W nomenklaturze medycznej zniekształcona główka niemowlaka nazywana jest plagiocefalią, a do grupy najczęściej spotykanych zniekształceń należy plagiocefalia ułożeniowa. Polega ona na asymetrycznym spłaszczeniu głowy, najczęściej w części tylnej lub bocznej.
Czy zniekształcenie główki niemowlaka jest powodem do niepokoju i czy jest odwracalne?
Spis treści
- Jakie są przyczyny zniekształconej główki u niemowlaka?
- Leczenie zniekształcenia główki niemowlaka
- Poduszki pod zniekształcone główki niemowlaka - czy są bezpieczne?
- Czy zniekształcenie główki od ułożenia się cofa?
Jakie są przyczyny zniekształconej główki u niemowlaka?
Dziecko rodzi się z elastycznymi kośćmi czaszki. Pozwala to początkowo na przejście przez kanał rodny, a w dalszych miesiącach życia pozwala na wzrost mózgu, które dokonuje się aż do 1 roku życia dziecka.
Elastyczne kości czaszki są więc niezbędne do prawidłowego rozwoju, ale są także podatne na niefizjologiczne czynniki środowiska, co może powodować spłaszczenie główki.
Przyczyny zniekształconej główki możemy podzielić na przyczyny rozwijające się przed i po urodzeniu. Do przyczyn rozwoju zniekształcenia główki dziecka należą:
- Ciąża mnoga – w przypadku ciąży mnogiej płód nie ma wystarczającej ilości miejsca, aby swobodnie poruszać się w łonie matki, co zwiększa ryzyko ucisku i odkształcenia główki Nieprawidłowe ułożenie dziecka w łonie matki
- Wcześniactwo – jest to związane z długotrwałym leżeniem na plecach w inkubatorze, jest to niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka, zwiększa jednak ryzyko zniekształcenia główki
- Małowodzie lub wielowodzie – nadmierna lub niedostateczna ilość płynu owodniowego w łonie matki zwiększa ryzyko ucisku główki dziecka
- Komplikacje porodowe – długotrwałe przebywanie w pozycji ucisku na główkę, poród kleszczowy lub poród z użyciem próżnociągu zwiększa ryzyko deformacji główki
- Niezmienna pozycja ułożenia dziecka w łóżeczku - brak układania dziecka w pozycji na brzuchu
- Kręcz szyi – powoduje problem z ruchomością głowy na skutek skrócenia mięśnia mostkowo–sutkowo–obojczykowego i trwałego zgięcia bocznego i rotacji głowy
- Wady wzroku - w wyniku wystąpienia wrodzonego schorzenia mięśni gałki ocznej, pracują one nieprawidłowo, może to spowodować kręcz szyi, a w efekcie deformację główki niemowlaka.
Czytaj również: Zbędne gadżety dla niemowlaka: lista tych, które naprawdę są niepotrzebne [GALERIA]
Wyprawka dla niemowlaka - lista rzeczy dla noworodka [DO POBRANIA]
Leczenie zniekształcenia główki niemowlaka
Podobnie jak w przypadku większości chorób najważniejsza jest profilaktyka. Aby uniknąć rozwoju plagiocefalii należy wdrożyć odpowiednią pielęgnację niemowlęcia już od pierwszych dni życia – najważniejsza jest zmiana pozycji główki: podczas snu, nosząc dziecko należy trzymać je naprzemiennie na prawej i lewej ręce, a także pamiętać, żeby odwracać dziecko na brzuch co najmniej 3 razy dziennie.
U dziecka z rozwiniętą plagiocefalią należy wdrożyć odpowiednią rehabilitację, ponieważ zniekształcona główka to nie tylko problem kosmetyczny.
Nieleczona plagiocefalia może doprowadzić do asymetrii kości czaszki i twarzy, rozwoju wad zgryzu, skrzywienia kręgosłupa, niesymetrycznego rozwoju ciała, a także spowolnienie rozwoju motorycznego dziecka.
Leczenie polega na terapii ułożeniowej prowadzonej pod nadzorem fizjoterapeuty, wybór metody fizjoterapii jest uzależniony od stopnia spłaszczenia główki, wieku dziecka i jego potrzeb.
Fizjoterapia dziecka z deformacją główki jest względnie krótkim procesem, ponieważ główka dziecka w pierwszych miesiącach życia przyrasta w bardzo szybkim tempie co sprzyja remodelowaniu kości czaszki.
Polecamy: Jak usypiać noworodka bez kołysania?
Ekspert wyjaśnia
Jeśli dziecko ma spłaszczoną główkę, lepiej skonsultować to z pediatra lub fizjoterapeutą. Może to wynikać np. z asymetrii ułożeniowej ciała, co jest powodem do rozpoczęcia terapii. Poza tym, w takiej sytuacji zniekształcenie będzie się pogłębiać.
Lepiej wówczas rozpocząć leczenie, które jest bardzo proste, bo polega głównie na pamiętaniu o innym układaniu dziecka. Duże spłaszczenie można niwelować poduszkami ortopedycznymi z otworami, ale zazwyczaj nie ma takiej potrzeby.
Wielu rodziców kupuje na zapas poduszki-motylki lub poduszki dla niemowląt zapobiegające spłaszczeniu główki. Jestem przeciwna stosowaniu takich poduszek - one nie zapobiegają ani nie niwelują spłaszczenia główki, za to mogą utrudniać oddychanie - jeśli są wysokie, malec przyciąga bródkę malca do klatki piersiowej, co zaciska gardło.
Nie mówiąc już o tym, że odwrócenie główki w stronę poduszki może skutkować podduszeniem. Takie poduszki można stosować na krótko, np. w wózkach podczas spaceru, gdy cały czas kontrolujemy malca.
Poduszki z otworami na odkształconą główkę to typowe poduszki ortopedyczne, które pomagają na spłaszczenie, ale warto pamiętać, że nie powinno się stosować ich zapobiegawczo, tylko w momencie pojawienia się problemu ze zniekształceniem. To nie jest gadżet, lecz produkt leczniczy. Tak poduszka nie powinna być zbyt wysoka, ze względu na wspomniane odchylenie główki i utrudnienie oddychania.
Poduszki pod zniekształcone główki niemowlaka - czy są bezpieczne?
Do leczenia plagiocefalii stosowane są także specjalistyczne poduszki na płaską główkę. Poduszki takie mają za zadanie podparcie mięśni karku i zapewnienie odpowiedniej strefy odciążającej.
Prawidłowo działająca poduszka na plagiocefalie utrzymuje płaską część czaszki bez podparcia, przenosząc ucisk na wypukłe kości czaszki, dla których taki ucisk jest korzystny.
Używanie takiej poduszki jest skuteczne i bezpieczne, wymaga jednak kontroli lekarza lub fizjoterapeuty, który oceni czy taka poduszka będzie odpowiednia dla naszego dziecka. Specjalistyczna poduszka ortopedyczna powinna być stosowana razem z odpowiednią terapią ułożeniową.
Terapia ułożeniowa jest skuteczna do ok. 6 miesiąca życia. Jeśli nie przyniosła spodziewanych efektów lub została wdrożona zbyt późno konieczne może być zastosowanie ortezy czaszki. Są to tzw. „kaski”, które są skonstruowane w taki sposób, że pozostawiają wolne miejsce w spłaszczonej części czaszki, uciskając część wypukłą, w efekcie odzyskując symetrię główki dziecka.
Czy zniekształcenie główki od ułożenia się cofa?
Plagiocefalia, czyli spłaszczenie główki jest problemem, który w większości przypadków ustępuje samoistnie po zastosowaniu odpowiedniej terapii ułożeniowej, czy specjalistycznej poduszki ortopedycznej albo połączenia tych dwóch metod.
Zgodnie jednak z zasadą, że lepiej zapobiegać niż leczyć wskazane jest włączenie odpowiedniej pielęgnacji niemowlaka już od pierwszych dni życia, tak by całkowicie uniknąć rozwoju plagiocefalii.
Czytaj również: Ochraniacz do łóżeczka: czy potrzebny? Poznaj opinie
Łóżeczko niemowlaka: co powinno się w nim znaleźć? Materac, pościel i inne gadżety
