Skala Apgar: ile punktów i za co dostaje noworodek po narodzinach?

10 punktów w skali Apgar: na takie wyniki badania noworodka czeka każda mama. Wkrótce po przyjściu na świat noworodek przechodzi swoje pierwsze w życiu badanie - oceniane w skali Apgar. Ma ono na celu ocenę stanu ogólnego noworodka w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości, które wymagają pomocy medycznej.

W badaniu tym pediatra (a czasami też położna) ocenia bardzo konkretne parametry, a wynik badania zapisuje w postaci liczby punktów Apgar. Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiej lekarki (Virginia Apgar), która opracowała ten schemat punktowy w latach 50. XX wieku.

Spis treści

1. Skala Apgar: kiedy i ile razy ocenia się dziecko?
2. Co oznaczają punkty w skali Apgar?
3. Jak ocenia się oddech w skali Apgar? 
4. Jak ocenia się czynność serca noworodka w skali Apgar?
5. Jak ocenia się zabarwienie skóry noworodka?
6. Jak ocenia się oceniamy napięcie mięśni?
7. Punkty za reakcję na bodźce w skali Apgar
8. Interpretacja wyniku końcowego
9. Skala Apgar u wcześniaków
10. Skala Apgar - prognozy na przyszłość

Skala Apgar: kiedy i ile razy ocenia się dziecko?

Ocenę w skali Apgar przeprowadza się kilka razy:

• W 1. i 5. minucie życia noworodka - jeśli dziecko jest w dobrym stanie i przy pierwszej ocenie otrzymało ono 8-10 pkt w skali Apgar.
• W 1., 3., 5. i 10. minucie życia noworodka - jeśli przy pierwszej ocenie otrzymało ono 0-7 pkt w skali Apgar.

Pierwsza ocena odbywa się zaraz po urodzeniu dziecka, jej celem jest sprawdzenie, czy noworodek nie wymaga natychmiastowej pomocy. Oceny po 10 i 15 minutach – mają na celu sprawdzenia, czy jego stan się poprawia, czy pogarsza.

Zawsze podczas tego badania noworodka ocenia się pięć parametrów. Czyli punkty w skali Apgar zależą od badania i oceny:

• czynności oddechowej,
• czynności serca,
• zabarwienie skóry,
• napięcia mięśni,
• reakcji na bodźce (odruchy).

W każdej z tych kategorii noworodek otrzymuje od zera do dwóch punktów, oznaczających niski, średni lub optymalny wynik.

Zobacz: Noworodek a niemowlę: różnice fizjologiczne

Pierwsze godziny po porodzie - co się dzieje kilka godzin po urodzeniu dziecka?

Czy podczas porodu dziecko odczuwa ból?

Jak ocenia się oddech w skali Apgar? 

Oddychanie to najistotniejszy parametr, jaki jest oceniany u noworodka. Jeśli malec głośno płacze czy krzyczy, to znaczy, że wszystko jest w porządku – dostaje dwa punkty w skali Apgar. Gdy oddech jest słaby, płytki – dziecko dostaje jeden punkt w skali Apgar, ale czasem wystarczy oczyścić jego drogi oddechowe ze śluzu, aby zaczęło oddychać normalnie.

Gdy oddech nie jest zachowany u noworodka, sytuacja jest poważna – wówczas w niedługim czasie może dojść do zatrzymania pracy serca. Jednak nie zawsze jest tak źle, jak sugerowałaby niska liczba punktów w skali Apgar. Bo nawet gdy dziecko było podczas porodu tylko przez chwilę niedotlenione, już punktacja w pierwszej minucie jest niska, gdyż słabnie akcja serca i zmienia się zabarwienie skóry.

Zazwyczaj wystarczy podanie tlenu noworodkowi po urodzeniu, aby nastąpiło wyrównanie tych zaburzeń i szybka poprawa stanu noworodka. Gdy to nie pomaga i dziecko nadal nie oddycha, konieczna jest sztuczna wentylacja poprzez nałożenie maski wentylacyjnej i zastosowanie resuscytatora.

W razie braku reakcji dziecka dokonuje się intubacji. Im cięższa jest postać niedotlenienia, tym więcej czasu potrzeba, by dziecko zaczęło spontanicznie oddychać.

Jak ocenia się czynność serca noworodka w skali Apgar?

Po porodzie sprawdzane jest również tętno dziecka, czyli liczba uderzeń serca na minutę. Zazwyczaj bezpośrednio po przyjściu na świat czynność serca noworodka gwałtownie przyspiesza – do 160–180 uderzeń na minutę, ale wystarczy, że jest ich więcej niż 100, aby maluszek dostał dwa punkty w skali Apgar.

Jeśli serce noworodka bije z częstotliwością mniejszą niż 80 uderzeń na minutę, lekarz może wykonać masaż serca. A gdy puls u dziecka nie jest wyczuwalny, konieczne jest przeprowadzenie akcji reanimacyjnej.

Jak ocenia się zabarwienie skóry noworodka?

Skóra noworodka może mieć różną barwę, w zależności od ilości tlenu we krwi. Noworodek, który otrzymuje maksymalną liczbę punktów w skali Apgar za zabarwienie skóry, zwykle ma też dobre oceny pulsu i oddechu, gdyż te aspekty są ze sobą powiązane.

Zdrowy noworodek ma skórę zaróżowioną na całym ciele (dwa punkty), krótko niedotlenione lub zmęczone porodem – ma tułów różowy, a kończyny sine (jeden punkt). Dziecko o skórze bardzo bladej lub sinej otrzymuje zero punktów w skali Apgar.

Warto wiedzieć, że noworodki po porodzie naturalnym są z reguły bardziej zmęczone, więc ich barwa skóry może być bardziej blada niż u noworodków rodzonych przez cesarskie cięcie.

Jak ocenia się oceniamy napięcie mięśni?

Zdrowy, urodzony o czasie noworodek jest zazwyczaj ruchliwy i przyjmuje tzw. ułożenie zgięciowe – wszystkie jego kończyny są zgięte w stawach, od palców rąk aż po palce stóp. Świadczy to o dobrym napięciu mięśni – taki maluch dostaje dwa punkty w skali Apgar.

Jeśli zaś noworodek jest w ułożeniu zgięciowym, ale nie stawia oporu przy próbie prostowania kończyn i wykonuje nimi tylko słabe, nieznaczne ruchy – wtedy napięcie mięśniowe jest obniżone, co może to świadczyć o zaburzeniach neurologicznych.

Jeśli całe ciało noworodka podczas badania jest wiotkie i nie wykonuje on żadnych ruchów – dostaje zero punktów w skali Apgar. Taki stan wiąże się zwykle z niedotlenieniem lub poważnym problemem neurologicznym.

Punkty za reakcję na bodźce w skali Apgar

Aby wywołać reakcję noworodka podczas pierwszego badania, zwykle wprowadza mu się do nosa gruszkę lub cienki cewnik (rurkę), w celu odessania resztek śluzów i płynu owodniowego.

Wtedy ocenia się jakość odruchu noworodka: za brak reakcji dziecko otrzymuje zero punktów w skali Apgar, za lekki grymas na twarzy – jeden punkt, a za głośny płacz, kaszel lub kichanie – dwa punkty w skali Apgar. Ta ostatnia reakcja oznacza, że układ nerwowy noworodka jest dobrze rozwinięty.

Interpretacja wyniku końcowego

Maksymalnie nowo narodzone dziecko może więc otrzymać 10 punktów w skali Apgar – wtedy jest w stanie bardzo dobrym. Także gdy suma punktów wynosi 8 lub 9 w skali Apgar – prognozy dla dziecka są bardzo dobre.

Wynik w przedziale 4–7 punktów w skali Apgar oznacza, że stan noworodka jest średni i wymaga ono resuscytacji, która polega na oczyszczeniu dróg oddechowych i podaniu tlenu. Zazwyczaj to wystarcza, aby podczas oceny Apgar w piątej minucie życia wynik poprawił się o kilka punktów.

Natomiast gdy noworodek otrzyma 3 punkty w skali Apgar lub mniej – sytuacja jest bardzo poważna: niezbędna jest natychmiastowa, intensywna pomoc ratująca życie. Jeśli wynik poniżej 3 punktów utrzymuje się przez 15 minut lub dłużej, oznacza to ryzyko śmierci lub upośledzenia dziecka (padaczka, mózgowe porażenie dziecięce). Na szczęście, ciężkie przypadki niedotlenienia zdarzają się bardzo rzadko – raz na tysiąc donoszonych urodzeń.

Skala Apgar u wcześniaków

Wynik testu Apgar u wcześniaków jest mniej wiarygodny niż u dzieci urodzonych o czasie. Dzieje się tak dlatego, że wcześniaki nie są jeszcze gotowe do samodzielnego życia i takie sytuacje jak problemy z oddechem czy słaba reaktywność są u nich zupełnie normalne, a odejmują im punkty.

Skala Apgar - prognozy na przyszłość

Wiele mam niepokoi się, że niska punktacja Apgar noworodka jest złym prognostykiem na przyszłość – że takie dziecko będzie się gorzej rozwijać czy częściej chorować Lekarze podkreślają jednak, że takie przewidywania nie mają uzasadnienia.

Niski wynik testu Apgar oznacza jedynie to, że noworodek potrzebuje doraźnej pomocy bezpośrednio po narodzinach. Otrzymane punkty nie wskazują natomiast, jakie będzie jego zdrowie w przyszłości ani nie mogą być podstawą do prognozowania, jak będzie się ono rozwijać. Wyjątek to długie niedotlenienie, które może mieć odległe konsekwencje, o czym była już mowa.

Warto też podkreślić, że stan dziecka może się poprawiać z minuty na minutę i nawet maluch, który na początku ma tylko 2 czy 3 punkty, często szybko to nadrabia i później normalnie się rozwija.

Jak wygląda poród naturalny? Zobacz niesamowite zdjęcia z sali porodowej: