Mammografia jest badaniem rentgenowskim, które polega na zrobieniu zdjęć rentgenowskich każdej z piersi i znalezieniu ewentualnych nieprawidłowości jeszcze na wczesnym etapie. Szybkie wykrycie raka piersi pozwala na skuteczniejsze leczenie i daje większą szansę na pokonanie tej choroby.
Każdego roku 20 tysięcy kobiet w Polsce dowiaduje się o tym, że choruje na raka piersi. Oznacza to, że codziennie 50 kobiet z ust lekarza słyszy, że ma ten nowotwór. 80% z nich jest po 50. roku życia. To głównie do tej grupy wiekowej skierowane jest badanie mammograficzne. Ale niektóre kobiety muszą wykonać mammografie w młodszym wieku.
Spis treści:
Kto powinien się zgłosić na mammografię?
W Polsce na bezpłatne profilaktyczne badania zapraszane są osobiście wszystkie kobiety między 50. a 69. rokiem życia. Nie należy jednak zapominać o innych niż wiek wskazaniach do tego badania.
Niepokojące objawy, które powinny skłonić do zrobienia mammografii to:
- Wyczuwalne guzki w piersi lub pod pachami oraz w okolicy obojczyka
- Powiększone węzły chłonne
- Obrzęk i zaczerwienienie skóry wokół piersi
- Zmiana kształtu brodawki
- Wyciek z piersi (krwisty lub surowiczy)
- Skóra piersi wyglądem przypominająca skórkę pomarańczy
- Wciągnięcie brodawki, które pojawiło się w ostatnim czasie
- Świąd i pieczenie brodawki
- Asymetria sutków (nieobecna wcześniej)
Innymi czynnikami zwiększającymi ryzyko raka piersi, które powinny być powodem wykonywania badań mammograficznych są palenie tytoniu, skłonności rodzinne, szczególnie występowanie tego nowotworu u matki, siostry lub córki, a także nosicielstwo genu BRCA-1 lub -2, które predysponują również do raka jajnika.
W przypadku, gdy kobieta miała już raka jednej piersi, ryzyko zachorowania na raka drugiej wzrasta aż trzykrotnie. Uważa się także, że stosowanie hormonalnej terapii zastępczej może mieć wpływ na rozwój nowotworu piersi.
Czytaj: Mastektomia - wskazania, przebieg, rekonstrukcja piersi
Biopsja – kiedy i dlaczego się ją wykonuje?
Jak często należy wykonywać mammografię?
Badania przesiewowe po 50. roku życia powinno się powtarzać co 2 lata. W Polsce dzięki ogólnokrajowemu programowi profilaktyki raka piersi kobiety między 50. a 69 rokiem życia są listownie i imiennie zapraszane do wykonywania mammografii raz na 24 miesiące.
Jeśli jednak występują czynniki ryzyka, tzn. ktoś w rodzinie chorował na raka piersi lub kobieta jest nosicielką genu BRCA-1/ -2, badania należy powtarzać częściej czyli raz na rok.
Ponadto w przypadku otrzymania w poprzedniej mammografii kategorii 3. w 6-stopniowej skali BI-RADS, która opisuje zmiany w piersiach, badanie należy powtórzyć po 6 miesiącach i postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.
Kiedy musi wykonać mammografię młodsza kobieta?
Z powodu innej budowy piersi spowodowanej większą ilością tkanki gruczołowej niż tłuszczowej, młodsze kobiety powinny mieć wykonywane USG piersi, które w tym przypadku lepiej uwidoczni ewentualne zmiany niż mammografia, a także być badane palpacyjnie przez lekarzy podczas rutynowych wizyt.
Jeśli młoda kobieta ma jednak przewagę tkanki tłuszczowej, piersi mogą być bardziej podatne na mammografię. Z tego powodu, decyzja dotycząca wyboru badania należy do lekarza.
Ważne jest także samobadanie piersi, które powinno wykonywać się raz w miesiącu, w tym samym dniu cyklu, aby móc porównać zachodzące zmiany. Może ono pomóc wykryć już małe guzki oraz pozwolić zaobserwować objawy takie jak wyciek z sutka, a także obrzęk piersi.
Każdy niepokojący symptom należy zawsze zgłaszać swojemu lekarzowi, który wdroży odpowiednią diagnostykę kierując np. na badanie mammograficzne.
Czytaj: USG piersi – kiedy wykonać? Jak wygląda USG piersi?
Torbiel w piersiach: jak rozpoznać cystę w piersiach? Przyczyny, leczenie torbieli
Ciąża a badanie mammograficzne
Najważniejszym przeciwwskazaniem do badania mammograficznego jest ciąża. Nie wolno mieć wykonywanych badań rentgenowskich będąc w ciąży, chyba że są one niezbędne dla zdrowia i życia mamy. Promienie rentgenowskie mogą negatywnie wpłynąć na rozwijający się płód i uszkadzać jego układ nerwowy.
Jeśli podejrzewa się ciążę należy przez badaniem RTG wykonać test ciążowy lub zbadać poziom beta-hcg (gonadotropiny kosmówkowej) we krwi i poinformować wykonującego rentgen o tej możliwości.
Badaniem z wyboru w ciąży powinno być USG piersi. Jednakże przez różne wahania hormonalne zachodzące w jej trakcie poleca się zrobienie USG jeszcze przed planowaną ciążą, aby mieć potem ewentualne porównanie rozwoju zmian.
Rozmiar biustu
Część kobiet zastanawia się czy rozmiar piersi wpływa na jakość badania lub jest czynnikiem uniemożliwiającym wykonanie mammografii?
Zwykle rozmiar piersi nie ma dużego znaczenia, jednakże piersi bardzo małe i bardzo obfite są trudniejsze w diagnostyce i mogą być konieczne dodatkowe badania np. USG. Dla pań z dużym biustem mammografia może być także bolesna i po prostu mało komfortowa.
Ponadto mammografię powinno robić się w pierwszej połowie cyklu, najlepiej około 10. dnia, gdy piersi nie są aż tak wrażliwe na ból, ponieważ dla niektórych kobiet badanie jest nieprzyjemne z powodu ucisku piersi.
Wiek
Badania profilaktyczne proponowane są do 69. roku życia. Nie ma jednoznacznych doniesień naukowych na temat tego, czy mammografia ma wpływ na wydłużenie życia wśród grupy pacjentek po 70-tce.
W czasach gdy społeczeństwo żyje coraz dłużej, każda pacjentka powinna być oceniana indywidualnie i w niektórych przypadkach takich jak np. choroba nowotworowa w przeszłości, zaleca się wykonywanie badań mammograficznych również po 70. roku życia.
Silikonowe implanty piersi a mammografia
Współcześnie wiele kobiet ma wszczepione silikonowe implanty piersi. Z uwagi na ryzyko uszkodzenia oraz inną przejrzystość materiału, z którego są one wykonane, w porównaniu z naturalną tkanką, należy zawsze poinformować lekarza lub technika wykonującego RTG o posiadanych implantach.
W takim przypadku najlepiej obrazującym badaniem jest rezonans magnetyczny, lecz z powodu wysokich kosztów i trudniejszej dostępności nie zawsze jest on możliwy do wykonania. Często można wykorzystać również badanie USG oraz znacznie rzadziej tomografię komputerową.
Należy pamiętać, że poza profilaktyką wtórną jaką jest mammografia, istnieje też bardzo ważna profilaktyka pierwotna. Zaliczają się do niej zdrowe odżywianie, unikanie tytoniu, aktywność fizyczna oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
To jaki styl życia prowadzimy może mieć duży wpływ na ewentualne choroby w późniejszym czasie. Jednak to dzięki badaniom profilaktycznym można bardzo wcześnie wykryć zmiany i wdrożyć skuteczne i efektywne leczenie.
