierzchownie i byle jak, nie dbając o to, czy zrobiło je prawidłowo. Popełnia więc dużo błędów, a efekt jego pracy jest niezadowalający – znacznie odbiega od tego, co robią jego bardziej skupieni koledzy. Takie dziecko często przerywa pracę, łatwo ulega frustracji i zniechęca się, gdy dostaje trudniejsze zadania.

O kłopotach z koncentracją może też świadczyć fakt, że maluch jest często powolny i zamyślony: potrzebuje dużo czasu, nim zabierze się do czegokolwiek i jeszcze więcej na wykonanie pracy. Nie koncentruje się dostatecznie na treści zadań i często wybiega myślami daleko poza realną sytuację. O takich dzieciach mówi się, że „bujają w obłokach”. Do pewnego stopnia jest to cecha osobnicza, ale warto trenować z takim malcem umiejętność koncentracji przez odpowiednie zabawy (patrz ramka). Zapamiętajcie je i często się tak bawcie, spędzając w ten sposób czas z pociechą.

>> Jak wspierać naukę mowy niemowlęcia?

Jak wspomagać naukę koncentracji u dziecka?

Zadaniem mamy i taty jest zapewnienie dziecku odpowiednich warunków do pracy przez ograniczenie bodźców rozpraszających uwagę. A więc wyłączcie telewizor, komputer, ale też sprzątnijcie bałagan: rozrzucone po całej podłodze klocki czy drobiazgi leżące na stoliku do pracy wyjątkowo nie sprzyjają skupieniu. Pamiętajcie też, że stawiane dziecku wymagania muszą być możliwe do realizacji, a więc adekwatne do poziomu jego rozwoju. I na koniec: dostrzegajcie wysiłek malca i motywujcie go do pracy, nagradzając za postępy pochwałami i innymi niematerialnymi nagrodami.

>> Rozwój dziecka: zabawy dla dwulatka, które stymulują jego rozwój