Szkarlatyna to bardzo niebezpieczna choroba u dziecka. W ostatnich latach obserwujemy znaczny wzrost zachorowania na szkarlatynę u dzieci. Jeszcze w 2021 roku odnotowano tylko 2849 przypadków. W 2022 roku według danych epidemiologicznych zachorowało na szkarlatynę już 12 628 osób. W 2023 odnotowano czterokrotny wzrost zachorowań na szkarlatynę.
Czym właściwie jest szkarlatyna? Jakie są objawy szkarlatyny u dzieci?
Czytaj także: Kolejna choroba zakaźna rośnie w siłę. Szczególnie niebezpieczna dla dzieci
Spis treści
- Szkarlatyna — co to za choroba? Wirus czy bakteria?
- Skąd się bierze szkarlatyna?
- Objawy szkarlatyny u dzieci
- Jak wygląda szkarlatyna u dziecka? Charakterystyczna wysypka
- Szkarlatyna u niemowląt
- Szkarlatyna — okres wylęgania. Kiedy i jak długo zaraża?
- Ile trwa szkarlatyna u dzieci?
- Ile trwa gorączka przy szkarlatynie?
- Czy szkarlatyna może być bez gorączki?
- Ile dni w domu trzeba zostać przy szkarlatynie?
- Szkarlatyna a angina
- Leczenie szkarlatyny. Jaki antybiotyk na szkarlatynę dla dziecka?
- Powikłania po szkarlatynie u dzieci
- Szkarlatyna — pielęgnacja chorego dziecka
- Nawrót szkarlatyny. Ile razy można chorować?
- Szkarlatyna — zapobieganie
- Szkarlatyna — zdjęcia wysypki
Szkarlatyna — co to za choroba? Wirus czy bakteria?
Szkarlatyna, czyli płonica to ostra choroba zakaźna. Pierwszy raz została rozpoznana w 1675 roku przez angielskiego lekarza Thomasa Sydenhama.
Szkarlatyna to bakteryjna choroba, przekazywana drogą kropelkową. Najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i w szkolnym. Szybkie rozpoznanie szkarlatyny u dziecka jest niezwykle ważne, aby wdrążyć odpowiednie leczenie.
Skąd się bierze szkarlatyna?
Szkarlatyna to choroba górnych dróg oddechowych wywoływana przez bakterie paciorkowca. Źródłem zakażenia drogą kropelkową może być osoba chora, ozdrowieniec lub nosiciel. Jeśli szkarlatyna pojawi się ponownie, trzeba badać wszystkie osoby w rodzinie, czy nie są nosicielami.
Często dziecko zaraża się też od dorosłego lub innego dziecka, chorego na anginę wywołaną również przez paciorkowce. Zresztą w pierwszej fazie choroby często to właśnie angina jest pierwszą diagnozą stawianą przez lekarza. Szkarlatyna u dziecka może rozwinąć się jako powikłanie po paciorkowcowym zapaleniu gardła, czyli właśnie po anginie.
Objawy szkarlatyny u dzieci
Objawy szkarlatyny u dzieci są bardzo zbliżone do objawów anginy. Do objawów szkarlatyny u dzieci należą:
- ból gardła,
- zaczerwienione migdałki,
- wysoka gorączka do 40 stopni,
- obłożony język (pokryty białym nalotem), który po 2-3 dniach zmienia kolor,
- malinowy język,
- bóle głowy, brzucha i wymioty
Jak wygląda szkarlatyna u dziecka? Charakterystyczna wysypka
Typowym dla szkarlatyny objawem, który pojawia się dopiero po 2-3 dniach od wystąpienia gorączki, jest wysypka. Na skórze pojawiają się czerwone kropeczki wielkości łebka od szpilki. Wysypka przypomina aksamit i może być swędząca, zlewa się na tułowiu, w zgięciach łokci i pod kolanami. Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuchu, pośladkach i w pachwinach.
Wysypka wygląda tak, jakby ktoś pokaleczył skórę, uderzając w nią drucianą szczotką. Ma kolor jasnoróżowy po czerwony. Na policzkach pojawia się rumień, jednak skóra wokół ust i nosa pozostaje blada (tzw. trójkąt Fiłatowa) – charakterystyczny dla szkarlatyny.
Kolejną charakterystyczną cechą wysypki przy szkarlatynie jest łamliwość drobnych naczyń — tworzą się linie Pastii w naturalnych fałdach (pachy, pachwiny, podbrzusze). Intensywność i czas trwania wysypki jest różny (od 24 godz. do kilku dni).
Gdy wysypka znika, skóra zaczyna się łuszczyć najpierw na twarzy, potem na tułowiu, aż wreszcie na dłoniach i stopach – niekiedy zdarza się, że dopiero to łuszczenie się skóry potwierdza diagnozę. Skóra najczęściej jest wtedy dość sucha.
Czy wysypka przy szkarlatynie swędzi?
Szkarlatyna u dzieci wiąże się z charakterystyczną wysypką, ale większość rodziców często zastanawia się, czy wysypka przy szkarlatynie swędzi?
Jak się okazuje, wysypka przy szkarlatynie może być swędząca. Na szczęście zdarza się to stosunkowo rzadko.
Szkarlatyna u niemowląt
Największy szczyt zachorowań na szkarlatynę obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Zdarza się, że choroba atakuje również wczesną wiosną.
Nie mniej, szkarlatyna najczęściej występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Najwięcej przypadków obserwuje się zazwyczaj wśród dzieci w wieku 4-6 lat.
Warto tu podkreślić, że szkarlatyna u niemowląt do 6. miesiąca życia nie występuje. Niemowlęta posiadają bowiem odporność bierną wynikającą z przekazanych przez matkę swoistych przeciwciał w okresie ciąży.
Szkarlatyna — okres wylęgania. Kiedy i jak długo zaraża?
Okres wylęgania szkarlatyny jest niestety bezobjawowy. Najczęściej okres wylęgania płonicy trwa od 2 do 5 dni. Warto jednak podkreślić, że pierwsze zmiany skórne mogą być widoczne już po około 12 – 36 godzinach od zakażenia.
W przypadku szkarlatyny osoba nieleczona może zakażać między 3. a 21. dniem od początku choroby. Po wdrążeniu leczenia i podaniu odpowiedniego antybiotyku zakaźność skraca się do 24 godzin.
Ile trwa szkarlatyna u dzieci?
Jak długo trwa szkarlatyna u dzieci? Objawy szkarlatyny u dzieci mogą utrzymywać się od kilku do nawet kilkunastu dni. Najczęściej charakterystyczna dla szkarlatyny wysypka zaczyna blednąć po około tygodniu.
Warto jednak podkreślić, że długość trwania szkarlatyny u dzieci może się różnić. Niektóre dzieci przechodzą szkarlatynę łagodniej, a inne ciężej, gdzie gorączka utrzymuje się znacznie dłużej, tak jak i ból gardła.
Ile trwa gorączka przy szkarlatynie?
Wielu rodziców dzieci, które znacznie ciężej przechodzą szkarlatynę i wysoko gorączkują, zastanawia się: ile trwa gorączka przy szkarlatynie? Na to również nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Zazwyczaj jednak gorączka przy szkarlatynie zaczyna spadać po około 2 dniach. Należy jednak podkreślić, że następuje to w typowym przebiegu szkarlatyny.
Czy szkarlatyna może być bez gorączki?
Niekiedy rodzice dziwią się, że ich dziecko chorujące na szkarlatynę, nie miało w ogóle gorączki. Potwierdzają inne objawy, takie jak wysypka, biały nalot na języku lub malinowy język.
Czy szkarlatyna może być bez gorączki?
Okazje się, że tak jak nasilenie objawów, długość trwania choroby, tak samo gorączka może różnić się między pacjentami. Jedno dziecko może wysoko gorączkować z temperaturą powyżej 40 stopni Celsjusza, a inne będzie miało lekkie dolegliwości i jedynie stan podgorączkowy.
Wysoka gorączka przy szkarlatynie u dzieci nie jest więc normą, a jedynie objawem, który może się pojawić.
Ile dni w domu trzeba zostać przy szkarlatynie?
Szkarlatyna to groźna choroba, której nie należy bagatelizować. Po wdrążeniu kuracji antybiotykowej dziecko zazwyczaj zdrowieje po upływie 3-6 dni od rozpoczęcia leczenia. Warto jednak podkreślić, że objawy skórne ustępują po 14, a niekiedy nawet po 21 dniach.
Czy jednak dziecko powinno zostać w domu, aż do całkowitego ich ustąpienia? Ile dni w domu trzeba zostać przy szkarlatynie?
Szkarlatyna ma to do siebie, że może nawrócić, jeżeli zbyt wcześnie zakończymy antybiotykoterapię. Najczęściej lekarze zalecają powrót dziecka do przedszkola lub do szkoły po 14 dniach leczenia. Zaleca się jednak wcześniejszą konsultację. Lekarz powinien ocenić ogólny stan zdrowia małego pacjenta.
Szkarlatyna a angina
Infekcję szkarlatyny powodują szczepy paciorkowców Streptococcus pyogenes. Ta sama bakteria wywołuje anginę. Co więcej, objawy szkarlatyny są podobne do objawów anginy. Skąd zatem pewność, że mamy do czynienia ze szkarlatyną u dziecka, a nie anginą?
Warto tu podkreślić, że są różne szczepy paciorkowców, które są źródłem anginy i szkarlatyny. Co więcej, w przypadku szkarlatyny występuje wysypka i zmiany na języku w postaci białego nalotu, a po kilku dniach ten zmienia kolor na mocno czerwony – malinowy język.
Leczenie szkarlatyny. Jaki antybiotyk na szkarlatynę dla dziecka?
Szkarlatynę leczy cię antybiotykami (przede wszystkim penicyliną i jej pochodnymi, gdy dziecko jest uczulone na penicylinę, stosuje się makrolidy). Ważne jest to, by podawać dziecku antybiotyki dokładnie tak, jak zalecił lekarz i w pełnej dawce. Zazwyczaj antybiotyk podaje się przez 10-14 dni.
W czasie, gdy dziecko bardzo gorączkuje, należy podawać mu leki zawierające paracetamol lub ibuprofen zgodnie z zaleceniami lekarza, lub producenta. Czasem mimo podania leków wysoka temperatura u dziecka się utrzymuje – można ją próbować zbić domowymi sposobami np. przygotowując mokre okłady w temperaturze o stopień-dwa niższej niż temperatura ciała dziecka. Taki okład przykrywamy jeszcze ręcznikiem lub kocem, a po około 20 minutach zmieniamy.
Po zakończeniu leczenia dziecko powinien zbadać lekarz – wizyta kontrolna jest konieczna ze względu na możliwe powikłania.
Powikłania po szkarlatynie u dzieci
Gdy szkarlatyna ma ostry, toksyczny przebieg, to poza wysypką mogą wystąpić zaburzenia układu krążenia, zapalenie mięśnia sercowego, utrata przytomności, nad sercem stwierdza się szmer skurczowy; wątroba i śledziona są powiększone, natomiast zmiany zapalne w gardle są słabo widoczne.
Natomiast szkarlatyna o przebiegu septycznym charakteryzuje się dużymi zmianami w gardle, zapaleniem węzłów chłonnych szyjnych. Może dojść do martwicy tkanek dna jamy ustnej (angina Ludwiga), bakteriemii i posocznicy.
Do powikłań szkarlatyny u dzieci należą też:
- kłębkowe zapalenie nerek
- zapalenie stawów
- gorączka reumatyczna
- zapalenie węzłów chłonnych
- zapalenie ucha środkowego
Szkarlatyna — pielęgnacja chorego dziecka
Szkarlatyna jest bardzo poważną chorobą, przy której mogą wystąpić groźne powikłania. Dlatego bardzo ważne jest, aby odpowiednio pielęgnować chore dziecko.
Najważniejsze zasady pielęgnacyjne przy szkarlatynie, to:
- Gorączkujące dziecko często bardzo się poci, więc często zmieniaj mu zarówno piżamę, jak i pościel.
- Pamiętaj o regularnym wietrzeniu mieszkania.
- Jeżeli dziecko nie ma apetytu, nie zmuszaj go do jedzenia.
- Ważne jest natomiast, by dziecko wypijało odpowiednią ilość płynów. Mogą to być np. herbatki ziołowe słodzone miodem czy lekko podgrzana zupa. Płyny nie powinny być ani zbyt ciepłe, ani zbyt zimne.
- Gdy dziecko przestanie cierpieć z powodu bólu gardła, podawaj mu pożywne posiłki o półpłynnej, kremowej konsystencji.
Dobrze byłoby, gdyby dziecko jeszcze przez tydzień po zakończeniu choroby pozostało w domu i prowadziło oszczędny tryb życia.
Nawrót szkarlatyny. Ile razy można chorować?
Szkarlatynę to choroba zakaźna wywołana przez bakterie paciorkowca. Nie wystarczy jednak przechorować szkarlatyny raz, aby nigdy więcej nie zachorować.
Ile razy można chorować zatem na szkarlatynę?
Szkarlatyna to nie infekcja wirusowa, którą możemy złapać w każdym sezonie zachorowań. Można jednak na nią zachorować kilka razy, ale – co ciekawe – nie więcej niż trzy razy. Istnieją bowiem trzy typy toksyny bakteryjnej, które mogą spowodować szkarlatynę.
Są dwa podstawowe powody tego, że szkarlatyna nawraca: niewłaściwe leczenie lub nosiciel paciorkowca w najbliższym otoczeniu chorego. Nosiciel paciorkowca sam nie choruje, ale zaraża innych. Najłatwiej to sprawdzić, pobierając wymaz z gardła od wszystkich członków rodziny. Jeżeli się okaże, że któryś z nich ma paciorkowca w gardle, lekarz najprawdopodobniej zapisze mu penicylinę.
Szkarlatyna — zapobieganie
Kto raz miał do czynienia ze szkarlatyną u dziecka, ten wie, że nie chce, aby to się kiedykolwiek powtórzyło. Czy jednak można skutecznie zapobiegać szkarlatynie?
Niestety nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko szkarlatynie, która całkowicie wyeliminowała możliwość zachorowania na tę chorobę.
Przebycie szkarlatyny uodparnia jedynie na konkretny typ egzotoksyny, która przyczyniła się do pojawienia się szkarlatyny.
W zapobieganiu szkarlatyny pomocne może się okazać jedynie unikanie bliskiego kontaktu z osobą zakażoną. Nie odwiedzanie bliskich, którzy mają ból gardła, infekcje gardła, gorączkę, a także podejrzaną wysypkę.
Szkarlatyna — zdjęcia wysypki
Zdarza się, że wielu rodziców wie, że szkarlatyna u dziecka objawia się charakterystyczną wysypką, ale nie mają pewności, jak w zasadzie ona wygląda. Rodzice dzieci z alergią mogą mieć wątpliwość, czy wysypka, która pojawiła się na skórze ich pociechy, to rzeczywiście objaw szkarlatyny, a nie uczulenia.
Poniżej prezentujemy kilka zdjęć wysypki przy szkarlatynie. Nie sposób jej pomylić z żadną inną chorobą.
i
i
