Dna moczanowa to choroba, której przyczyny i objawy są dobrze znane i opisane. Dna moczanowa dotyka osoby dorosłe. W organizmie każdego człowieka, na drodze różnych przemian metabolicznych, powstają różne substancje – jedną z nich jest kwas moczowy.
W prawidłowych warunkach wydalany jest on drogą nerek, zdarza się jednak tak, że produkowane są w ciele człowieka nadmierne ilości kwasu moczowego lub dochodzi do niedostatecznego jego wydalania z organizmu.
Oba wymienione problemy skutkować mogą podwyższeniem stężenia kwasu moczowego, co określane jest jako hiperurykemia. Ta zaś patologia związana jest ze schorzeniem, które prowadzić może do bardzo nawet nasilonych dolegliwości – taką chorobą jest dna moczanowa.
Spis treści:
- Jakie są przyczyny dny moczanowej?
- Jakie są objawy dny moczanowej?
- Jak przebiega dna moczanowa?
- Jakie mogą być komplikacje dny moczanowej?
- Kto jest szczególnie zagrożony dną moczanową?
- Jak rozpoznaje się dnę moczanową?
- Jak leczy się dnę moczanową?
- Jaką dietę stosować przy dnie moczanowej?
- Czy dnie moczanowej można zapobiegać?
Jakie są przyczyny dny moczanowej?
Do dny moczanowej dochodzi wtedy, gdy w organizmie pacjenta krążą nadmierne ilości kwasu moczowego i gdy z tego powodu w różnych tkankach zaczną odkładać się kryształy tego związku.
Może się tak dziać z dwóch powodów – przyczyną dny moczanowej może być zarówno upośledzenie wydalania kwasu moczowego, jak i jego nadmierna produkcja w organizmie. Wśród problemów, które mogą doprowadzić do dny moczanowej, zaliczane są przede wszystkim:
- uwarunkowania natury genetycznej, prowadzące do nieprawidłowości dotyczących metabolizmu kwasu moczowego,
- zażywanie pewnych leków (wśród środków, które mogą zwiększać stężenie kwasu moczowego we krwi i przez to ich przyjmowanie może skutkować dną moczanową, wymieniane są m.in. kwas acetylosalicylowy oraz niektóre leki moczopędne),
- przebycie jakiegoś zabiegu operacyjnego czy doświadczenie (zwłaszcza rozległego) urazu,
- nadużywanie alkoholu (szczególnie napojów o wysokiej zawartości alkoholu, takich jak np. wódka, dość często jednak dna moczanowa pojawia się u pacjentów, którzy przyjmują zbyt duże ilości napojów piwnych),
- pewne choroby (przede wszystkim nadciśnienie tętnicze, nadwaga i otyłość, cukrzyca oraz zaburzenia gospodarki lipidowej),
- odwodnienie,
- infekcja,
- dieta, która sprzyja produkcji kwasu moczowego w organizmie (wśród produktów, które są źródłem puryn, czyli prekursorów kwasu moczowego, wymienić można m.in. mięso, owoce morza oraz podroby).
Wszystkie wymienione powyżej problemy mogą prowadzić do hiperurykemii, która to jest bezpośrednio powiązana z dną moczanową. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że tak jak zależność między dną moczanową a podwyższonym poziomem kwasu moczowego jest ewidentna, tak nie u wszystkich pacjentów z hiperurykemią rozwija się ostatecznie dna moczanowa.
Ostatecznie okazuje się bowiem, że do odkładania się kryształów kwasu moczowego w stawach dochodzi u około 20% spośród wszystkich osób z hiperurykemią – dlaczego tak jest, tego jednak nie wiadomo.
Czytaj: Dieta ketogeniczna – co to jest? Zasady i efekty diety
Jak odczytać wyniki badań krwi i moczu w ciąży?
Jakie są objawy dny moczanowej?
Odkładanie się w tkankach kryształów kwasu moczowego – co jest podstawowym problemem związanym z dną moczanową – prowadzi przede wszystkim do występowania u chorych bardzo silnego bólu. Najczęściej zajęty zostaje staw palucha stopy, zdarza się jednak i tak, że objawy dny moczanowej pojawiają się w obrębie innych stawów (np. stawów stopy, ale i stawów rąk czy w stawie kolanowym).
Chorzy dość często zaczynają odczuwać ból nagłe, nierzadko dochodzi do tego w środku nocy. Dolegliwościom bólowym towarzyszą inne objawy, takie jak obrzęk zajętego stawu, zaczerwienienie pokrywającej go skóry czy uczucie ogólnego rozbicia. Stan zapalny, pojawiający się w przebiegu dny moczanowej, dotyczy typowo jednego tylko stawu.
Możliwe jest jednak to, że podczas jednego napadu choroby zajętych będzie jednocześnie kilka różnych stawów, jak i to, że wraz z czasem utrzymywania się schorzenia, proces zapalny będzie niejako „przechodził” z jednych stawów na inne.
Jak przebiega dna moczanowa?
Ogólnie wyszczególniane są cztery etapy dny moczanowej, którymi są:
- okres bezobjawowej hiperurykemii (w jego trakcie u chorych nie występują żadne dolegliwości, jedynie w ich krwi krążą nadmierne ilości kwasu moczowego),
- ostry napad zapalenia stawów,
- okres międzynapadowy,
- dna przewlekła (związana z występowaniem nawracających ostrych napadów zapalenia stawów).
Jakie mogą być komplikacje dny moczanowej?
Same już tylko objawy dny moczanowej są zwykle dla chorych bardzo nawet uciążliwe, nie jest to jednak jedyny problem związany z tym schorzeniem. Powtarzające się napady dny – szczególnie, gdy dotyczą one tych samych stawów – mogą skutkować destrukcją struktur stawowych.
Dochodzić może również do odkładania się kwasu moczowego w innych niż stawy tkankach organizmu – powstają wtedy tzw. guzki dnawe. W związku z gromadzeniem się złogów kwasu moczowego rozwijać się mogą zaburzenia czynności różnorodnych narządów – dna przewlekła stanowi czynnik ryzyka wystąpienia m.in. schorzeń nerek, takich jak np. kamica moczowa.
Wspomnieć tutaj należy, że pojedynczy napad dny moczanowej trwa zazwyczaj od 1 do 2 tygodni. Objawy choroby mogą ustąpić nawet całkowicie samoistnie, bez stosowania przez pacjenta żadnego leczenia.
Nawet wtedy, gdy tak się zadzieje, osoba, która doświadczyła dny moczanowej, i tak zdecydowanie powinna skonsultować się z lekarzem – istnieje bowiem ryzyko, że dojdzie u niej do dny ponownie, a biorąc pod uwagę powyższe doskonale zapewne widać, że konsekwencje nieleczonej dny moczanowej mogą być naprawdę poważne.
Czytaj: Niewydolność nerek - przyczyny i leczenie niewydolności nerek u dzieci
Kto jest szczególnie zagrożony dną moczanową?
Według statystyk na dnę moczanową cierpi od 1 do 2% populacji ludzkiej. Najczęściej schorzenie pojawia się u mężczyzn w średnim i podeszłym wieku – u nich choroba ta występuje nawet kilkukrotnie częściej niż u kobiet. Warto tutaj zresztą dodać, że w przypadku kobiet dna moczanowa bardzo rzadko rozwija się u nich przed wystąpieniem menopauzy.
Jak rozpoznaje się dnę moczanową?
Podejrzenie dny moczanowej można wysunąć na podstawie obserwowanych u pacjenta objawów choroby oraz powiązaniu ich wystąpienia z jakimiś czynnikami ryzyka tego schorzenia. W celu potwierdzenia takiej hipotezy zlecane są zwykle badania laboratoryjne, takie jak oznaczenie wydalania kwasu moczowego wraz z moczem oraz poziom kwasu moczowego we krwi.
W przypadku tego drugiego badania warto dodać, że tak jak typowo w przebiegu schorzenia pacjenci mają podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi, tak czasami zdarza się, że jest ono całkowicie w normie – prawidłowy poziom kwasu moczowego w okresie ostrego napadu dny wcale nie wyklucza więc tej choroby.
Ostateczne rozpoznanie dny moczanowej postawić można po wykonaniu innego jeszcze badania, którym jest badanie płynu stawowego – potwierdzeniem wstępnej diagnozy jest wykrycie obecności w nim kryształów kwasu moczowego.
Jak leczy się dnę moczanową?
Oddziaływania lecznicze, wdrażane u pacjentów z dną moczanową, podzielić można dwojako – inne bowiem leczenie stosowane jest w ostrym napadzie dny, a inne w okresach międzynapadowych. W celu doprowadzenia do ustąpienia przykrych dolegliwości pacjentom zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz kolchicyna. Czasami wykorzystywane jest również dostawowe podanie glikokortykosteroidów, co łagodzi związany z chorobą stan zapalny stawów.
Inne natomiast leczenie zalecane jest w okresach międzynapadowych. W tym przypadku terapia ma na celu zapobiegać występowaniu napadów dny moczanowej – aby zredukować takowe ryzyko, pacjentom zalecane jest przyjmowanie leków, które hamują produkcję kwasu moczowego w organizmie. Do takowych preparatów zaliczane są allopurinol oraz febuksostat.
W celu ograniczenia ryzyka występowania u chorego napadów dny moczanowej, niezwykle ważne jest również optymalne leczenie tych schorzeń, które sprzyjają rozwojowi tej jednostki (takich jak m.in. cukrzyca i nadciśnienie tętnicze), ale i dbałość o odpowiednie odżywianie.
Jaką dietę stosować przy dnie moczanowej?
Pacjenci z dną moczanową – szczególnie ci, u których często pojawiają się jej napady – zdecydowanie powinni z rozwagą komponować swój jadłospis. Wskazane jest to, aby w ich diecie ograniczony był udział puryn, z których to powstaje kwas moczowy.
Osoby zmagające się z dną moczanową powinny więc wystrzegać się takich produktów, jak m.in. mięso, podroby czy owoce morza, niewskazane jest również picie przez nie dużych ilości słodkich napojów.
Ważne jest również ograniczenie do minimum spożywania alkoholu, co jednak ważne dla wielu osób, tak jak piwo czy wódka mogą prowokować napady dny moczanowej, tak picie wina – oczywiście w rozsądnych ilościach – raczej nie zwiększa ryzyka wystąpienia choroby.
Czy dnie moczanowej można zapobiegać?
Dnie moczanowej, szczęśliwie, można w pewien sposób zapobiegać. Znaczenie ma tutaj przede wszystkim stosowanie zbilansowanej diety. Istotna jest jednak również i regularna aktywność fizyczna, dbałość o prawidłowe nawodnienie organizmu (wypijanie co najmniej dwóch litrów wody dziennie), ale i unikanie szkodliwych nałogów (np. palenia papierosów).
Osoby, które doświadczyły napadu dny moczanowej, powinny także unikać przyjmowania leków, które mogą prowadzić do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi (takich jak np. część środków moczopędnych).
Czytaj: Leki przeciwbólowe - jak je bezpiecznie przyjmować?
Hipoglikemia, czyli ostre niedocukrzenie. Przyczyny, leczenie, dieta
