Czy warto pić zioła w połogu i okresie laktacji? Czy zioła pomagają na dolegliwości połogowe i problemy laktacyjne? Zdecydowanie tak: czas po urodzeniu dziecka jest czasem szczególnym – kobiecy organizm jest wtedy osłabiony, zmęczony, boryka się też ze specyficznymi dolegliwościami.
Młoda mama w połogu potrzebuje więc wzmocnienia, dobrego odżywienia, często uspokojenia i złagodzenia połogowych dolegliwości. W każdej z tych ról można z powodzeniem wykorzystać zioła, które nie tylko są bogatym źródłem witamin i mikroelementów, ale też naturalnych substancji chemicznych o działaniu prozdrowotnym i leczniczym. Zioła w połogu są bezpieczniejsze niż leki syntetyczne, nie wywołują tylu działań niepożądanych
W Polsce najwięcej obaw dotyczy wpływu ziół na laktację, a pośrednio – o dobrostan dziecka, bo w czasie połogu zdecydowana większość mam jeszcze karmi piersią. Dlatego w naszym tekście piszemy tylko o tych ziołach, które mogą być stosowane w czasie laktacji. A wszystkie mamy, które od początku nie karmią naturalnie, mogą stosować ziołowe preparaty bez żadnych ograniczeń.
Spis treści
- Zioła w połogu na wzmocnienie organizmu
- Zioła w połogu na zahamowanie laktacji
- Zioła na problemy trawienne w połogu
- Zioła na przyspieszenie gojenie się ran
- Zioła złagodzenie bólu brodawek
- Zioła na uspokojenie w połogu
Zioła w połogu na wzmocnienie organizmu
Zioła w połogu mogą pomóc odzyskać równowagę i wzmocnić kobiecy organizm – dlatego w wielu tradycyjnych kulturach (np. w Indiach) zaleca się przez pierwsze dwa tygodnie połogu picie ziół i korzystanie z ziołowych kąpieli. A oto najbardziej wartościowe odżywczo zioła, które mogą stosować wszystkie świeżo upieczone mamy.
- Pokrzywa zwyczajna – wzmacnia organizm, dostarczając wielu cennych substancji odżywczych: żelaza, wapnia, witamin, potasu, fosforu, magnezu. Ekstrakty z liści pokrzywy zawierają wszystkie niezbędne organizmowi aminokwasy. Ma działanie moczopędne, zapobiega niedokrwistości, poprawia przemianę materii, działa przeciwzapalnie. W wielu kulturach uważa się, że zwiększa też wydzielanie mleka.
- Mniszek lekarski – bogate źródło witaminy A i potasu, wywiera korzystny wpływ na odporność; polecany jest w ogólnym osłabieniu organizmu u osób w okresie rekonwalescencji oraz zwiększonej podatności na choroby.
- Malina właściwa – w medycynie ludowej liście malin miały zastosowanie w przypadku niedokrwistości, bo zawierają związki żelaza. Z uwagi na obecność garbników, mają właściwości ściągające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne. Picie naparu z liści malin łagodzi skurcze mięśni gładkich w jelitach, ścianach naczyń krwionośnych oraz macicy, dlatego jest on idealny na czas połogu.
- Przywrotnik pospolity – jego ziele wzmacnia mięśniówkę macicy, a dzięki właściwościom ściągającym zapobiega krwotokom poporodowym, jest też pomocny przy likwidowaniu stanów zapalnych w obrębie narządów rodnych.
- Drapacz lekarski – bogaty w mikroelementy, jest doskonałym środkiem ogólnie wzmacniającym, łagodzi bóle brzucha i niestrawność, pomocniczo stosowany w celu zwiększenia laktacji i łagodzenia depresji. Uwaga: w dużych dawkach może podrażniać nerki.
- Rutwica lekarska już w starożytnej Grecji była stosowana jako środek pobudzający laktację. Można ją stosować wspomagająco, w ilości maksymalnie dwóch szklanek dziennie.
Czytaj: 10 niepokojących objawów w czasie połogu. Co powinno niepokoić kobietę w połogu?
Co może cię zaskoczyć w połogu? Doświadczone mamy opowiadają o swoim połogu
Połóg po chińsku - czego można nauczyć się od kultury Dalekiego Wschodu?
Zioła w połogu na zahamowanie laktacji
Są sytuacje, kiedy pokarmu w piersiach jest za dużo i nie trzeba laktacji zwiększać, a wręcz przeciwnie. Dzieje się tak podczas nawałów pokarmowych i nadprodukcji mleka powodującej u dziecka ulewanie i krztuszenie. W tym wypadku też mogą pomóc zioła.
- Szałwia – ma działanie zbliżone do estrogenów, prawdopodobnie dlatego hamuje wytwarzanie pokarmu. Napar z szałwii można pić, gdy mleka w piersiach jest za dużo, ale z umiarem: nie więcej niż 2–3 szklanki dziennie. W większych dawkach może powodować drażliwość, niepokój i wzmożoną czynność kory mózgowej.
- Mięta pieprzowa – wykazuje delikatne działanie zmniejszające wydzielanie mleka. Hamowanie laktacji zależy od zawartości mentolu, którego w herbatce laktacyjnej jest zwykle niewiele, jednak w kroplach miętowych jest go już dużo. Krople i cukierki mentolowe mogą negatywnie wpływać na organizm dziecka.
- Pietruszka – przeciwlaktacyjnie może podziałać picie naparu z korzenia pietruszki, który przyrządza się następująco: 3 g rozdrobnionego korzenia zalewa się szklanką wrzątku i pozostawia pod przykryciem na 10–15 minut.
Zioła na problemy trawienne w połogu
Zioła działają na organizm na wiele sposobów – także poprawiają apetyt i ułatwiają trawienie, łagodząc częste po porodzie zaparcia czy gazy. Picie przez mamę poniższych ziół może też czasem pomóc dziecku w przypadku kłopotów żołądkowych.
- Kminek zwyczajny – pobudza trawienie, działa żółciopędnie, wiatropędnie.
- Mięta pieprzowa – liście mięty mają działanie rozkurczowe, wiatro- i żółciopędne. Uwaga: można pić napar z mięty, ale krople mentolowe są niewskazane!
- Melisa – wykazuje działanie rozkurczające, poprawia apetyt i trawienie, wskazana w chorobach żołądka. Jest środkiem wiatropędnym, łagodzi bóle brzucha. Popijanie naparów przez matkę prawdopodobnie przyczynia się też do korzystnego działania na dziecko (łagodzenie gazów, wzdęć, kolki).
- Kwiat rumianku – działa rozkurczowo i wiatropędnie. Normalizuje pracę przewodu pokarmowego, jest pomocny w leczeniu zaburzeń trawiennych, skurczów żołądkowych, kolek.
- Koper ogrodowy – napar z liści lub nasion wpływa korzystnie na proces trawienia i delikatnie obniża ciśnienie krwi. Może być stosowany jako lek na kolkę, wzdęcia, trudności z trawieniem i bezsenność.
- Koper włoski – działa rozkurczowo, wiatropędnie, moczopędnie, łagodzi dolegliwości żołądkowe i wspomaga procesy trawienne.
- Kozieradka – napar z liści lub nasion łagodzi dolegliwości ze strony układu pokarmowego – bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, zapalenie błony śluzowej; eliminuje rozwój pasożytów w przewodzie pokarmowym.
- Anyż – owoce anyżu są znane z właściwości rozkurczowych, zwalczają zaparcia i wzdęcia, ich spożywanie poprawia apetyt i przyspiesza trawienie; sposób stosowania: picie wywaru z suszonych owoców anyżu.
Zioła na przyspieszenie gojenie się ran
Zioła z powodzeniem mogą być też stosowane zewnętrznie, miejscowo – na rany po cięciu cesarskim, po nacięciu czy pęknięciu krocza.
Kora dębu – zawiera fitoncydy hamujące rozwój grzybów, bakterii i wirusów; ma udowodnione naukowo działanie ściągające, antywirusowe i przeciwzapalne. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z kory dębu polecane są do okładów i przemywania skóry przy stanach zapalnych skóry i trudno gojących się ranach, dlatego warto je stosować do rany na brzuchu po cc czy źle gojącej się rany po nacięciu krocza.
Dodatkowo nasiadówki z użyciem mocnego odwaru z kory dębu są pomocne w leczeniu upławów, świądu i stanów zapalnych okolic intymnych. Kora dębu okazuje się też bardzo przydatna przy hemoroidach, warto więc stosować nasiadówki: przykucnąć nad miską gorącej wody z dodatkiem odwaru z kory dębu. Bywa, że ulgę odczuwa się natychmiast.
Odwar z kory dębu: łyżkę rozdrobnionego surowca (do kupienia w sklepie zielarskim) zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia, gotować od 10 do 30 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Używać do okładów, przemywania ran, nasiadówek.
Nagietek lekarski – napar lub odwar z jego kwiatów można stosować do miejscowego leczenia drobnych ran, stanów zapalnych skóry, wrzodów i oparzeń. Nadaje się do codziennego przemywania ran i robienia okładów.
Kwiat rumianku – wyciąg alkoholowy z kwiatów rumianku (azulan) wykazuje działanie przeciwzapalne i antyseptyczne, dlatego jego roztwór – a także napary z ziela – stosuje się na wszelkie rany na skórze, bo przyspieszają gojenie i łagodzą stany zapalne.
Lawenda – stosowana zewnętrznie ma działanie odkażające i przeciwzapalne, hamuje rozwój wielu drobnoustrojów, co przyspiesza proces gojenia ran i oparzeń. Działa też przeciwbólowo i łagodzi swędzenie skóry.
Zioła złagodzenie bólu brodawek
W przypadku chorych, poranionych brodawek konsultanci laktacyjni zalecają stosowanie miejscowych okładów z naparu lub odwaru z szałwii, rumianku i nagietka lekarskiego.
Jak stosować okłady? Zalej dwie torebki mieszanki ziół szklanką wrzącej wody, przykryj i odczekaj, aż wystygnie. Następnie namocz jałowe gaziki w naparze, wyciśnij i nałóż na brodawki na 10–15 minut. Powtórz tę czynność kilka razy w ciągu dnia.
W przypadku, gdy brodawki są mocno podrażnione, warto w ogóle zrezygnować z mycia piersi wodą i przemywać je tylko naparami z kwiatu nagietka. Uwaga: przed karmieniem dziecka brodawki należy przemyć wodą.
Zioła na uspokojenie w połogu
Na problemy z zasypianiem młode mamy skarżą się rzadko, bo zwykle są tak zmęczone, że szybko zapadają w sen, gdy tylko mogą. Ale zdarzają się i wśród nich przypadki bezsenności – o czym świadczą listy nadsyłane do naszej redakcji.
Natomiast zdenerwowanie, niepokój, napięcie nerwowe – to stany, które towarzyszą większości świeżo upieczonych mam. Niemal każda z nich na początku się niepokoi, czy wszystko robi tak jak trzeba, czy dziecko nie jest głodne albo chore... Dlatego można i warto stosować zioła, które ukoją skołatane nerwy.
- Melisa lekarska – liść melisy ma udokumentowane działanie uspokajające. Picie naparów z melisy zmniejsza bezsenność i napięcie nerwowe, łagodzi stany lękowe i depresyjne, poprawia nastrój, ogranicza wpływ stresu, działa przeciwdepresyjnie.
- Kwiat lipy – uspokajające działanie udokumentowano w przypadku odmiany rosnącej w Ameryce Łacińskiej, ale także w Europie stosuje się go w tym celu. Korzystnie wpływa na dobre samopoczucie, działa relaksująco i sprzyja zdrowy, spokojny sen.
- Kwiat rumianku – wykazuje łagodne działanie uspokajające i rozkurczowe. Uspokaja, wycisza i odpręża. Uwaga: niektóre osoby może uczulać.
- Dziurawiec – zawiera substancje o udowodnionym działaniu przeciwdepresyjnym, łagodzi łagodne epizody depresyjne, ale trzeba go stosować przez minimum trzy tygodnie, najlepiej pod kontrolą lekarza kub doradcy laktacyjnego. Uwaga: nie wystarczy pić napary, trzeba stosować wyciąg alkoholowy (po którym nie wolno karmić przez dwie godziny) albo tzw. suche wyciągi (w postaci tabletek z apteki).Co ciekawe, pierwszych dniach stosowania dziurawiec może czasowo hamować laktację przez zmniejszanie stężenia prolaktyny. Jednak w kolejnych tygodniach stężenie prolaktyny wzrasta do wartości nawet większych niż przed rozpoczęciem stosowania!
Czytaj: Kryzys laktacyjny – co robić, gdy masz za mało pokarmu?
Obkurczanie macicy po porodzie: jak długo trwa i na czym polega?
Połóg bez tajemnic: krwawienie po porodzie, odchody połogowe, depresja poporodowa
Najłagodniej działają na organizm ziołowe napary – niektóre mogą być mało skuteczne, jeśli zawierają niewiele surowca lub został on źle spreparowany. Substancjami aktywnymi w ziołach są często olejki eteryczne, których w herbatkach typu fix jest niewiele.
Z twardych surowców, takich jak korzenie czy owoce, lepiej zrobić odwar, popularnie nazywany wywarem (surowiec zalewa się wodą o temperaturze pokojowej i gotuje przez 15–20 minut). Odwary można pić, a także robić z nich okłady, nasiadówki.
Znacznie skuteczniejsze od naparów są stosowane zewnętrznie lub wewnętrznie alkoholowe wyciągi z ziół. Stosuje się w nich wprawdzie alkohol, ale po ekstrakcji się go odparowuje i otrzymujemy wyciąg albo ekstrakt, do kupienia w aptece.
Płynne ekstrakty ziołowe pije się w małych dawkach, więc doraźnie mogą je stosować także matki karmiące, jeśli po wypiciu zachowają dwugodzinną przerwę, zanim przystawią dziecko do piersi (tyle trwa metaboliczny rozkład alkoholu w ludzkim organizmie).