Spis treści
- Kiedy mówimy o hiperglikemii?
- Jakie są przyczyny hiperglikemii?
- Czy przyjmowanie leków może wywoływać hiperglikemię?
- Czy hiperglikemia może oznaczać cukrzycę?
- Jakie są objawy hiperglikemii?
- Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu hiperglikemii?
- Czy hiperglikemia może dotyczyć młodych kobiet?
- Jak sobie radzić z hiperglikemią?
Glukoza, która jest cukrem prostym, stanowi podstawowy materiał energetyczny dla wszystkich komórek ludzkiego organizmu. Mechanizmy, które odpowiadają za utrzymanie jej prawidłowego poziomu we krwi, są dość skomplikowane – istnieją bowiem hormony, które stymulują wzrost stężenia glukozy we krwi (np. glukagon), jak i wyróżnia się substancje, których zadaniem jest doprowadzanie do spadku poziomu glikemii (podstawową z nich jest insulina).
Gdy na skutek różnych patologii procesy regulacyjne zawodzą, u pacjentów mogą pojawiać się zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Przybierają one dwie podstawowe postac, którymi są hipoglikemia (obniżony poziom glukozy we krwi) oraz hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi).
Z artykułu dowiesz się:
- Kiedy mówimy o hiperglikemii?
- Jakie są przyczyny hiperglikemii?
- Czy przyjmowanie leków może wywoływać hiperglikemię?
- Czy hiperglikemia może oznaczać cukrzycę?
- Jakie są objawy hiperglikemii?
- Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu hiperglikemii?
- Czy hiperglikemia może dotyczyć młodych kobiet?
- Jak sobie radzić z hiperglikemią?
Kiedy mówimy o hiperglikemii?
Tak naprawdę nie ma jednej, konkretnej wartości glikemii, powyżej której mówić można mówić o tym, że jest ona za wysoka. Wszystko zależy od tego, w jakim momencie dochodzi do badania poziomu glukozy we krwi. Hiperglikemię na czczo rozpoznaje się wtedy, gdy zmierzona wartość glukozy we krwi wynosi 100 lub więcej mg/dl.
Inna jest norma poziomu glukozy po przyjęciu węglowodanów – w przypadku doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT, w którym pacjenci po pierwszym pomiarze glikemii spożywają pewną ilość roztworu glukozy), po upływie dwóch godzin, za nieprawidłowy poziom glukozy we krwi uznaje się wynik przekraczający 140 mg/dl. Stan tego rodzaju określa się jako nieprawidłową tolerancję glukozy.
Jakie są przyczyny hiperglikemii?
Przyczyn hiperglikemii wyróżnia się stosunkowo dużo i tak jak część z nich to błahe zdarzenia, które pojawiają się w życiu dosłownie każdego człowieka, tak innymi mogą już być poważne schorzenia.
Podwyższony poziom glukozy we krwi może być następstwem tak prozaicznego zdarzenia, jak zjedzenie wyjątkowo obfitego posiłku (szczególnie takiego, który jest bogaty w węglowodany). Wtedy, gdy hiperglikemia pojawia się w związku z taką właśnie sytuacją, zwykle nie jest ona groźna – zasadniczo jedynym zagrożeniem, które może dotyczyć wtedy pacjenta, jest ryzyko szybkiego przyrostu masy ciała.
Do hiperglikemii doprowadzać mogą jednak również i całkowicie innego rodzaju problemy. Bywa ona przejawem zaburzeń hormonalnych – podwyższony poziom glukozy we krwi może być związany m.in. z nadczynnością tarczycy, zespołem Cushinga (w którego przebiegu dochodzi do występowania nadmiernych poziomów sterydów nadnerczowych w organizmie), ale i z hormonalnie czynnymi guzami, takimi jak np. glukagonoma (jest to zmiana uwalniająca glukagon).
Czy przyjmowanie leków może wywoływać hiperglikemię?
Zdarza się, że za podwyższony poziom glukozy we krwi pacjenta odpowiadają zażywane przez niego leki. Do preparatów, które wśród swoich skutków ubocznych mają właśnie hiperglikemię, zaliczane są m.in. środki z grupy beta-blokerów (wykorzystywane np. w leczeniu arytmii i nadciśnienia tętniczego), leki moczopędne z grupy diuretyków tiazydowych, glikokortykosteroidy oraz niektóre leki psychotropowe (zwłaszcza te należące do grupy leków przeciwpsychotycznych).
Czy hiperglikemia może oznaczać cukrzycę?
Dotychczas nie została tutaj jednak wymieniona jedna z najbardziej podstawowych przyczyn hiperglikemii, którą jest cukrzyca. Może ona wystąpić w każdym wieku, jednakże u przedstawicieli odmiennych grup wiekowych rozwijają się typowo odmienne jej postacie.
Cukrzyca typu 2 to schorzenie, które spotykane jest przede wszystkim wśród osób dorosłych. Możliwość jej występowania mogą nasilać różne problemy - jako podstawowy czynnik zwiększający ryzyko tej postaci cukrzycy wymienia się natomiast nadmierną masę ciała, która sprzyja insulinooporności.
Inną postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 1, która swój początek ma zwykle wcześnie, bo nawet w okresie nastoletnim. Tak jak jednak wiele różni obie wymienione wyżej postacie choroby, tak mają one jeden wspólny mianownik, którym jest właśnie hiperglikemia.
Jakie są objawy hiperglikemii?
Część pacjentów, u których występują podwyższone poziomy glukozy we krwi, w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Przyczyną takiej sytuacji jest to, że objawy hiperglikemii w ogóle u nich nie występują lub są one na tyle niecharakterystyczne, że pacjenci powiązują swoje dolegliwości z czymkolwiek innym, ale nie z nieprawidłowym stężeniem glukozy we krwi. Wśród problemów, które mogą świadczyć o hiperglikemii, wymieniane są:
- epizody niewyjaśnionego, znacznego zmęczenia,
- zwiększona częstość oddawania moczu,
- bóle głowy,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia widzenia,
- częste pojawianie się uczucia senności.
Hiperglikemia – utrzymująca się przez dłuższy czas – jest poważnym problemem z tego powodu, iż może ona prowadzić do uszkodzenia wielu różnych narządów, m.in. nerek, narządu wzroku czy struktur należących do układu nerwowego. Sprzyjać może również rozmaitym specyficznym problemom zdrowotnym i czasami dopiero po tym, gdy poszukiwane są ich przyczyny, ostatecznie okazuje się, że pacjent zmaga się z hiperglikemią. Mowa tutaj o takich patologiach związanych z podwyższonym poziomem glukozy we krwi, jak:
- zakażenia grzybicze (u kobiet powiązana z hiperglikemią może być np. grzybica pochwy),
- zakażenia układu moczowego,
- zaburzenia seksualne (w postaci czy to spadku libido, czy też i dolegliwości bólowych lub dyskomfortu pojawiających się w trakcie kontaktów płciowych).
Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu hiperglikemii?
Im dłużej u pacjenta utrzymują się stany hiperglikemii, tym większe jest ryzyko, że doprowadzą one do jakichś trwałych komplikacji zdrowotnych. Z tego właśnie powodu, gdy tylko pojawi się choćby cień podejrzenia, że u pacjenta występować mogą tego rodzaju zaburzenia gospodarki węglowodanowej, bezsprzecznie należy wtedy udać się do lekarza. Podstawowym badaniem, które jest wykorzystywane w diagnostyce hiperglikemii, jest badanie poziomu glukozy we krwi na czczo. Poza nim duże znaczenie odgrywa również i test doustnej tolerancji glukozy (OGTT).
W sytuacji, gdy u pacjenta podejrzewana jest jakaś konkretna patologia, która mogła doprowadzić do hiperglikemii – np. zaburzenia czynności tarczycy czy nadnerczy – zlecane mogą być jeszcze, poza wymienionymi wyżej, dodatkowe badania, np. oznaczenia poziomów we krwi różnych hormonów.
Czy hiperglikemia może dotyczyć młodych kobiet?
Podwyższony poziom glukozy we krwi jest groźny dla pacjentów w każdym wieku. Wyróżnia się jednak pewne grupy, w których ryzyko związane z tym zaburzeniem jest szczególnie duże – mowa tutaj chociażby o młodych, planujących ciążę kobietach. Hiperglikemia w ciąży – która może być skutkiem cukrzycy, na którą pacjentka chorowała przed poczęciem dziecka, jak i efektem rozwinięcia się u niej cukrzycy ciążowej – stanowi poważne zagrożenie zarówno dla matki, jak i dla jej dziecka. Podwyższone poziomy glukozy we krwi ciężarnej prowadzić mogą bowiem do takich problemów, jak makrosomia porodu czy poród przedwczesny, ale i sprzyjać wadom wrodzonym czy zaburzeniom gospodarki węglowodanowej u dziecka już po porodzie.
Ze względu na wymienione wyżej zagrożenia, cukrzycę ciążową należy rozpoznawać i leczyć jak najszybciej po jej zdiagnozowaniu, w przypadku zaś tych kobiet, które chorują na cukrzycę i planują one zajście w ciążę, niezbędne są przed poczęciem dziecka pewne przygotowania. Z całą pewnością cukrzyca ciąży absolutnie nie wyklucza – aby jednak zajście w nią nie stwarzało niebezpieczeństwa zarówno dla matki, jak i dla dziecka, przed poczęciem dziecka u przyszłej matki powinny zostać dokonane odpowiednie modyfikacje leczenia. Bywają one niezbędne do ustabilizowania przebiegu cukrzycy, a później – już w ciąży – konieczne jest regularne monitorowanie stanu ciężarnej i dostosowywanie leczenia (np. dawkowania insuliny) w zależności od aktualnego stanu pacjentki.
Jak sobie radzić z hiperglikemią?
Hiperglikemię nie tylko można, ale i po prostu trzeba leczyć. O tym jednak, jakiego rodzaju oddziaływania będą potrzebne do ustabilizowania poziomu glukozy we krwi u danego pacjenta, decydują przede wszystkim przyczyny wystąpienia nieprawidłowej glikemii. Wtedy, gdy problem związany jest z dietą i nadmierną masą ciała, doprowadzić do ustąpienia hiperglikemii może zmiana nawyków żywieniowych oraz próby utraty nadmiernych kilogramów poprzez zwiększenie stopnia podejmowanej aktywności fizycznej.
W sytuacji, gdy przyczyną hiperglikemii jest cukrzyca, pomocne może być leczenie farmakologiczne – wykorzystywane mogą być zarówno doustne leki przeciwcukrzycowe, ale i insulina. Zdarza się, że za podwyższony poziom glikemii odpowiadają zażywane przez pacjenta leki – w takim przypadku konieczne może być zastąpienie dotychczas przyjmowanych preparatów takimi, które nie będą wywoływać zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Wtedy zaś, gdy przyczyną hiperglikemii są zaburzenia hormonalne – np. niedoczynność tarczycy czy zespół Cushinga – podstawą leczenia jest wyrównanie poziomów odpowiednich hormonów w organizmie pacjenta.
