Gdzie boli trzustka? Trzustka jest nieparzystym narządem zlokalizowanym w nadbrzuszu, za żołądkiem. Ból trzustki lokalizuje się w nadbrzuszu, może zatem w łatwy sposób zostać pomylony z bólem żołądka.
Spis treści
- Co to jest trzustka i jaka jest jej rola?
- Jak rozpoznać ból trzustki?
- Czym może być spowodowany ból trzustki?
- Diagnostyka bólu trzustki
Co to jest trzustka i jaka jest jej rola?
Trzustka jest nieparzystym narządem zlokalizowanym w nadbrzuszu, za żołądkiem. Narząd ten nazywany jest gruczołem wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczym. Oznacza to, że trzustka wydziela zarówno hormony wydzielania wewnętrznego – insulinę i glukagon, oraz enzymy trawienne.
Trzustka zatem odpowiada zarówno za równowagę gospodarki węglowodanowej, jak i warunkuje prawidłowe trawienie wydzielając enzymy trawienne – amylazę, lipazę, trypsynogen i chymotrypsynogen oraz karboksypeptydazę. Enzymy te odpowiadają za trawienie węglowodanów, białek i tłuszczy.
Jak rozpoznać ból trzustki?
Trzustka zlokalizowana jest w górnej, pośrodkowej części brzucha, minimalnie odchylając się w lewo, tam zwykle lokalizuje się ból trzustki związany z nieprawidłowym funkcjonowaniem tego narządu. Charakter oraz nasilenie dolegliwości bólowych w obrębie trzustki zależy w głównej mierze od przyczyny bólu.
Czytaj również: Co może dolegać po usunięciu pęcherzyka żółciowego?
Insulinooporność: co oznacza nadmiar insuliny w ciąży?
Czym może być spowodowany ból trzustki?
Do najczęstszych przyczyn bólu trzustki zaliczamy:
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- torbiele trzustki
- rak trzustki.
Ostre zapalenie trzustki jest schorzeniem, które polega na aktywacji enzymów trzustkowych w obrębie tego narządu. W warunkach prawidłowych enzymy wydzielane przez trzustkę występują w formie nieaktywnej do momentu wydzielenia do przewodu pokarmowego. W przypadku ostrego zapalenia trzustki enzymy aktywują się jeszcze w trzustce. W wyniku tego trzustka może ulec samostrawieniu, wraz z okolicznymi tkankami, co prowadzi do jej nieodwracalnego uszkodzenia.
W przypadku ostrego zapalenia trzustki ból jest bardzo silny, pojawia się nagle w okolicy nadbrzusza. Często ból promieniuje do pleców (jest to tzw. „ból opasujący”), ustępuje on zwykle dopiero po podaniu silnych leków przeciwbólowych. Ostremu zapaleniu trzustki mogą towarzyszyć także wymioty, osłabienie i gorączka.
W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki ból ma charakter napadowy, atak bólu może trwać od kilku godzin nawet do kilku dni. Przewlekłe zapalenie trzustki charakteryzuje się brakiem objawów bólowych w okresie międzynapadowym.
Torbiele trzustki są zwykle pozostałością po przebytym ostrym zapaleniu trzustki. Wywołują one epizodyczne bóle w nadbrzuszu, który przemija. Ból może się nasilać po spożyciu alkoholu lub tłustym posiłku.
W przypadku raka trzustki ból pojawia się w zaawansowanym stadium choroby, towarzyszy mu także uczucie dyskomfortu, wzdęcia i ucisku w jamie brzusznej. Częstym objawem raka trzustki są nudności, brak apetytu i utrata masy ciała. Rak trzustki ma tendencję do szybkiego wzrostu oraz dawania przerzutów do narządów odległych oraz naciekania sąsiednich tkanek.
Niestety, objawy bólowe często pojawiają się jako jedyny objaw już w zaawansowanym stadium choroby, często ból lokalizuje się w okolicy pleców, a krótkotrwałą ulgę w bólu przynosi ułożenie się na plecach z podkurczonymi nogami.
Diagnostyka bólu trzustki
W przypadku wystąpienia bólu w okolicy trzustki pomocne jest wykonanie badań dodatkowych. Diagnostykę należy rozpocząć od wizyty u lekarza, podczas której lekarz zbada brzuch. Podczas standardowego badania brzucha lekarz może ocenić lokalizacje bólu oraz ocenić, czy występują tzw. objawy otrzewnowe. Są to objawy alarmowe sugerujące zapalenie otrzewnej, czyli stanu który wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
W postawieniu diagnozy przydatne są badania laboratoryjne – w celu oceny funkcji trzustki wykonuje się oznaczenie poziomu amylazy, lipazy oraz GGTP, czyli enzymu znajdującego się w błonie śluzowej trzustki. Pomocne jest także wykonanie badania CRP i morfologii z rozmazem, celem wykluczenia toczącego się procesu zapalnego.
W przypadku diagnostyki trzustki pomocne są także badania obrazowe. Najczęściej wykonuje się badanie USG jamy brzusznej, podczas którego możliwe jest uwidocznienie i ocena trzustki. Jest to proste, bezbolesne badanie, które pozwala na postawienie wstępnej diagnozy. Niekiedy konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej z kontrastem lub rezonansu magnetycznego.
Bardziej zaawansowaną metodą diagnostyczną jest badanie ECPW, czyli endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna. Badanie to polega na wprowadzeniu endoskopu do przewodu trzustkowego, przez który podawany jest kontrast. Po dojściu do przewodów trzustkowych wykonuje się skopie, czyli zdjęcia RTG, na podstawie których ocenia się wypełnianie dróg żółciowych i trzustkowych. Badanie to ma na celu ocenę drożności dróg żółciowych.
Trzustka jest narządem, którego dolegliwości bólowe wymagają najczęściej pilnej interwencji lekarskiej, dlatego w przypadku podejrzenia u siebie bólu w okolicy trzustki wskazana jest wizyta u lekarza w celu wdrożenia diagnostyki i leczenia.
