Miesiączka (krwawienie miesiączkowe, menstruacja) to zjawisko, z którym kobiety niebędące w ciąży stykają się w prawidłowym warunkach co około 28 dni. U jednych pacjentek miesiączki pojawiają się rzadziej, u innych częściej – za prawidłowe uznaje się jednak zarówno występowanie menstruacji co 23 dni, jak i pojawienie się miesiączek co 33 dni.
W przypadku krwawień miesiączkowych istotne jest nie tylko to, co jaki czas się one pojawiają, ale i to, jak duża jest objętość miesiączki (prawidłowo sięga ona 30-70 mililitrów), a także to, jakie inne dolegliwości pojawiają się u pacjentek w trakcie menstruacji. Po co i dlaczego kobiety w ogóle mają miesiączki?
Spis treści:
Dlaczego kobiety miesiączkują?
Miesiączka jest zjawiskiem całkowicie fizjologicznym i związana jest ona z cyklicznymi zmianami w żeńskich narządach rozrodczych, które zachodzą po to, aby przygotować te struktury do rozwoju ewentualnej, zapłodnionej komórki jajowej. Pierwsza miesiączka w życiu kobiety (określana jako menarche) typowo pojawia się pomiędzy 9. a 16. rokiem życia. Szczególnie na początku miesiączki mogą pojawiać się nieregularnie, w dość krótkim czasie dochodzi jednak do stabilizacji poziomu hormonów w organizmie i ostatecznie – oczywiście w prawidłowych warunkach – u kobiety krwawienia pojawiają się w regularnych odstępach.Miesiączki pojawiają się u pacjentek od wspomnianego wyżej momentu, ale nie przez całe życie. Typowo pomiędzy 45. a 55. rokiem życia pacjentka ma ostatnią w swoim życiu miesiączkę, która określana jest mianem menopauzy. Przed wystąpieniem menopauzy pacjentki mogą doświadczać zarówno nieregularnych krwawień, ale i różnych innych objawów (np. uderzeń gorąca) – problemy występujące w tym czasie związane są z wchodzeniem w tzw. okres okołomenopauzalny.
Jak powstaje miesiączka?
Co jednak stanowi podstawową przyczynę występowania miesiączek? Otóż cykliczne krwawienia pojawiają się wtedy, kiedy u kobiety nie dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej. Cały cykl przemian związanych z przygotowaniem do przyjęcia w macicy zapłodnionego jajeczka polega m.in. na wzmożeniu ukrwienia macicy, a także na odpowiednich przemianach jej błony śluzowej. Kiedy to dojdzie do zapłodnienia, rozwijające się ciałko żółte produkuje progesteron, który podtrzymuje zaistniałe wcześniej przemiany w obrębie endometrium. W sytuacji jednak, kiedy zapłodnienie nie wystąpi, stężenie progesteronu we krwi pacjentki pod koniec cyklu miesiączkowego gwałtownie spada. Stanowi to podstawowy bodziec sprzyjający wystąpieniu miesiączki. Obniżenie progesteronu doprowadza do obkurczenia rozrośniętych wcześniej tętnic w obrębie macicy, co prowadzi do niedokrwienia, a później do złuszczenia komórek endometrium.
Miesiączka a cykl miesiączkowy
Tak naprawdę miesiączka stanowi zaledwie jedno z kilku zjawisk, które związane są z szerszym procesem, którym to jest cykl miesiączkowy. Otóż menstruacja stanowi początek każdego cyklu miesiączkowego. Po jej wystąpieniu dochodzi do kolejnych przemian, wśród których wyróżnia się cykl jajnikowy (związany m.in. z regularnie zachodzącą owulacją, czyli uwalnianiem komórki jajowej), a także cykl maciczny (endometrialny, związany z przygotowywaniem macicy do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej) oraz cykl szyjkowy (w którego przebiegu zachodzą zmiany dotyczące m.in. ilości i konsystencji cyklu szyjkowego).
Problemy związane z miesiączkowaniem
Krwawienia miesiączkowe, które spełniają wcześniej podane kryteria dotyczące czasu trwania oraz objętości traconej podczas menstruacji krwi, określane są mianem eumenorrhoea. Pacjentki mogą się zetknąć jeszcze z kilkoma innymi, obco brzmiącymi terminami, które określają różnorodne zaburzenia miesiączkowania. Jako takowe można tutaj wymienić:
- dysmenorrhoea: wyjątkowo bolesne miesiączki,
- oligomenorrhoea: rzadkie miesiączkowanie, w przypadku którego krwawienia mogą być nieregularne i pojawiać się rzadziej niż co 35 dni,
- polymenorrhoea: problem odwrotny do powyższego, gdzie miesiączki występują u pacjentki częściej niż co 22 dni,
- hypomenorrhoea: skąpe miesiączkowanie (związane z utratą krwi mniejszej niż 30 ml), oprócz tego mogą krwawienia trwać krótko, bo około 2 dni,
- hipermenorrhoea: obfite krwawienia miesiączkowe (z utratą krwi przekraczającą 100 ml), długość menstruacji jest jednak w tym przypadku prawidłowa,
- metrorrhagiae: nieregularne krwawienia, miesiączki z tendencją do przedłużania się,
- menorrhagiae: bardzo obfite i przedłużające się miesiączki.
Doskonale znane (nie tylko kobietom, ale i panom) jest też pojęcie zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Miesiączka może być związana z rozdrażnieniem u kobiety czy nawet silnymi dolegliwościami bólowymi.
Zobacz: Psychoza menstruacyjna - czy w ogóle istnieje?
Jak odróżnić krwawienie implantacyjne od miesiączki? Wideo
Przyczyny braku miesiączki
Istnieje jeszcze jeden termin, którego dotychczas nie wymieniono, a który również związany jest z zaburzeniami miesiączkowania. Jest nim amenorrhoea i określenie to oznacza brak miesiączki.
Niewystępowanie miesiączki bywa zjawiskiem całkowicie fizjologicznym, które może być związane chociażby z zajściem w ciążę czy z karmieniem piersią. Brak menstruacji zdecydowanie może i jednak być patologią. Wyróżnia się dwa rodzaje braku miesiączki. Postać pierwotna dotyczy pacjentek, które nigdy wcześniej nie miesiączkowały. Pierwotny brak miesiączki rozpoznaje się w sytuacji, kiedy pacjentka nie miesiączkuje po ukończeniu 16. roku życia lub gdy miesiączek nie doświadcza pacjentka po 14. roku życia z towarzyszącymi zaburzeniami wzrastania i brakiem rozwoju drugorzędowych cech płciowych. Przyczynami pierwotnego braku miesiączki może być wiele różnych schorzeń, jako ich przykłady można podać zespół Turnera czy zespół nadnerczowo-płciowy.Wtórny brak miesiączki występować może z kolei u tych pacjentek, które w przeszłości miesiączkowały. Stan ten można rozpoznawać wtedy, kiedy u kobiety miesiączka nie pojawia się przez dłużej niż 3 miesiące. Przyczynami wtórnego braku miesiączki może być wiele różnorodnych patologii – tego typu zaburzenia miesiączkowania mogą być skutkiem doświadczania przewlekłego stresu, ale i wtórny brak miesiączki może być spowodowany hiperprolaktynemią, przedwczesnym wygasaniem czynności jajników czy zespołem policystycznych jajników. Z brakiem miesiączki borykać się mogą również kobiety cierpiące na zaburzenia odżywiania w postaci anoreksji (jadłowstrętu psychicznego).Zanik miesiączki zdecydowanie powinien skłonić pacjentkę do odwiedzenia ginekologa. Bardzo ważne jest ustalenie przyczyny braku miesiączki, ponieważ może się okazać, że pacjentka będzie wymagała wdrożenia u niej leczenia. Jako przykład można tutaj podać chociażby zespół policystycznych jajników – znaczna część pacjentek obarczonych tą jednostką, poza zaburzeniami miesiączkowania, boryka się np. z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej w postaci nadmiernego poziomu glukozy we krwi. Pacjentki te mają również zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu trzonu macicy. Już same wspomniane czynniki powinny być wystarczającym dowodem na to, że pacjentka, u której doszło do braku miesiączki, zdecydowanie powinna znajdować się pod opieką ginekologa.
