Siatki centylowe określają zależności parametrów ciała od wieku dziecka. Dzięki przyjętym przez pediatrów normom, w łatwy sposób można sprawdzić, czy nie zachodzą w tym zakresie jakieś odchylenia, które z kolei mogłyby oznaczać nieprawidłowości w rozwoju.
Siatki centylowe umożliwiają bardzo obiektywną ocenę parametrów dziecka z podziałem na płeć. Warto dodać, że siatki nie są uniwersalne, ale zróżnicowane dla każdej populacji i dostosowane do panujących w danym regionie świata warunków.
Spis treści
- Siatka centylowa: obwód głowy
- Jak zmierzyć obwód głowy dziecka?
- Siatka centylowa głowy – wartości i normy
- Siatka centylowa głowy – o czym świadczą odchylenia od norm?
Siatka centylowa: obwód głowy
Pomiar obwodu głowy jest bardzo ważny dla kontroli prawidłowego rozwoju dziecka. Wielkość głowy może świadczyć o wielu zagrażających zdrowiu czy życiu chorobach.
Siatka centylowa głowy uwidacznia wykresy krzywych prezentujących obwody główki dziecka w poszczególnych miesiącach (od 1. do 12. miesiąca życia) lub latach życia (od 1 roku do 7. lat). Tak jak w przypadku siatek wzrostowych czy wagowych, tak i tutaj – mamy podział na siatki dotyczące dziewczynek i chłopców.
Na osi poziomej oznaczony jest wiek dziecka, na pionowej obwód głowy podany w centymetrach. Sprawdzając punkt przecięcia linii prostopadłej wyprowadzonej z osi wieku dziecka i z osi obwodu głowy odpowiadających bieżącym parametrom – uzyskujemy wartość centylową.
Jak zmierzyć obwód głowy dziecka?
Pomiar główki dziecka jest obarczony niestety ryzykiem błędu. Dość trudno jest zmierzyć główkę za każdym razem w tym samym miejscu, szczególnie gdy mamy do czynienia z małym, wiercącym się dzieckiem.
Poprawnym sposobem mierzenia obwodu główki dziecka jest owinięcie jej centymetrem w najszerszym jej miejscu. Centymetr powinien przechodzić przez czoło, nad uszami.
Siatki centylowe - normy
Siatki centylowe mają postać wykresów krzywych. Każda krzywa na wykresie powstaje na skutek połączenia punktów, które są miejscem przecięcia poszczególnych danych na osiach.
Na jednej osi siatki uwidoczniony jest wiek dziecka, na drugiej parametr ciała np. wzrost lub waga. Krzywych na wykresie jest kilka, obrazują one wszystkie przyjęte normy w danym zakresie (od 3. do 97. centyla).
97. centyl oznacza, że u 97% dzieci dany parametr jest niższy. Sprawdzając parametry ciała według wieku dziecka, lekarz jest w stanie ocenić, czy mieszczą się one w normie czy też wychodzą poza nią.
Jeśli dziecko przekracza 97. centyl lub nie osiąga 3. centyla – może to być objaw jakichś nieprawidłowości w jego rozwoju. Równie niepokojące może być też zachwianie systematyczności parametrów u dziecka w miarę upływu wieku, czyli np. raz dziecko jest na 3. centylu a raz na 50. Dziecko bowiem powinno iść tzw. kanałem centylowym, czyli uzyskiwać ten sam pomiar centylowy w poszczególnych etapach rozwoju.
Siatka centylowa głowy – wartości i normy
Normy wyrażone w centylach, we wszystkich siatkach obowiązują takie same. To znaczy, że rozpiętość tych norm w przypadku obwodu głowy dziecka również zamyka się w przedziale od 3. do 97. centyla. Uszczegóławiając, wygląda to tak:
- wynik między 25-75 centylem to najszersza norma (najwięcej dzieci ma odpowiadające tej normie parametry),
- wynik między 3. a 25. centylem oraz między 75. a 97. centylem oznacza przedział wąskiej normy (wynik mieści się w normie, ale jest odległy od średniej),
- wynik niższy niż 3. centyl lub wyższy niż 97. centyl odbiega od normy (jest wartością nieprawidłową).
Siatka centylowa głowy – o czym świadczą odchylenia od norm?
Niepokojące w pomiarze centylowym mogą być dwie sytuacje. Gdy mierząc główkę dziecka, nie obserwuje się harmonijnego wzrostu tzn. dziecko za każdym razem jest na innym centylu oraz gdy pomiar wychodzi poza wykresy centylowe (wynik jest mniejszy od 3. centyla lub większy od 97. centyla).
Odchylenia od norm w obwodzie głowy dziecka mogą mieć różne źródła. Gdy główka obwodowo przekracza najwyższe normy, może być to objaw: stanów zapalnych, wodogłowia, zmian pourazowych, nieprawidłowości w obrębie układu nerwowego czy nowotworów. Zbyt mała główka może wskazywać na wady genetyczne, ale też na zbyt wczesne zrośnięcie się szwów czaszkowych czy wady spowodowane komplikacjami w życiu płodowym (niedotlenienie, zakażenie, zatrucie płodu nikotyną, FAS).
Najczęściej jednak odchylenia od norm wynikają z cech dziedzicznych. Dzieci dziedziczą wielkość głowy po rodzicach, więc ten czynnik trzeba brać również pod uwagę. Osobliwość to także cecha wcześniaków, które trudno przyporządkowywać normom dzieci urodzonych o czasie.
Podczas badania obwodu główki przez lekarza, uzupełnieniem informacji o rozwoju dziecka jest także ocena symetrii głowy, obecności ciemiączek czy ogólnego rozwoju psychoruchowego. To pozwala lekarzowi ustalić pełny obraz. Jeśli lekarza zaniepokoją wyniki badań i obserwacji, skieruje dziecko na bardziej szczegółową diagnostykę.
