Nauka mówienia jest skomplikowana i długa. To proces zaczynający się w okresie prenatalnym, a kończący w wieku przedszkolnym, a nawet szkolnym. Co dzieje się na każdym etapie nauki mówienia. Jak można dziecku pomóc w rozwoju mowy?
Spis treści
Nauka mówienia przez rozmowę
Po narodzinach dziecka rozmowy z brzuszkiem zastąp dialogiem z małym kwilącym zawiniątkiem. Mów do noworodka, powtarzaj wydawane przez niego dźwięki prowadzące do nauki mówienia. Nie poddawaj się, choć nie będziesz widziała zainteresowania dziecka. Wkrótce, około 4 miesiąca życia, niemowlę zacznie się uważnie przyglądać twojej twarzy - mów wtedy bardzo wyraźnie, by mogło śledzić ruchy twoich warg.
Karmiąc piersią, pomagasz dziecku w nauce mówienia. Podczas ssania biorą udział mięśnie odpowiedzialne za prawidłową artykulację. Poza tym żuchwa i język poruszają się w podobny sposób jak podczas mówienia.
Rozwój mowy niemowlaka od chwili narodzin
Dziecko debiutuje w roli mówcy krzykiem na sali porodowej i będzie taki sposób komunikacji kontynuował przez pierwsze miesiące życia - to tzw. etap melodii (tak naprawdę trwa nawet cały pierwszy rok życia dziecka).
Rodzice szybko orientują się, co znaczy krzyk malca - z jego natężenia i barwy odczytują, czy dziecko jest głodne, zmęczone, a może ma mokro. Równolegle z "krzykową komunikacją" przebiega rozwój mowy dziecka:
- wydawanie dźwięków przypominających spółgłoski i samogłoski (np. m, b, p, t, d oraz a, e, u - w połączeniu: tli, khe, te) - to GŁUŻENIE, które pojawia się w 2.-3. miesiącu życia dziecka;
- zabawa dźwiękami i intonacją - łączenie samogłosek ze spółgłoskami, czyli "a-gu", "bu-bu", "ga-ga" to GAWORZENIE. Zaczyna się pod koniec pierwszego półrocza życia dziecka - szybko swobodne i przypadkowe powtarzanie różnych sylab zmienia się w świadome próby podjęcia konwersacji - dziecko mówi więc "papa" (na pożegnania), "bam" (gdy coś upadnie), a około 1. urodzin udaje mu się nawet świadome: "mama", "tata", "baba" oraz naśladuje zwierzęta (np. "miau", "hau").
- tzw. ETAP WYRAZU, który zdominuje drugi rok życia dziecka. W tym okresie pozwalaj dziecku na mówienie "mniam" na posiłek czy "kici-kici" na kota - nie poprawiaj, lecz nagradzaj uśmiechem i na spokojnie dodawaj "mniam - obiad", "kici - kot". Tak zachęcisz dziecko do rozwijania mowy.Poprawnie powtarzaj za dzieckiem także wtedy, gdy mówi ono "oń", czyli "koń", "bata" - "herbata" - takie skrócone słowa związane są z tym, że w początkowym okresie wzbogacania słownictwa, dziecko wsłuchuje się głównie w akcent słów i tak go odzwierciedla w swoich słowach. Poza tym uczy się słów podstawowych oznaczających klasę przedmiotów, np. "auto" jako określenie dla samochodu, ciężarówki, traktora itp. Trudne do nauczenia są dla niego pojęcia abstrakcyjne, tj. kolory czy liczby. Przyjmuje się, że roczniak zna cztery wyrazy, dwulatek dwieście i miesięcznie uczy się nawet pięćdziesięciu. Pamiętaj jednak, że dziecko zawsze rozumie znacznie więcej słów niż wypowiada;
- pierwsze zdanie dziecko wypowie dopiero około 2. urodzin - będzie ono proste, zwykle bez poprawnej odmiany wyrazów. Najpopularniejsze są zdania konstruowane na zasadzie "co to", "tam dom", "daj pić", "auto taty" - eksperci nazywają taki sposób mówienia "stylem telegramów".
- od 3 roku życia rozpoczyna się etap swoistej mowy dziecięcej, trwający do 7 roku życia. W tym okresie następuje wyraźny rozkwit mowy, słownik bierny i czynny dziecka stałe się rozwija, dziecko buduje coraz dłuższe wypowiedzi słowne. Komunikuje się z otoczeniem w sposób werbalny i uczy się nowych językowych doświadczeń.
Sprawdź: Kalendarz rozwoju dziecka
Ile słów powinno mówić dziecko w wieku dwóch-trzech lat, a ile w wieku sześciu?
Nauka mówienia pierwszych zdań
Językoznawcy dowodzą, że na całym świecie dzieci uczą się mówić w ojczystym języku w tym samym porządku. Najpierw opanowują czas teraźniejszy, następnie używają przedrostków, liczby mnogiej i nieregularnych form czasownika (np. "iść" i "szedłem"), zaimków dzierżawczych oraz przymiotników.
