Badanie RTG u noworodka zawsze wykonywane jest na zlecenie lekarza. Każde wykonane zdjęcie RTG powinno być odnotowane w książeczce zdrowia dziecka. To dlatego, że rentgen jest badaniem wykorzystującym promieniowanie promieniowanie X, które nie jest w pełni obojętne dla organizmu.
99 proc. promieniowania jest pochłaniane przez organizm, ale przyjmuje się, że w związku z istnieniem wielu mechanizmów naprawczych w ludzkim ciele, badania RTG są bezpieczne.
Szczególnie zagrożonymi obszarami ciała są narządy mające zdolność dużej kumulacji promieni, należą do nich – tarczyca i narządy rozrodcze. Z tego względu na te okolice w trakcie badania nakładane są osłony.
Spis treści:
- Kiedy należy wykonać zdjęcie RTG u noworodka?
- Kiedy konieczny jest rentgen? Urazy okołoporodowe
- Zaburzenia oddychania
- Wady serca i innych narządów
- Wady dysraficzne
- Infekcje
Kiedy należy wykonać zdjęcie RTG u noworodka?
W przypadku noworodków istnieje wiele wskazań do wykonania zdjęć RTG od razu po urodzeniu, głównie w celu rozpoznania chorób wrodzonych, a także powikłań poporodowych. Badanie takie jest bezpieczne dla dziecka i pozwala na zdiagnozowanie wielu poważnych stanów chorobowych.
Kiedy konieczny jest rentgen? Urazy okołoporodowe
Pierwszą grupą wskazań do wykonania zdjęć są urazy okołoporodowe. Do tych, które wymagają potwierdzenia zdjęciem RTG należą:
- złamania kości czaszki - zdjęcie takie pozwala na zlokalizowanie miejsca złamania i jego rozległości. Nierzadko zdarza się, że konieczne jest pogłębienie diagnostyki o tomografię komputerową celem wykluczenia uszkodzenia mózgu.
- złamania kości kończyn – szczególnie kości ramiennej i udowej. Są to złamania zwykle w połowie długości kości, o charakterystycznym dla dzieci typie „zielonej gałązki”.
Zaburzenia oddychania
Kolejną grupą wskazań do wykonania zdjęcia RTG - w tym przypadku klatki piersiowej - są choroby związane z zaburzeniami oddychania.
- Pierwszą z nich jest zespół zaburzeń oddychania. Jest to schorzenie wynikające z niedojrzałości płuc noworodka. Najczęściej występuje on u wcześniaków, czynnikami ryzyka jest także cukrzyca u matki i niedotlenienie płodu.
Choroba ta polega na niedostatecznym wytworzeniu substancji zwanej surfaktantem, która umożliwia dziecku skuteczną wymianę gazową. W wyniku tego dziecko jest niedotlenione, występuje u niego sinica, przyspieszone bicie serca oraz ogólny niepokój.
Dzieci z zespołem zaburzeń oddychania wymagają często leczenia w oddziale intensywnej terapii noworodka. Do rozpoznania i określenia stopnia ciężkości zaburzeń wymagane jest zdjęcie RTG klatki piersiowej. Obraz płuc na takim zdjęciu pozwala na ocenę stopnia zaawansowania choroby i wdrożenia odpowiednio dopasowanego leczenia.
- Stan, związany z nieprawidłowościami w układzie oddechowym, który również wymaga diagnostyki RTG to także zespół aspiracji smółki. Jest to choroba polegająca na stwierdzeniu u noworodka smółki poniżej strun głosowych, a więc w miejscu, gdzie niemożliwe jest jej odessanie.
Aspiracja smółki, czyli „zachłyśnięcie się” smółką przez noworodka może mieć miejsce jeszcze przed porodem, lub po, w czasie wykonywania pierwszych oddechów. Smółka w drogach oddechowych powoduje ich zablokowanie, co skutkuje niewydolnością oddechową, często wymagającą zastosowania sztucznej wentylacji mechanicznej, sinicą i niedotlenieniem.
Pomocne w diagnozie jest RTG klatki piersiowej, dzięki czemu możliwa jest ocena stopnia niedrożności dróg oddechowych i ogólna ocena stanu płuc. Z powodu aspiracji smółki możliwe jest bowiem wytworzenie się ognisk odmy opłucnowej lub innych nacieczeń, które uniemożliwiają prawidłową wentylację płuc.
Podobnie jak w przypadku zespołu zaburzeń oddychania, zespół aspiracji smółki wymaga wykonania zdjęcia RTG klatki piersiowej celem oceny stanu małego pacjenta i wdrożenie odpowiednio szybko leczenia.
- Dysplazja oskrzelowo-płucna jest chorobą dotykającą najczęściej wcześniaki, lub noworodki, które z powodu ciężkiego stanu wymagały sztucznej wentylacji mechanicznej, celem leczenia niewydolności oddechowej.
Choroba ta nie jest chorobą częstą, jednak w związku z postępem medycyny i możliwością ratowania nawet bardzo niedojrzałych dzieci, jej częstość częstość występowania wzrasta. Przyjmuje się, że im młodszy wiek ciążowy i niższa masa ciała noworodka, tym większe ryzyko wystąpienia dysplazji oskrzelowo-płucnej.
Choroba ta polega na tworzenia się ognisk rozedmowych w płucach, torbieli lub, rzadziej, zwłóknień. Jej przebieg jest bardzo zróżnicowany, od formy bardzo łagodnej, aż do ciężkiej, gdzie powstałe zmiany są nieodwracalne, a pacjent wymaga długotrwałego leczenia respiratorem.
Badanie RTG jest kluczowe dla postawienia rozpoznania, ponieważ obecność charakterystycznego obrazu płuc, który obejmuje obecność torbieli i nierównomiernie upowietrznionych płuc stanowi potwierdzenie diagnozy i umożliwia włączenie leczenia.
Wady serca i innych narządów
Kolejną grupą chorób, które wymagają diagnostyki RTG są wrodzone wady serca. Charakterystyczny obraz zarówno płuc, jak i sylwetki serca pomagają, wraz z innymi badaniami obrazowymi, takimi jak echo serca, postawić rozpoznanie bez konieczności wykonywania inwazyjnych badań, takich jak cewnikowanie serca.
Grupą chorób, które wymagają diagnostyki RTG są też schorzenia z kręgu wrodzonych niedrożności przewodu pokarmowego. W przypadku potwierdzenia obecności takiej choroby niezbędna jest operacja chirurgiczna, która przywraca prawidłową drożność przewodu pokarmowego. Do chorób tych należą:
- wrodzone zarośnięcie przełyku – wykonuje się przeglądowe zdjęcie RTG jamy brzusznej z założonym wcześniej zgłębnikiem, dzięki czemu możliwe jest określenie wysokości, na której rozpoczyna się niedrożność.
- wrodzona niedrożność dwunastnicy – zdjęcie RTG jamy brzusznej w przypadku tego schorzenia jest bardzo charakterystyczne – uwidoczniony jest na nim obraz tzw. „podwójnej bańki”, gdzie jedną z nich stanowi wypełniony powietrzem żołądek, a drugą część dwunastnicy poniżej niedrożności.
- wrodzona niedrożność jelit – jest to choroba rzadka, gdzie występują objawy typowe dla niedrożności przewodu pokarmowego: wymioty, narastające wzdęcie brzucha, brak smółki lub jej skąpa ilość. Obecność takich symptomów jest wskazaniem do wykonania przeglądowego zdjęcia RTG jamy brzusznej. Im bardziej dystalnie znajduje się miejsce zamknięcia jelit, tym później po urodzeniu pojawiają się pierwsze objawy kliniczne. Niezależnie jednak od wysokości, na której znajduje się niedrożność, choroba ta zawsze wymaga udrożnienia chirurgicznego jelit.
- wrodzone zarośnięcie odbytu i odbytnicy – wrodzone zarośnięcie odbytu zawsze wymaga kontrolnego badania RTG jamy brzusznej celem oceny, czy dalsza część jelita grubego pozostaje drożna czy też zarośnięcie dotyczy także odbytnicy. Ma to wpływ na planowanie zabiegu operacyjnego i ewentualnie wdrożenia dalszej diagnostyki.
Czytaj: Wrodzone wady serca: ubytek w przegrodzie między komorami czyli VSD
Operacje w łonie matki - leczenie prenatalne w Polsce
Wady dysraficzne
Kolejną grupą chorób są tzw. wady dysraficzne, do których należy przepuklina oponowo-rdzeniowa. Jest to choroba polegająca na nieprawidłowym zarośnięciu i rozszczepie kręgosłupa z odsłoniętą częścią rdzenia kręgowego leżącą na zewnątrz ciała, w dolnej części pleców.
Pomimo tak charakterystycznego obrazu choroby potwierdzenie diagnozy wymaga zdjęcia RTG kręgosłupa celem zdiagnozowania ewentualnych, niewidocznych nieprawidłowości w budowie kręgosłupa.
Badanie rentgenowskie jest badaniem szybkim, prostym, niebolesnym i bezpiecznym dla dziecka. Jest to jednocześnie bardzo pomocne, a w niektórych przypadkach kluczowe do postawienia trafnej diagnozy.
Zdjęcie RTG pozwala np. na rozpoznanie zarówno urazów kostnych, jak i nieprawidłowości narządowych.
Infekcje
Poza wadami wrodzonymi i urazami okołoporodowymi istnieje kolejna grupa wskazań do diagnostyki RTG, która jest wspólna zarówno dla noworodków, niemowląt, jak i starszych dzieci oraz dorosłych. Do grupy tej należą różne postaci infekcji.
- Pierwszą jednostką chorobową wymagającą diagnostyki rentgenowskiej jest sepsa, czyli uogólnione reakcja zapalna wywołana obecnością bakterii we krwi. Sepsa u noworodka może być spowodowana zakażeniem od matki lub w trakcie porodu.
Układ odpornościowy małych dzieci nie jest w pełni rozwinięty, dlatego kontakt z bakteriami może spowodować bardzo groźne objawy, takie jak zaburzenia oddychania, wysoka gorączka czy zaburzenia świadomości.
W celu oceny stanu płuc i układu oddechowego konieczne jest wówczas wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej.
- Kolejnym wskazaniem jest zapalenie płuc, wywołane zarówno przez bakterie, jak i wirusy czy grzyby. Zapalenie płuc u noworodka może wystąpić przed porodem na skutek zakażenia drobnoustrojami matki, podczas porodu w związku z aspiracją zakażonego płynu owodniowego lub wydzieliny z pochwy.
Ryzyko zwiększa się u wcześniaków, dzieci z niską masą urodzeniową, czy też wentylowanych mechanicznie. W przypadku zapalenia płuc niezbędne jest szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie antybiotykoterapii, ponieważ objawy zwykle narastają bardzo szybko i są niebezpieczne dla dziecka.
Postawienie diagnozy wymaga, poza stwierdzeniem zmian osłuchowych nad płucami wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej i stwierdzenie w nim zmian zapalnych.
Czytaj: Wirusowe zapalenie płuc u dzieci: przyczyny, objawy, leczenie
Paciorkowiec w ciąży i u noworodka. Zakażenie i leczenie paciorkowca
