Z pomocą rodzicom przychodzą przedszkola, do których musi trafić obowiązkowo każdy pięciolatek. Zadaniem tych placówek jest odpowiednie przygotowanie dziecka do podjęcia obowiązku szkolnego. Z tego powodu przedszkola przygotowują tzw. diagnozę przedszkolną, która weryfikuje umiejętności dziecka i ocenia, czy jest gotowe, by rozpocząć naukę w szkole. Oprócz samej diagnozy, potrzebna jest tutaj obserwacja rodzica, który z dzieckiem spędza najwięcej czasu i jest w stanie sam ocenić predyspozycje szkolne swojej pociechy.
Ogólnie, gotowość szkolną dziecko osiąga w momencie, gdy jest odpowiednio przygotowane do rozpoczęcia nauki czytania, pisania i liczenia; nawiązuje dobre relacje z rówieśnikami, samodzielnie planuje działania i pokonuje trudności. Na osiągnięcie szkolnej gotowości ma wpływ dojrzałość dziecka, jego rozwój fizyczny, poznawczy i emocjonalno-społeczny.
Gotowość szkolna - charakterystyka dziecka gotowego do rozpoczęcia nauki
ROZWÓJ FIZYCZNY
Podstawą jest tutaj dobry stan zdrowia dziecka, czyli waga i wzrost w normie, odpowiedni do wieku układ kostny, mięśniowy i nerwowy, a także dobry wzrok i dobry słuch. Rodzic może samodzielnie ocenić sprawność ruchową dziecka, sprawność palców i dłoni (zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł, rysowanie) i koordynację wzrokowo-ruchową (rzucanie do celu, łapanie przedmiotów, wycinanie nożyczkami). Jeśli dziecko jest zdrowe, jest odporne na zmęczenie i zdolne do większego wysiłku, nie powinno mieć kłopotów z funkcjonowaniem w szkole.
ROZWÓJ POZNAWCZY
Rozwój poznawczy ma duży wpływ na naukę pisania, czytania i liczenia. Rozbudzanie ciekawości w dziecku ułatwi mu zdobywanie nowej wiedzy i przyswajanie nowych informacji.
• Mowa
Dziecko gotowe do szkoły mówi płynnie i poprawnie. Umie wypowiadać swoje opinie i mówić o swoich uczuciach i potrzebach. Potrafi bez problemów komunikować się z rówieśnikami i tworzyć rozbudowane wypowiedzi.
• Orientacja w czasie i przestrzeni
Dziecko powinno umieć wskazać lewą i prawą część ciała i nazwać jego części. Musi umieć wyznaczać kierunki (w przód, w tył, w górę, w lewo itd.), a także nazywać położenie rzeczy względem siebie (pod, nad, przy itd.) Sześciolatek powinien umieć również wskazać miejsca na kartce papieru (górny lewy róg, dół, środek id.)
• Rysowanie
Dziecko sześcioletnie powinno umieć narysować to, co zaobserwowało i starannie to pokolorować (bez wychodzenia za linię). Rysunki dziecka 6-letniego są bogate w szczegóły, a dziecko najczęściej rysuje od strony lewej do prawej.
• Spostrzeganie kształtów
Sześciolatek gotowy do nauki pisania i czytania powinien widzieć różnice i podobieństwa między obrazkami lub przedmiotami. Powinien zwracać uwagę na szczegóły i umieć dorysowywać brakujące elementy.
• Rozpoznawanie dźwięków
Dziecko powinno prawidłowo słyszeć i umieć rozpoznawać i naśladować charakterystyczne dźwięki wydawane np. przez zwierzęta i maszyny. Sześciolatek powinien umieć dzielić proste zdania na wyrazy, a wyrazy na sylaby i głoski. Nie powinien mieć także problemu z nazywaniem głosek, które rozpoczynają i kończą dany wyraz.
• Liczenie
Dziecko idące do szkoły musi liczyć, dodawać i odejmować do 10 posługując się palcami, patyczkami lub innymi drobnymi przedmiotami. Sześciolatek powinien rozumieć również liczebniki porządkowe i umieć prawidłowo wskazać konkretny element w szeregu (np. trzeci). Dziecko gotowe do szkoły powinno grupować przedmioty według cech wspólnych (np. wg kształtu lub wielkości).
• Myślenie
Dziecko powinno umieć nazywać zbiory poszczególnych elementów jednym słowem (tzn. tworzyć pojęcia nadrzędne np. owoce, przybory do pisania, figury.) Patrząc na niedorzeczny rysunek, sześciolatek potrafi wskazać, co nie powinno się na nim znaleźć. Myślenie to także planowanie działań i dostrzeganie ciągu przyczynowo-skutkowego.
• Uwaga i pamięć
Dziecko gotowe do nauki powinno umieć się dłużej skupić na jakiejś czynności i skończyć zadanie, które rozpoczęło. Chętnie również wykonuje polecenia i zapamiętuje dłuższe wierszyki i piosenki. Potrafi opowiedzieć zasłyszaną historyjkę albo opowiedzieć własnymi słowami, co widzi na obrazku. Zna także podstawowe symbole i znaki (np. drogowe) i wie, jaki komunikat one wysyłają.
ROZWÓJ EMOCJONALNO-SPOŁECZNY
• Funkcjonowanie w grupie
Dobrze rozwinięte emocjonalnie dziecko potrafi współdziałać podczas zabawy z innymi dziećmi, wyznaczać sobie i innym zadania, dzielić role – a to wszystko bez złości i agresji. Umie także łatwo odnajdywać się wśród rówieśników.
• Emocje
Sześciolatek gotowy do szkoły nie reaguje lękiem i agresją na trudne sytuacje. Gdy mu nie wychodzi np. układanie puzzli – nie złości się, ale prosi o pomoc. Potrafi wyrazić swoje emocje, a gdy przegrywa – nie obraża się, ale np. proponuje kolejną rundę gry, by się odegrać.
• Normy i zasady
Dziecko powinno umieć dostosować się do zasad, które obowiązują w klasie i szkole. Musi wiedzieć, jak się należy zachować i stosuje te normy także wtedy, gdy nikt na niego nie patrzy.
Obserwacja swojego dziecka w różnych sytuacjach, śledzenie jego postępów i dokonań może pomóc w podjęciu decyzji o wysłaniu sześciolatka do szkoły. Jeśli dziecko w przeważającej większości opanowało powyższe umiejętności i rozwinęło w sobie odpowiednie procesy poznawcze, to znak, że najprawdopodobniej spełni wymagania wynikające z programu nauczania oraz będzie potrafiło uczestniczyć w życiu szkolnym.
