Jakie są różnice fizjologiczne między noworodkiem a niemowlęciem? Dla mamy i taty ich świeżo narodzony maluch jest po prostu ich najukochańszym dzieckiem, tymczasem medycy różnie określają ich pociechę. Raz jest ona noworodkiem, za chwilę staję się już niemowlakiem – osobom niezwiązanym ze światem medycznym naprawdę nietrudno pogubić się w tej terminologii.
Czy jednak wyróżnianie tych wszystkich terminów jest w jakikolwiek sposób uzasadnione? Otóż jak najbardziej tak, bo różnic miedzy noworodkiem a niemowlęciem jest dużo.
Spis treści
- Kiedy dziecko określane jest jako noworodek?
- Terminy związane z okresem noworodkowym
- Co się dzieje z dzieckiem w okresie noworodkowym?
- Kiedy dziecko jest określane jako niemowlak?
- Kolejne etapy rozwoju niemowlaka
- Praktyczne znaczenie odróżniania noworodka od niemowlaka
Kiedy dziecko określane jest jako noworodek?
Noworodek to dziecko od przyjścia na świat aż do ukończenia 28. dnia życia. Zasadniczo ten właśnie okres jest tym, w którym zachodzą najintensywniejsze procesy adaptacyjne u małego człowieka.
W końcu maluch dopiero co przyszedł na świat – niedawno jeszcze znajdował się on w bezpiecznym łonie mamy, gdzie dostarczane mu były substancje odżywcze, a oprócz tego przebywał on w zamkniętym środowisku matczynego łona.
Nagle przychodzi dzień porodu i świat staje przed dzieckiem po prostu otworem. Dla maluszka nie jest to jednak czas łatwy: dociera do niego coraz więcej bodźców, musi on nauczyć się przyjmować mleko matki… Z tych właśnie względów to właśnie noworodek zmierzyć się musi z największą ilością wyzwań, wynikających z konieczności „przestawienia się” na całkowicie nowe warunki życiowe.
Terminy związane z okresem noworodkowym
Noworodek to pojęcie dość ogólne, w celu dokładniejszego określenia stanu dziecka używa się dodatkowych określeń. Tutaj jako przykłady można podać następujące terminy:
- noworodek donoszony: dziecko urodzone po 37. tygodniu ciąży i przed zakończeniem 41. tygodnia,
- noworodek przenoszony: malec, który pochodzi z ciąży zakończonej po jej 41. tygodniu,
- wcześniak: dziecko, które przyszło na świat przed 37. tygodniem ciąży.
Noworodki dzieli się również ze względu na masę urodzeniową – wyróżnia się w tym przypadku:
- noworodka eutroficznego (masa ciała pomiędzy 2500 a 4000 g),
- noworodka hipertroficznego (dziecko ważące więcej niż 4000 g),
- noworodka hipotroficznego (z niską masą urodzeniową dziecka, która nie przekracza 2500 g).
Co warto wiedzieć o niepokojących objawach u noworodka?
Co się dzieje z dzieckiem w okresie noworodkowym?
Okres noworodkowy jest trudny nie tylko dla dziecka, ale i dla jego rodziców – to wtedy właśnie u malucha pojawiają się różne problemy, które wcale nie muszą, a jednak niepokoją opiekunów.
Jako przykłady takich można podać chociażby oddanie smółki (czyli pierwszej kupy w życiu dziecka, która jest dość… nietypowa), istnienie u dziecka specyficznego meszku na ciele (określanego jako lanugo, który w dość szybkim czasie po urodzeniu samoistnie zanika) czy fizjologiczne odczyny przejściowe u noworodka (którymi są np. żółtaczka noworodkowa, rumień noworodkowy czy spodziewany spadek masy ciała).
W okresie noworodkowym, w pierwszych dobach od przyjścia na świat, dzieckiem dość szczególnie interesują się lekarze – to wtedy malec ma wykonywane badanie przesiewowe (w kierunku np. wrodzonej niedoczynności tarczycy), a także podawane mu są pierwsze szczepionki (przeciwko gruźlicy czy WZW B).
Po wyjściu ze szpitala noworodek styka się z kolejnymi wyzwaniami. Powoli poznaje on swoje otoczenie – początkowo wydawać się on może niezainteresowany w większym stopniu swoimi bliskimi, po około jednak dwóch tygodniach zaczyna on już rozpoznawać opiekunów. W czasie bycia noworodkiem malec musi nauczyć się przyjmować pokarm z maminej piersi – większości dzieci przychodzi to jednak z łatwością.
Noworodki mają swoiste dla siebie „zwyczaje”. Większą część doby malec może przesypiać – słowo „większość” nie jest tutaj nadużyciem, bo noworodek śpi nawet aż 21 godzin w ciągu doby. Często oddaje on również stolec czy mocz – może on to bowiem czynić nie tylko po każdym karmieniu piersią, ale i pomiędzy nimi.
Zobacz: Jak rozpoznać, dlaczego niemowlę płacze?
Ślad po szczepionce przeciw gruźlicy: jak powinien wyglądać?
Pierwsze tygodnie z noworodkiem. Instrukcja postępowania z dzieckiem
Kiedy dziecko jest określane jako niemowlak?
28 dni to tak naprawdę niewiele czasu – nim rodzice zdążą się obejrzeć, ich noworodek staje się już niemowlakiem. Dzień „przemiany” nie jest tak naprawdę jakimś szczególnym dniem, w którym w rozwoju dziecka zachodzi jakiś krok milowy czy jakieś inne wydarzenia.
Tak naprawdę dochodzi po prostu wtedy do zakończenia „najgorętszego” okresu w życia dziecka – nie oznacza to jednak końca zachodzenia dynamicznych procesów rozwojowych.
Niemowlakiem jest dziecko po 28. dniu życia aż do ukończenia pierwszego roku. Okres niemowlęcy następuje już po wstępnym zaadaptowaniu się dziecka do życia na świecie i podczas niego dochodzi do intensywnego rozwoju fizycznego, ale i psychicznego.
U malca następuje stopniowe zwiększanie masy ciała: w piątym miesiącu życia powinna ona być dwa razy większa od urodzeniowej, z kolei pod koniec okresu niemowlęcego masa ciała dziecka powinna być trzykrotnie wyższa od tej, z którą dziecko przyszło na świat. Ogólnie dobowy przyrost masy ciała malucha w okresie niemowlęcym powinien wynosić od 15 do 30 g na dobę.
U niemowlaka zwiększa się nie tylko waga ciała, ale i jego długość – pod koniec okresu niemowlęcego długość ciała dziecka powinna być zwiększona o połowę w stosunku co do długości przy urodzeniu.
Zobacz: Niemowlę nie przybiera na wadze. 7 najczęstszych przyczyn zahamowania przyrostu masy ciała
Czy twoje dziecko ma prawidłową wagę? Sprawdź siatki centylowe
Skoki rozwojowe w pierwszym roku życia niemowląt
Kolejne etapy rozwoju niemowlaka
Niemowlęctwo to czas, kiedy dziecko zaczyna poznawać świat różnych smaków – to właśnie w jego trakcie dochodzi do rozszerzenia diety dziecka (noworodek karmiony jest w końcu tylko mlekiem, niemowlakowi – od około 6. miesiąca życia – rozszerza się dietę o różne inne pokarmy).
W okresie niemowlęcym dziecko pokonuje również tzw. kamienie milowe w swoim rozwoju. Najpierw zaczyna ono głużyć (czyli wydawać nieartykułowane dźwięki), później gaworzyć, aż w końcu (zwykle pod koniec pierwszego roku życia) maluch powoli zaczyna wypowiadać swoje pierwsze słowa. Niemowlęctwo to również czas, w którym malec raczkuje czy podejmuje pierwsze próby samodzielnego stawiania kroków.
Wspomnieć tutaj należy także i o aspektach, które omawiano przy opisie noworodków: o oddawaniu stolca oraz śnie. W okresie niemowlęcym dochodzi do uregulowania procesów wydalania kału – malec zaczyna oddawać nie tylko bardziej uformowane stolce, ale i czyni to regularniej.
Jeżeli zaś chodzi o wypoczynek, to sen niemowlaka jest krótszy – dziecko w tym okresie życia przesypia średnio od 12 do 15 godzin na dobę.
Praktyczne znaczenie odróżniania noworodka od niemowlaka
Teoretycznie wydawać by się mogło, że rozróżnianie w życiu dziecka okresów noworodkowego i niemowlęcego większego sensu nie ma. Praktyka pokazuje jednak, że jest całkowicie inaczej. Noworodki nie tylko mają swoją „własną” skalę służącą do oceny ich stanu (mowa tutaj o skali Apgar), ale i mają one swoich własnych lekarzy, którymi są neonatolodzy.
W rzeczywistości jest bowiem tak, że problemy zdrowotne okresu noworodkowego są nieco odmienne od zaburzeń chorobowych spotykanych u niemowląt – to właśnie dlatego noworodkiem zajmuje się neonatolog, a niemowlakiem opiekuje się pediatra.
