Niedotlenienie okołoporodowe noworodka to prawdziwa zmora przyszłych mam, które obawiają się, że mimo prawidłowo przebiegającej ciąży, maksymalnej troski o zdrowie swoje i dziecka, coś na finiszu może się skomplikować i w zaledwie kilka minut doprowadzić do tego, że noworodek nie urodzi w pełni zdrowy.
Niedotlenienie dziecka może być zdiagnozowane od razu po porodzie. Ale bywa też tak, że wykazuje je dopiero rezonans magnetyczny u ponad 3-tygodniowego dziecka lub USG przezciemniączkowe u kilkumiesięczniaka. Zanim porządnie się wystraszysz, przeczytaj, jakie są najczęstsze przyczyny niedotlenienia.
Spis treści
- Czym jest niedotlenienie noworodka?
- Niedotlenienie mózgu jest najbardziej niebezpieczne dla dziecka
- Przyczyny niedotlenienia okołoporodowego
- Objawy niedotlenienia okołoporodowego
- Niedotlenienie okołoporodowe wymaga natychmiastowej reakcji lekarza
- Niedotlenienie okołoporodowe - problem, któremu czasem można zapobiec
Czym jest niedotlenienie noworodka?
Lekarz powiedziałby ci, że to proces, na który składa się hipoksemia i hipoksja, tzn. obniżenie ciśnienia cząsteczkowego tlenu we krwi tętniczej, które prowadzi do niedoboru tlenu w tkankach.
Upraszczając, to sytuacja, kiedy dziecko otrzymuje za małą dawkę tlenu. Zwykle dzieje się tak pod koniec ciąży, podczas porodu lub tuż po narodzinach. Niedotlenienie często dotyka dzieci zdrowe, donoszone i o prawidłowej wadze.
Czytaj: Kalendarz rozwoju dziecka - pierwszy tydzień życia
Niedotlenienie mózgu jest najbardziej niebezpieczne dla dziecka
Najbardziej wrażliwym na niedotlenienie narządem jest mózg. Gdy niedotlenienie u noworodka trwa długo, może dojść do nieodwracalnych zmian.
Z medycznego punktu widzenia sytuacja wygląda tak: pod wpływem braku odpowiedniej ilość tlenu zachodzą w mózgu reakcje biochemiczne, które mogą prowadzić do powstania wolnych rodników tlenowych uszkadzających komórki nerwowe (giną natychmiast lub po jakimś czasie).
Na szczęście, zwykle mamy do czynienia z krótkotrwałym niedotlenieniem, zaś ciężkie niedotlenienie podczas porodu występuje stosunkowo rzadko. Jego skutkiem bywa:
- trwałe uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego;
- mózgowe porażenie dziecięce;
- opóźnienia rozwoju umysłowego;
- upośledzenia narządu słuchu lub wzroku;
- padaczka.
Niedotlenienie okołoporodowe: pomoże hipotermia i hormony
Eksperci od zdrowia najmłodszych pacjentów nie próżnują. Ostatnio wykazali, że hipotermia przeciwdziała skutkom niedotlenienia.
Niektóre ośrodki zdrowia dysponują więc specjalnymi czepkami do ochładzania główki dziecka - obniżającymi temperaturę mózgu o około 2-2,5 st.C, co zapobiega powstawaniu wolnych rodników i obumieraniu komórek.
Dobre efekty w zwalczaniu skutków niedotlenienia daje również leczenie erytropoetyną - hormonem krwiotwórczym, który dodatkowo chroni mózg.
Przyczyny niedotlenienia okołoporodowego
Dziecko w brzuchu mamy oraz podczas porodu otrzymuje tlen dzięki łożysku, przez pępowinę. Do głównych przyczyn niedotlenienia zalicza się:
- ciążę przenoszoną, która często idzie w parze z niewydolnością łożyska;
- przedwczesny poród;
- przedłużający się poród, np. zbyt długie przedostawanie się główki przez kanał rodny;
- nieprawidłowe ułożenie dziecka w brzuchu oraz ciąża mnoga;
- schorzenia łożyska - łożysko przodujące, niewydolne łożysko oraz przedwczesne odklejanie się łożyska;
- problemy z pępowiną, np. wypadnięcie pępowiny lub owinięcie pępowiny na szyi dziecka.
Objawy niedotlenienia okołoporodowego
Nie ma oddzielnego badania, które stwierdziłoby stan niedotlenienia u noworodka. Diagnozę stawia się podczas oceny skalą Apgar. Jeśli w 5. oraz 10. minucie życia ta ocena wynosi maksymalnie 3 punkty, można stwierdzić ciężkie niedotlenienie. Do symptomów niedotlenienia należy również śpiączka czy drgawki.
Natomiast krótkotrwałe niedotlenienie prowadzi zwykle do mikrouszkodzeń, które dają o sobie znać dopiero później, np. u kilkumiesięcznego niemowlęcia, które nie rozwija się prawidłowo (ma problemy ze zdobywaniem kolejnych sprawności fizycznych itp.).
Mikrouszkodzeniem po niedotlenieniu może być nawet opóźnienie w rozwoju psychoruchowym obserwowane w przedszkolu i szkole albo problemy z zapamiętywaniem i koncentracją.
Niedotlenienie okołoporodowe wymaga natychmiastowej reakcji lekarza
Jeśli po urodzeniu noworodek nie oddycha, lekarz natychmiast podaje mu tlen przez maskę i zakłada rurkę intubacyjną do tchawicy oraz podłącza do respiratora i masuje serce. Następnie noworodek zwykle trafia do specjalnego inkubatora do oddychania mieszankę gazową wzbogaconą tlenem.
Ale akcja zwalczania skutków niedotlenienia u dziecka nie kończy się na porodówce. Dziecko z niedotlenieniem okołoporodowym powinno być przez pierwsze lata życia pod stałą opieką specjalistów, by w razie konieczności szybko reagowali. Jest nadpobudliwe ruchowo? Pomoże odpowiednia rehabilitacja.
Ma problemy z nauką? Nieoceniona będzie terapia u psychologa i wsparcie rodziców. Warto wiedzieć, że mózg ma niewiarygodne zdolności kompensacyjne, co oznacza, że bezpowrotnie uszkodzone komórki nerwowe mogą zostać zastąpione przez inne.
Niedotlenienie okołoporodowe - problem, któremu czasem można zapobiec
UWAGA! Niektórym niedotlenieniom okołoporodowym można zapobiec. Przykładowo, kobieta po terminie zatrzymuje się na oddziale patologii ciąży, gdzie można monitorować stan dziecka za pomocą KTG (może wykazać nieodpowiednią pracę serca z powodu braku wystarczającej ilości tlenu). Dzięki temu w razie konieczności, lekarz wykonuje cesarskie cięcie. KTG pomaga również w trakcie porodu.
Należy jednak pamiętać, że poród operacyjny wcale nie jest dla dziecka najbezpieczniejszy. Gdy wykonywany jest bez wskazań, również może noworodkowi zaszkodzić. Dziecko rodząc się w sposób naturalny, przeciska się przez drogi rodne mamy, co pomaga wycisnąć wody płodowe z płuc. Cesarskie cięcie może zaś skutkować nadciśnieniem płucnym, które prowadzi do niedotlenienia noworodka.
