Wydawałoby się, że to zwykłe odbicie w lustrze. Obraz, w którym dziecko powinno od razu widzieć siebie. Tymczasem rozwój samoświadomości jest dość powolnym procesem.
Od obcego dziecka w lustrze, które na nie patrzy, mija dość dużo czasu do chwili, gdy dziecko w końcu zda sobie sprawę, że to jego własne odbicie.
Profesor psychologii Philippe Rochat prowadził liczne badania nad rozwojem poznawczym dzieci. Ostatecznie, pracując na Uniwersytecie Emory’ego w Atlancie, określił 5 etapów samoświadomości.
Do określenia każdego z nich wykorzystał lustro.
Spis treści
- Odbicie w lustrze
- Odbicie się uśmiecha, ja też się uśmiechnę
- Zaczyna dostrzegać siebie
- W lustrze jestem ja, ale jednak nie ja
- Odbicie to ja i tak mnie widzą inni
- Na jakim etapie samoświadomości jest moje dziecko?
Odbicie w lustrze
Co zrobi niemowlę, gdy zobaczy lustro? Najczęściej będzie w nie po prostu uderzać. Czy zdaje sobie sprawę, że widzi swoje odbicie?
Według badań Rochata już noworodek zdaje sobie sprawę, że jest różnica między odbiciem postaci, a samym tłem. Jednak nic poza tym.
Noworodek nie ma większego poczucia samoświadomości i swojego ja.
Odbicie się uśmiecha, ja też się uśmiechnę
W wieku kilku miesięcy dzieci zaczynają już naśladować mimikę twarzy, którą widzą w odbiciu lustra.
Co więcej, rozróżniają swój ruch od ruchu odbicia. Mogą zatem naśladować twarz dorosłej osoby, której postać odbija się w lustrze obok nich.
Jest to jednak wciąż bardzo podstawowy etap rozwoju samoświadomości.
Zaczyna dostrzegać siebie
Mniej więcej od 18 miesiąca do 2. roku życia dzieci zaczynają zdawać pierwszy test lustra. Nie jest to jeszcze etap rozwinięty w 100%, ale dość duży przełom w postrzeganiu siebie.
Kiedy dziecko kończy 18 miesięcy, potrafi dostrzec w lustrze namalowany na swoim ciele rysunek. Co więcej, nie wyciągnie rączki w stronę lustra. Dotknie siebie, aby sprawdzić, co się w nim zmieniło.
Czytaj także: Mamoza - kiedy dziecko jest uzależnione od obecności mamy
W lustrze jestem ja, ale jednak nie ja
Kolejnym etapem rozwoju samoświadomości jest dostrzeżenie siebie w odbiciu, ale efekt ten nie jest zbyt trwały.
Etap ten pojawia się między 2. a 3. rokiem życia dziecka. Zapytane o postać w lustrze, powiedzą, że to „ja”, ale za chwilę mogą się spytać, dlaczego tamten chłopiec jest tak samo ubrany.
Jest to jednak całkowicie normalny proces. Według Rochata trwałe postrzeganie siebie w lustrze przychodzi dość powoli.
Dzieci w tym wieku często zwracają uwagę na swoje potrzeby, głośno wymawiając „ja sama” lub „to moje”.
Jako rodzice możemy pomyśleć, że dziecko sprawdza naszą cierpliwość i bada na ile może sobie pozwolić. Tymczasem jest ono coraz bardziej świadome własnej osoby i kształtowania siebie.
Odbicie to ja i tak mnie widzą inni
W okresie między 4. a 5. rokiem życia rozwija się pełna samoświadomość dziecka. Dostrzega ono postać w lustrze i wie, że to jego własne odbicie.
Dodatkowo w tym okresie rodzi się świadomość, że właśnie tak widzą je inni. W tym czasie może rozwijać się u dziecka również nieśmiałość. Dziecko może się chować, gdy widzi swoje odbicie.
Zaakceptowanie swojego obrazu to bardzo ważny etap w życiu każdego człowieka. To od tego rozpoczyna się cały proces dostrzegania własnych zalet i wad.
Na jakim etapie samoświadomości jest moje dziecko?
Chcąc sprawdzić, na jakim etapie samoświadomości jest twoje dziecko, możemy wykonać prosty test.
Wystarczy pokazać dziecku przez chwilę jego odbicie w lustrze. Następnie odwrócić czymś uwagę, robiąc mu niepostrzeżenie kropkę na czole lub buzi. Możemy do tego użyć zwykłego kremu.
Kiedy dziecko ponownie spojrzy na odbicie w lustrze, możemy sprawdzić, czy już postrzega w nim siebie. Zaobserwujmy, czy dostrzeże zmianę na swojej twarzy i co z nią zrobi.
Czytaj również: Powiedziałaś już to swojemu dziecku? One bardzo potrzebują usłyszeć każde z tych zdań...
