O tym, że ludzki układ nerwowy to bardzo skomplikowana struktura, nie trzeba nikogo przekonywać. Wyróżnia się w nim wiele części, z których każda pełni odmienną funkcję – chociażby rdzeń kręgowy stanowi łącznik pomiędzy mózgiem a obwodowym układem nerwowym, rdzeń przedłużony jest z kolei strukturą, w której znajdują się ośrodki kontrolujące przebieg tak podstawowych procesów życiowych, jak oddychanie czy czynność serca.
Dość interesującą częścią układu nerwowego jest móżdżek. Znajduje się on w tylnym dole czaszki i wyróżnia się w nim kilka części, którymi są przede wszystkim dwie półkule móżdżku oraz znajdująca się pomiędzy nimi struktura, określana jako robak móżdżku.
Spis treści
- Robak móżdżku u dziecka - co to takiego?
- Przyczyny hipoplazji robaka móżdżku
- Objawy hipoplazji robaka móżdżku
- Rozpoznawanie hipoplazji robaka móżdżku
- Leczenie hipoplazji robaka móżdżku
- Hipoplazja robaka móżdżku: rokowania
Robak móżdżku u dziecka - co to takiego?
Zadaniem móżdżku jest przede wszystkim precyzyjna kontrola naszych ruchów. To właśnie dzięki niemu i jego elementom – m.in. dzięki robakowi móżdżku – kiedy sięgamy po jakiś przedmiot czy gdy idziemy, nasze ruchy są płynne i precyzyjne.
Narząd ten może pełnić swoje zadanie dzięki temu, że jest on połączony z wieloma innymi częściami układu nerwowego – robak móżdżku otrzymuje informacje chociażby z narządów zmysłów.
Kontrola motoryki stanowi podstawową funkcję móżdżku, oprócz tego ta część mózgowia związana jest z różnymi funkcjami poznawczymi (m.in. z uwagą czy mową). Móżdżek wpływa także na odczuwanie przez ludzi różnych emocji.
Móżdżek prawidłowo pełni swoją funkcję wtedy, kiedy jest całkowicie wykształcony. Jednymi ze schorzeń, które mogą go dotyczyć, są różne wady rozwojowe móżdżku – możliwe jest wystąpienie zarówno całkowitej aplazji móżdżku (wtedy chory w ogóle nie posiada tej struktury), jak i zaburzenia rozwoju mogą dotyczyć tylko pewnych jego części. Do drugiej grupy problemów zaliczana jest hipoplazja robaka móżdżku.
Czytaj również: To najważniejszy organ człowieka - jak rozwija się mózg dziecka w życiu płodowym?
Odżywianie mózgu: składniki wspierające mózg dziecka
Przyczyny hipoplazji robaka móżdżku
Zdarza się, że przyczyną hipoplazji robaka móżdżku są dziedziczone mutacje genetyczne, zdecydowanie jednak częściej choroba pojawia się samoistnie (czyli nie jest związana z obciążeniami genetycznymi). Opisywano dotychczas wiele różnych czynników, które mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju robaka móżdżku – wśród nich najczęściej wymieniane są:
- mające miejsce w czasie życia wewnątrzmacicznego zakażenia wirusowe (zwłaszcza wirusem cytomegalii, czyli CMV),
- ekspozycja na teratogeny,
- choroby metaboliczne.
Szczególnie groźne jest narażenie na wymienione czynniki w pierwszych trzech miesiącach ciąży – to wtedy zachodzą najistotniejsze w rozwoju układu nerwowego procesy i ekspozycja na szkodliwe czynniki prowadzi do największego ryzyka wystąpienia u płodu zaburzeń rozwoju układu nerwowego.
Hipoplazja robaka móżdżku u dziecka może być wadą izolowaną, jak i może stanowić jeden z elementów zespołu wad wrodzonych. Przykładem drugiego z wymienionych problemów jest zespół Dandy’ego-Walkera, w którym poza hipoplazją robaka móżdżku dochodzi również i do poszerzenia komory czwartej, pojawienia się różnych torbieli oraz rozwoju wodogłowia.
Czytaj również: Rozwój mowy dziecka: od niemowlaka do trzylatka
Etapy nauki chodzenia niemowląt: kiedy dziecko zaczyna chodzić?
Objawy hipoplazji robaka móżdżku
Ze względu na to, że móżdżek zajmują się kontrolowaniem procesów ruchowych, objawy hipoplazji robaka móżdżku u dziecka dotyczą właśnie ich. W przebiegu problemu pojawiać się mogą:
- obniżenie napięcia mięśniowego (hipotonia),
- ataksja (czyli niezborność, prowadząca do trudności z koordynacją ruchów),
- trudności z utrzymaniem dowolnej postawy ciała.
Pierwsze problemy u dziecka, które ma hipoplazję robaka móżdżku, pojawiać się mogą w krótkim czasie po urodzeniu. Wraz jednak z upływającym od przyjścia na świat czasem, dochodzi do występowania coraz to kolejnych trudności.
Mogą nimi być m.in. zdecydowanie wolniejsze osiąganie „kroków milowych” w rozwoju (takich jak np. siadanie czy chodzenie). Dość często spotykane są trudności z mówieniem – dziecko z hipoplazją robaka móżdżku może zaczynać mówić później, oprócz tego jego mowa może być ostatecznie powolna czy niewyraźna.
Nierzadkie jest pojawianie się w przebiegu hipoplazji robaka móżdżku dodatkowych jeszcze zaburzeń, takich jak np. niepełnosprawność intelektualna, oczopląs czy zawroty głowy.
Rozpoznawanie hipoplazji robaka móżdżku
Wysunięcie przypuszczenia hipoplazji robaka móżdżku możliwe jest jeszcze w okresie prenatalnym – do tego jednak celu nie wystarczy zwykłe badanie USG, a konieczne jest przeprowadzenie dokładniejszego badania obrazowego, którym jest rezonans magnetyczny.
Zdecydowanie jednak częściej diagnoza stawiana jest już po przyjściu dziecka na świat. Wtedy również postawienie rozpoznania hipoplazji robaka móżdżku u dziecka możliwe jest na podstawie wyniku rezonansu magnetycznego głowy.
Wymaga tutaj podkreślenia, że przy podejrzeniu hipoplazji robaka móżdżku konieczna jest bardzo dokładna ocena całego móżdżku, ale i innych struktur układu nerwowego u pacjenta – możliwe jest, że niedorozwinięty będzie u niego rzeczywiście tylko robak móżdżku, ale i to, że obecne będą inne nieprawidłowości, takie jak np. hipoplazja półkuli lub obu półkul móżdżku czy poszerzenie komory czwartej.
Leczenie hipoplazji robaka móżdżku
Nie istnieje obecnie żadna terapia, która doprowadziłaby do cofnięcia hipoplazji robaka móżdżku – chorym proponowane jest leczenie objawowe, skupiające się na korygowaniu pojawiających się u nich dysfunkcji. Wskazana jest rehabilitacja, dzięki niej możliwe jest poprawienie koordynacji ruchowej pacjenta.
Korzystna bywa terapia mowy u logopedy, jak i różnego rodzaju terapie zajęciowe. Przy współistnieniu niepełnosprawności intelektualnej konieczne jest objęcie pacjenta odpowiednią opieką w środowisku szkolnym.
Hipoplazja robaka móżdżku: rokowania
Trudno jest jednoznacznie określić, jakie są rokowania dziecka, które ma hipoplazję robaka móżdżku. Po pierwsze zależne są one od stopnia wady – trudniej funkcjonuje się pacjentom, którzy mają znaczny niedorozwój robaka móżdżku, inaczej zaś bywa u tych dzieci, które mają niewielką hipoplazję, która może skutkować nawet dyskretnymi objawami.
Rokowania chorych z hipoplazją robaka móżdżku uzależnione są również i od tego, czy wada postępuje, czy też jednak nie – gorsze są one w sytuacji, gdy dziecko ma postępującą hipoplazję struktur móżdżku, zdecydowanie zaś lepsze wtedy, gdy istniejące wady nie pogłębiają się wraz z upływem czasu.
