Spis treści
- Sprawność seniora na skali
- Seniorowi w grupie raźniej
- Codzienna porcja ruchu
- Ochrona przed upadkiem
- Domowa rehabilitacja
Organizm osoby w starszym wieku nie potrafi już odtwarzać swoich możliwości, funkcji, które utracił w efekcie np. urazu. Im jesteśmy starsi, tym gorzej przebiegają w ciele procesy naprawcze. Dlatego rehabilitacja seniora powinna opierać się przede wszystkim na zapobieganiu urazom i wynikającej z nich niepełnosprawności.
Sprawność seniora na skali
Do oceny sprawności kondycji starszych osób stosuje się dwie skale. Pierwsza to skala czynności podstawowych, takich jak samodzielne ubranie się, poruszanie, zjedzenie posiłku, korzystanie z toalety czy kontrola zwieraczy. Druga to skala złożona czynności dnia codziennego, czyli umiejętność opłacenia rachunków, korzystanie z telefonu, robienie zakupów, przygotowanie posiłku, posługiwanie się pieniędzmi.Inną formą oceny sprawności w geriatrii jest opisanie stanu, który nazywa się zespołem kruchości. Jest to stan przechodzenia, przemiany danego człowieka z osoby sprawnej i samodzielnej w osobę niepełnosprawną i wymagającą opieki. Zespół kruchości cechuje nieplanowana utrata masy ciała, która bardzo często ma związek z niedożywieniem, ciągłe zmęczenie, nieusprawiedliwione osłabienie (ocenia się je poprzez uścisk dłoni), wolne tempo poruszania się i niewielka aktywność fizyczna, czyli wykonywanie tylko niezbędnych czynności, np. wstaję, gdy trzeba iść do łazienki. Jeżeli u seniora obserwujemy trzy z pięciu wymienionych stanów, można mówić o zespole kruchości.
Seniorowi w grupie raźniej
Osamotnienie, brak zainteresowania ze strony najbliższych to często przyczyna izolowania się starszych osób od otoczenia. Jeżeli do depresji dołączą dolegliwości wynikające ze zmian zwyrodnieniowych w stawach, choroby układu krążenia czy inne dolegliwości fizyczne, wielu seniorów w krótkim czasie wycofuje się z aktywnego życia i staje się osobami niepełnosprawnymi.
Dlatego, aby przerwać niekorzystny splot zdarzeń, lekarze kierują seniorów na grupową rehabilitację. Oprócz łagodnych ćwiczeń fizycznych prowadzi się tam warsztaty rozwijające zainteresowania, naukę właściwego odżywiania, wspólne czytanie, śpiewanie – zajęcia, które pozwalają utożsamić się z grupą i wyjść ze wspomnianego już zespołu kruchości. Ale zawsze trzeba mieć na uwadze to, że przyczyną złego samopoczucia seniora czy izolowania się od otoczenia mogą być np. nieleczone schorzenia czy interakcje zachodzące między lekami przepisanymi przez różnych lekarzy.
Codzienna porcja ruchu
Osoby starsze, które pragną zachować jak najdłużej sprawność, powinny ćwiczyć co najmniej 2 razy w tygodniu przez 20 minut. Trening powinien składać się z ćwiczeń, które poprawiają siłę mięśni. Wystarczy do niego krzesło oraz dwie półlitrowe butelki wypełnione wodą. Siadamy na krześle i, trzymając butelki w dłoniach, unosimy ręce do góry. Usprawniamy wtedy stawy rąk, barków i cały kręgosłup. Równie ważne są ćwiczenia rozciągające. Nawet zwykłe przeciąganie się, napinanie mięśni rąk czy nóg przyniesie dobre rezultaty.
Ochrona przed upadkiem
Wzmocnienie mięśni, dobranie odpowiedniej laski czy kuli, ale również wygodnych butów czy domowych pantofli to przede wszystkim zapobieganie upadkom. Ze statystyk medycznych wynika, że 30% osób po 65. roku życia upada 2 razy w roku, a skutkiem są złamania kończyn i szyjki kości udowej. Przyczyn upadków jest wiele. Od osłabienia siły mięśni, zawrotów głowy, zaburzeń widzenia, poprzez wydłużenie czasu reakcji na zagrożenie, przyjmowane leki, aż po zagracone mieszkanie czy niedostateczne oświetlenie pomieszczenia. Pierwszy upadek często przynosi jedynie drobne zranienia czy siniaki, ale może zakończyć się wystąpieniem zespołu pourazowego, czyli strachu przed kolejnym upadkiem. Chory wstaje lub porusza się, gdy jest to niezbędne, a to, paradoksalnie, zwiększa jeszcze ryzyko upadków z powodu ograniczonej aktywności fizycznej.
Domowa rehabilitacja
Upadki po 65. roku życia są siódmą przyczyną zgonów. Dlatego warto korzystać z rehabilitacji, jaką lekarz może prowadzić w domu pacjenta. Zgodnie z przepisami NFZ taka rehabilitacja może się odbywać przez cały rok, dwa razy w tygodniu. W pozostałe dni pacjent powinien ćwiczyć sam lub z pomocą opiekuna. Ale warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa seniorowi w domu jest usunięcie z podłogi zbędnych dywaników lub ułożenie ich na matach antypoślizgowych. Konieczne jest wyposażenie łazienki w uchwyty ułatwiające wstawanie z sedesu. Najlepiej też wannę wymienić na niski brodzik, do którego łatwiej wejść, i umieścić w nim matę antypoślizgową oraz krzesełko (na gumowych nogach lub przykręcone do ściany), aby podczas kąpieli senior mógł siedzieć.
Kto wystawia skierowanie
Rehabilitacja w warunkach domowych obejmuje porady lekarskie i zabiegi fizjoterapeutyczne dla różnych grup pacjentów, co reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 listopada 2013 r. (Dz. U. z dnia 12 grudnia 2013 r.). Skierowanie może wystawić lekarz ubezpieczenia zdrowotnego – specjalista w dziedzinie: rehabilitacji medycznej, balneologii i medycyny fizykalnej, reumatologii, neurologii, ortopedii i traumatologii oraz lekarz rodzinny.
