Metody antykoncepcji powinno omawiać się wspólnie z partnerem. A jest o czym mówić, bo metod antykoncepcji jest wiele: hormonalne, chemiczne, mechaniczne i naturalne. Mogą też mieć rożną postać – tabletek antykoncepcyjnych, plastrów, wkładek dopochwowych itd. Trzeba mieć świadomość, że nie wszystkie metody antykoncepcji są tak samo skuteczne i pewne.
Spis treści
- Czym się kierować przy wyborze metody antykoncepcji?
- Metody antykoncepcji: hormonalna
- Metody antykoncepcji: chemiczna
- Metody antykoncepcji: mechaniczna
- Naturalne metody antykoncepcji
Czym się kierować przy wyborze metody antykoncepcji?
Wybór odpowiedniej metody antykoncepcji zależy od wielu czynników: upodobań (niektórzy mężczyźni np. nie lubią stosunku w prezerwatywie), stylu życia (masz sporadyczne stosunki lub przeciwnie – współżyjesz regularnie), ale również od wieku i stanu zdrowia kobiety (nie każda z nas może przyjmować tabletki antykoncepcyjne).
Dlatego zanim skorzystasz z którejś z metod antykoncepcji, porozmawiaj z partnerem, a także ze swoim ginekologiem, który zleci ci morfologię krwi i na podstawie ich wyników dostosuje ci pigułki lub zaleci inny sposób zapobiegania ciąży.
Radząc się lekarza, zapytaj go również o skuteczność proponowanej metody antykoncepcji, bo jest ona różna. Określa ją tzw. wskaźnik Pearla, który oznacza liczbę ciąży przypadających na 100 kobiet stosujących tę metodę.
Metody antykoncepcji: hormonalna
Polega na podawaniu kobiecie hormonów, które uniemożliwiają pojawienie się owulacji. Najczęściej stosowane są estrogen i progestagen, czyli progesteron syntetyczny. Wpływają one nie tylko na płodność kobiety, ale i na inne procesy zachodzące w jej organizmie, dlatego podjęcie decyzji o tym, jaką tabletkę zaczniesz łykać czy jaki plaster nakleisz, należy do lekarza: źle dobrana antykoncepcja może przynieść wiele szkód.
Warto wiedzieć, ze antykoncepcja hormonalna niesie ze sobą działania niepożądane. Zwiększa krzepliwość krwi, podnosi ciśnienie, może więc stwarzać ryzyko zawału serca. Może, choć nie musi, mieć też wpływ na wagę pacjentki (wiele kobiet skarży się, że tyje od przyjmowania hormonów), zmniejszenie jej libido, może wywoływać złe samopoczucie, bóle głowy itd.
Niektóre badania pokazują, że zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory, np. raka piersi. Dlatego przyjmując antykoncepcję hormonalną, warto regularnie wykonywać USG piersi.
Antykoncepcja hormonalna może mieć postać tabletek lub zastrzyków, a także plastrów
- Pigułki
Pigułki zapisywane przez lekarzy mogą być dwu- lub jednoskładnikowe. Te pierwsze mają w składzie porgestagen i estrogen, drugie – wyłącznie progestagen, dlatego są metodą antykoncepcji dla karmiących mam (estrogen zaburza laktację).
Tabletki przyjmuje się zazwyczaj w cyklu 21-dniowym, potem następuje tygodniowa przerwa, w czasie której pojawia się krwawienie. Niektóre rodzaje tabletek antykoncepcyjnych łyka się przez 28 dni, ale wówczas część z nich (te przyjmowane od 24. do 28. dnia) nie zawierają hormonów lecz placebo.
Przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji jest m.in. choroba zakrzepowa, cukrzyca ze zmianami naczyniowymi, choroby układu krążenia, ale również bardzo młody wiek. Tabletki antykoncepcyjne mają dużą skuteczność: wskaźnik Paerla to 0,2-0,7.
- Zastrzyki antykoncepcyjne
Zawierają hormon progestagen, który jest podawany kobiecie raz na trzy miesiące, w pierwszych 5 dniach cyklu. Może być stosowany u kobiet karmiących piersią. Jest też polecany u pań, które ze względów zdrowotnych (np. problemów z układem pokarmowym, zwłaszcza wątrobą) nie powinny przyjmować antykoncepcji doustnej.
Z tej metody antykoncepcji nie mogą natomiast korzystać kobiety z nadciśnieniem i chorobą zatorowo-zakrzepową. Zastrzyk hormonalny zagęszcza śluz i hamuje owulację, a jego skuteczność jest równie wysoka, jak w przypadku tabletek: wskaźnik Peearla to 0,2-0,5.
- Plastry antykoncepcyjne
Plastry antykoncepcyjne również wskazane są dla kobiet, które ze względu na stan zdrowia nie chcą przyjmować pigułek rozpuszczanych w układzie pokarmowym. Plastry przykleja się na skórę ramienia, pośladka, pleców (nie wolno przyklejać na piersi), a zawarte w nich hormony (estrogen i progestagen) przenikają do krwiobiegu.
Plastry przykleja się co tydzień, dlatego jest to metoda mniej uciążliwa niż codzienne łykanie pigułek. Po zużyciu trzech, czyli po 21 dniach, należy zrobić przerwę na okres. Działanie tej metody antykoncepcji polega na zahamowaniu owulacji, a wskaźnik Pearla dla niej to 0,9.
Zobacz: Naturalne metody antykoncepcji: 5 najbardziej popularnych metod
8 zaskakujących faktów na temat antykoncepcji
Stosunek przerywany - czy może dojść do zapłodnienia bez wytrysku?
Metody antykoncepcji: chemiczna
To metoda stosująca środki plemnikobójcze. Jest wybierana przez panie, które nie chcą zdecydować się na przyjmowanie środków hormonalnych. Spermicydy są tanie i dostępne bez recepty. Niestety skuteczność tej metody antykoncepcji jest stosunkowo niska. Wskaźnik Pearla to 8-26, dlatego zaleca się stosować je np. równocześnie z prezerwatywą.
- Żel, pianka, globulki
Substancje chemiczne mogą być aplikowane do pochwy kobiety za pośrednictwem żelu, pianki i globulki. Ograniczają aktywności i żywotność plemników, zagęszczają też śluz, przez co uniemożliwiają zapłodnienie. W skład środków plemnikobójczych wchodzi np. nonoksynol, menfegol i inne substancje, których działanie polega na otaczaniu plemników i unieruchamianiu ich.
Żele i pianki umieszcza się w pochwie przed stosunkiem za pomocą specjalnego aplikatora. Podobnie jest z globulkami, które stosuje się kilkanaście minut przed stosunkiem płciowym. Zawarte w nich środki plemnikobójcze działają około jednej godziny.
- Gąbka antykoncepcyjna
Rodzajem antykoncepcji chemicznej, ale i mechanicznej jest gąbka dopochwowa, która nasączona jest spermicydami, ale chroni też drogi rodne przed przeniknięciem do nich nasienia. Gąbkę w formie kółka z otworem zakłada się przed stosunkiem, ale wyjmuje dopiero kilka godzin po nim. Skuteczność tej metody nie jest wysoka. Wskaźnik Pearla to zaledwie 6-24.
Metody antykoncepcji: mechaniczna
Ten rodzaj antykoncepcji polega na uniemożliwieniu plemnikom przedostania się do dróg rodnych kobiety lub do samej komórki jajowej. Barierami, które to zapewniają są np. prezerwatywy, ale również wkładki domaciczne czy kapturki.
- Prezerwatywy
Prezerwatywy męskie to jedna z popularniejszych metod antykoncepcji, tania i dostępna bez recepty. Nie jest bardzo pewna – wskaźnik Paerla dla niej to 3-7, mimo to jest chętnie stosowana przez wiele par, zwłaszcza że zapobiega również przenoszeniu chorób wenerycznych.
Większość prezerwatyw wykonana jest z lateksu i nasączona środkami nawilżającymi i plemnikobójczymi. Ponieważ stosowanie prezerwatywy nie łączy się z zażywaniem hormonów, dlatego ta metoda antykoncepcji mechanicznej polecana jest kobietom, które ze względu na stan zdrowia nie powinny ich przyjmować.
- Wkładka domaciczna
Wkładka domaciczna potocznie nazywana jest spiralą. Zakłada się ją w gabinecie ginekologicznym w czasie miesiączki raz na kilka lat, co jest wygodne (nie trzeba pamiętać o łykaniu pigułek). Zabieg nie jest bolesny. Ta metoda polecana jest kobietom dojrzałym po porodach, a jej wskaźnik to 1-4.
Spirala tak naprawdę ma kształt litery T i może, choć nie musi zawierać progestagen, który stopniowo uwalnia się do macicy (wtedy skuteczność jest wyższa – 0,2-1). Zwykła spirala utrudnia przemieszczanie się plemników, nie pozwala również na zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy po zapłodnieniu.
Wkładki hormonalne dodatkowo zagęszczają śluz i unieruchamiają plemniki. Stosowanie tej metody antykoncepcji ma zalety, ale i wady. Spirala hormonalna zmniejsza krwawienie i skraca miesiączki, można ją stosować w okresie laktacji. Ale jest droga i może powodować infekcje intymne. Przez wiele osób jest też uznawana za środek wczesnoporonny.
- Kapturek
Kapturek to metoda, od której się odchodzi, ze względy na niską skuteczność – wskaźnik Paerla to 6-16, a także na coraz trudniejszą dostępność. Kapturek wykonany jest z silikonu, a jego zadaniem jest uniemożliwienie plemnikom wtargnięcie do szyjki macicy.
Zakłada się go przed stosunkiem do pochwy, gdzie może zostać na dwie doby. Podobne działanie ma półkolista błona dopochwowa (diafragma) wykonana z gumy i dodatkowo wypełniona środkiem plemnikobójczym.
Kapturki mogą mieć różne wielkości, dlatego rozmiar powinien być prawidłowo dobrany – wtedy zwiększa się skuteczność tej metody antykoncepcji. Kapturek, który nie przylega do szyjki macicy, może przepuścić plemniki.
Stosowanie kapturka nie jest trudne, w przeciwieństwie do diafragmy, której zakładanie trzeba wyćwiczyć. Oba produkty zapobiegają również przenoszeniu chorób wenerycznych. Są polecane kobietom, które nie mogą lub nie chcą stosować antykoncepcji hormonalnej.
Zobacz: Pierścien antykoncepcyjny: co to za metoda?
Kapacytacja plemników, czyli skąd plemniki wiedzą, jak dotrzeć do jajowodu
Czy seks podczas okresu zabezpiecza przed ciążą?
Naturalne metody antykoncepcji
To metoda o mniejszej skuteczności, jednak mająca te zaletę, że jest bezpieczna i nie ingeruje w gospodarkę hormonalną kobiety. Przeznaczona jest dla pań, które doskonale znają swoje organizmy. Działanie naturalnej metody polega bowiem na dopasowaniu rytmu współżycia do naturalnej płodności kobiety.
Chętnie stosowana jest przez pary, które ze względów zdrowotnych lub światopoglądowych nie chcą stosować antykoncepcji farmakologicznej, chemicznej czy mechanicznej. Skuteczność naturalnych metod planowania rodziny to 1-3.
- Kalendarzyk małżeński
Naturalna antykoncepcja oparta na kalendarzyku małżeńskim polega na obserwacji długości cyklu miesiączkowego. Na tej podstawie kobieta oblicza dni płodne oraz te, podczas których nie może dojść do zapłodnienia. Zakładając, że cykl kobiety trwa 28 dni, wiadomo, że ok. 14. dnia nastąpi owulacja.
Ponieważ do zapłodnienia może dojść 1-4 dni przed jajeczkowaniem oraz 1-2 dni po nim (plemniki męskie żyją ok. 4-6 dni), należy przez te kilka dni powstrzymać się do współżycia.
Aby dokładnie rozpoznać dzień owulacji, zwłaszcza u kobiet, które nie miesiączkują regularnie co 28 dni, wprowadza się metodę Billingsów, która polega na równoczesnej obserwacji śluzu produkowanego w szyjce macicy, którego wygląd i konsystencja zmienia się w dni płodne (śluz jest wtedy przezroczysty, ciągnący się).
Można też stosować metodę termiczną, czyli regularnie, każdego dnia o tej samej porze mierzyć temperaturę ciała. Badania pokazują, że w czasie owulacji temperatura ciała kobiety wzrasta o ok. 0,2 do 0,6 st. C. O jajeczkowaniu świadczy podwyższona temperatura występująca kolejno przez 3 dni.
