Ciemiączka u noworodka to miejsca, w których krawędzie kilku kości ze sobą sąsiadują, ale nie są jeszcze trwale skostniałe. Okryte są elastyczną, półtwardą i bardzo wytrzymałą tkanką, która pełni tę samą rolę, co kości czaszki, a więc ochrania mózg. Co warto o nich wiedzieć i czy przez dotykanie ciemiączka można zrobić dziecku krzywdę?
Spis treści
- Ile jest ciemiączek u noworodka?
- Po co dziecku ciemiączka?
- Ciemiączka ułatwiają badania noworodka
- Zbyt szybkie lub zbyt wolne zarastanie ciemiączek
- Czy to prawda, że ciemiączek nie można dotykać?
Ile jest ciemiączek u noworodka?
Ciemiączek jest kilka – a nie jedno, jak sądzi większość świeżo upieczonych rodziców. To największe, najlepiej widoczne, znajduje się z przodu główki, niemal na czubku. Kształtem przypomina romb. Najłatwiej je znaleźć, przesuwając palcem przez środek czoła w kierunku czubka głowy. W chwili narodzin ma zwykle 2x2 cm, choć zdarzają się również mniejsze.
Drugie, dobrze widoczne, to ciemiączko tylne, które ma kształt trójkąta, jest dużo mniejsze i – jak wskazuje nazwa – znajduje się z tyłu główki, między kością potyliczną a ciemieniową.
Po co dziecku ciemiączka?
Ciemiączka to sprytny sposób natury na to, by niemowlę mogło bezpiecznie się urodzić. Obwód główki płodu, która podczas porodu jest przyciśnięta bródką do klatki piersiowej, jest dość duży. Dlatego to główką właśnie maluszek toruje sobie drogę na świat. W kanale rodnym główka jest mocno ściskana.
Dzięki temu, że kości czaszki nie są zrośnięte, nie łamią się podczas porodu, tylko lekko zmieniają pozycję, czasem zachodząc na siebie – dopasowują się do kształtu przestrzeni, która jest do dyspozycji. To właśnie dlatego po porodzie siłami natury główka noworodka może wydawać się zniekształcona. Po pewnym czasie nabiera jednak ładnego, krągłego kształtu.
Czytaj również: Zniekształcona główka niemowlaka - czy to odwracalne i czy pomogą specjalne poduszki?
Co badanie USG mówi o główce dziecka?
Ciemiączka ułatwiają badania noworodka
Niektórzy neonatolodzy nazywają ciemiączka „oczkami” albo „okienkami” w głowie, bo w razie konieczności – np. u wcześniaków, po wyjątkowo trudnym porodzie albo przy podejrzeniu jakichkolwiek nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu układu nerwowego – neurolog może zlecić tzw. USG przezciemiączkowe.
Badanie jest zupełnie bezpieczne i trwa kilkanaście minut. Lekarz, przesuwając po ciemiączku głowicę aparatu USG, może zajrzeć wtedy do wnętrza główki maluszka i ocenić stan jego mózgu.
Zbyt szybkie lub zbyt wolne zarastanie ciemiączek
Wygląd, wielkość i stan ciemiączek powiedzą sporo o stanie zdrowia malca również pediatrze. To właśnie dlatego podczas każdej wizyty kontrolnej w przychodni dokładnie bada on główkę, oceniając ciemiączka. Sprawdza zwłaszcza, czy nie zarastają one zbyt wcześnie albo zbyt późno.
Teoretycznie tylne ciemiączko zarasta wcześniej, między 6. tygodniem a 4. miesiącem życia. Przednie powinno zarosnąć ostatecznie między 9. a 18. miesiącem. Kiedy dzieje się to za wcześnie albo za późno, lekarz musi dowiedzieć się, dlaczego. To ważne, gdyż między innymi dzięki ciemiączkom możliwy jest wzrost główki i stworzenie odpowiedniej przestrzeni dla rosnącego mózgu.
- Jeśli ciemiączko zarasta zbyt szybko, miejsca w czaszce jest za mało, co może prowadzić do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Zwykle w takim przypadku niezbędna jest konsultacja neurologa, który oceni, czy wszystko jest w porządku (potrzebne jest skierowanie od pediatry). Najczęstszą przyczyną zbyt szybkiego zarastania ciemiączek jest zbyt duża dawka witaminy D, którą dostaje maluszek. Jest ona dodawana do mieszanek modyfikowanych, jeśli więc karmisz butelką, upewnij się u lekarza, czy powinnaś podawać witaminę D dodatkowo, i w jakiej dawce (to zależy m.in. od ilości mleka, jaką dziennie wypija niemowlę). Niekiedy przyczyną są zaburzenia metaboliczne, które wymagają dalszych badań.
- Niepokój lekarzy budzi też wolne tempo zarastania ciemiączek. Czasem zdarza się to u zdrowych niemowląt, czasem jednak przyczyną jest krzywica. W obu przypadkach dla postawienia diagnozy oprócz badań ważny jest również obwód główki maluszka. Jeśli jest prawidłowy, to nawet jeśli ciemiączko zarasta za wolno albo za szybko, to nie ma się czym martwić.
miesięcznik "M jak mama"
Uwaga! Ciemiączko pulsuje, zapada się lub staje się wypukłe
Powierzchnia ciemiączek znajduje się na poziomie kości czaszki. Czasem jednak, kiedy malec płacze, ciemiączko przednie może pulsować, napinać się. Jeśli wszystko wraca do normy, nie ma się czym martwić.
Są jednak sytuacje, kiedy ciemiączko musi obejrzeć lekarz. Wybierz się do niego, jeśli ciemiączko jest zapadnięte, bo może to świadczyć o poważnym odwodnieniu malca (zwłaszcza podczas upałów albo gdy malec ma biegunkę, gorączkę lub wymiotuje).
Wizyty u lekarza wymaga także stan, kiedy ciemiączko pulsuje i jest napięte, wypukłe, kiedy niemowlę jest nienaturalnie senne, spokojne bądź ma gorączkę – to może świadczyć o poważnej chorobie (np. zapaleniu opon mózgowych).
Czy to prawda, że ciemiączek nie można dotykać?
Spokojnie – to, co tak często słyszysz od mamy czy babci, w odniesieniu do ciemiączek nie jest prawdą. Nie są one bowiem aż tak delikatne, na jakie wyglądają. Maluszka z niezrośniętym ciemiączkiem można więc czesać, myć mu włoski czy głaskać po główce bez obaw.
Ale ciemiączka nie wolno uciskać ani wgniatać! Dlatego jeśli masz starsze dziecko, nie pozwól mu dotykać palcami główki niemowlęcia, by maluszkowi niechcący nie stała się krzywda.
