Nadczynność i niedoczynność tarczycy charakteryzują się innymi objawami, choroby te mają również inne przyczyny. Co warto o nich wiedzieć? Na przykład to, że choroby tarczycy występują częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Na szczęście właściwe zdiagnozowanie niedoczynności i nadczynności tarczycy pozwala zastosować odpowiednie leczenie i poradzić sobie z chorobami.
Spis treści
- Czym jest tarczyca i jej niedoczynność lub nadczynność?
- Przyczyny niedoczynności tarczycy
- Niedoczynność tarczycy: objawy
- Diagnoza i leczenie niedoczynności tarczycy
- Niedoczynność tarczycy a ciąża
- Przyczyny nadczynności tarczycy
- Nadczynność tarczycy: objawy
- Diagnoza i leczenie nadczynność tarczycy
- Nadczynność tarczycy a ciąża
Czym jest tarczyca i jej niedoczynność lub nadczynność?
Tarczyca pełni ważną funkcję w naszym organizmie, a jej nieprawidłowe działanie - nadczynność lub niedoczynność. Gruczoł tarczycy jest umiejscowiony poniżej krtani i wytwarza trzy hormony: trójjodotyroninę, tyroksynę i kalcytoninę. Wpływają one na przemianę materii człowieka oraz są odpowiedzialne za produkowaną przez nas energię cieplną, a także - pracę serca.
Tarczyca jest szczególnie ważna w przypadku kobiet - reguluje funkcjonowanie układu rozrodczego, a w czasie ciąży niedobór produkowanych przez nią hormonów może negatywnie wpłynąć na rozwój płodu. Nadczynność i niedoczynność tarczycy to choroby związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem tego gruczołu.
Czytaj: Badania hormonalne: jakie badania powinnaś wykonać przed zajściem w ciążę?
Niedoczynność tarczycy w ciąży - czy jest groźna dla dziecka?
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy powoduje niedobór dwóch hormonów produkowanych przez gruczoł: trójjodotyroniny i tyroksyny. Jak podają dane Instytutu Żywności i Żywienia w Polsce, z chorobą boryka się 5 procent Polaków do 60. roku życia, później poziom ten wzrasta do 15 procent. Niedoczynność tarczycy jest najczęściej spowodowana przez chorobę Hashimoto, która jest przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Schorzenie polega na wytwarzaniu przez organizm przeciwciał, niszczących komórki własne tarczycy. Niedoczynność tarczycy powodują również:
- wrodzona niedoczynność tarczycy - zachodzi, gdy w organizmie obserwuje się niedobór hormonów tarczycy, który nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania organizmu na nie. Z wrodzoną niedoczynnością tarczycy rodzi się 1 na 4000 dzieci;
- niedoczynność tarczycy spowodowana leczeniem - operacyjnym, jodem radioaktywnym, napromieniowaniem;
- przedawkowanie leków przeciwtarczycowych;
- niewystarczająca ilość jodu w otoczeniu, w którym na co dzień przebywa chora osoba;
- czynniki genetyczne - chorobę często dziedziczy się po rodzicach, jednak nie jest powiedziane, że np. córka matki z niedoczynnością tarczycy również musi na nią zachorować.
Niedoczynność tarczycy: objawy
Kolejną z różnic między nadczynnością i niedoczynnością tarczycy są objawy każdej z tych chorób. Niedoczynność tarczycy charakteryzuje:
- przyrost masy ciała;
- ciągłe uczucie zmęczenia;
- widoczny ubytek sił, brak chęci do wysiłku;
- ciągle towarzyszące uczucie chłodu;
- rogowacenie skóry, jej suchość i bladość.
Diagnoza i leczenie niedoczynności tarczycy
Jeśli zaobserwujesz u siebie któryś z objawów niedoczynności tarczycy, warto udać się do internisty, który zaleci wykonanie zbadania poziomu hormonu TSH - polega ono po prostu na pobraniu krwi. Jeśli wyniki będą wskazywać na niedoczynność tarczycy, otrzymamy skierowanie do endokrynologa, który wykona kolejne badania, również USG tarczycy i zaproponuje odpowiednie postępowanie.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega przede wszystkim na uzupełnieniu niedoborów hormonów tego gruczołu w organizmie, dobranych odpowiednio do konkretnej osoby. Chory cały czas pozostaje pod opieką endokrynologa.
Czytaj: Tarczyca w ciąży: czy chora tarczyca jest zagrożeniem dla mamy i dziecka?
Niedoczynność tarczycy a ciąża
Jak wspomniano, niedoczynność tarczycy w ciąży może powodować wiele komplikacji: zwiększa ona liczbę poronień, krwawienia poporodowego, ryzyko odklejenia się łożyska i pojawienia się nadciśnienia tętniczego. Ta choroba tarczycy wpływa również na płód i może spowodować u niego spowolniony rozwój intelektualny.
Warto więc udać się do endokrynologa jeszcze przed ciążą, jeśli zauważa się u siebie objawy tej choroby. Jeśli niedoczynność tarczycy zostaje stwierdzona dopiero podczas ciąży, endokrynolog zaleca najczęściej odpowiednią dawkę lewotyroksyny, która zmienia się przez cały okres ciąży.
Leczenie kobiet dopiero planujących dziecko również polega najczęściej na podawaniu odpowiedniej ilości lewotyroksyny. Postępowanie jest dobierane indywidualnie, na całym świecie nie ma z góry przyjętego postępowania w przypadku leczenia niedoczynności tarczycy w ciąży.
Przyczyny nadczynności tarczycy
Z nadczynnością tarczycy mamy do czynienia, gdy przez gruczoł produkowana jest zbyt duża ilość hormonów - znacznie większa niż wymagają tego potrzeby organizmu. Schorzenie powodują najczęściej guzki tarczycy oraz choroba autoimmunologiczna Grevesa i Basedowa, która polega na tym, że produkcja hormonów jest pobudzana w tarczycy przez jej przeciwciała. Wśród innych przyczyn nadczynności tarczycy wymienić należy:
- zbyt częste przyjmowanie leków zawierających jod;
- nowotwór złośliwy tarczycy;
- choroba przysadki mózgowej;
- nadczynność tarczycy może być również spowodowana ciążą.
Nadczynność tarczycy: objawy
- spadek wagi;
- nieregularne miesiączki;
- częste uczucie duszności;
- częste rozdrażnienie i denerwowanie się;
- pojawiające się drżenie rąk;
- swędzące plamy pojawiające się w okolicy stóp i pod udami;
- poczucie osłabienia mięśni;
- biegunki.
Diagnoza i leczenie nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy diagnozuje się, wykonując badanie krwi w kierunku poziomu hormonów TSH (to hormon przysadki mózgowej, nieodłącznie połączony z funkcjonowaniem tarczycy), T3 i T4. Jeśli wyniki będą wskazywały na nadczynność tarczycy, lekarz wykona kolejne badania, m. in. USG tarczycy.
Osoby, u których stwierdzono nadczynność tarczycy, przyjmują leki hamujące lub ograniczające wydzielane przez nią hormony. W niektórych przypadkach stosuje się również zabieg chirurgiczny usunięcia tarczycy.
Nadczynność tarczycy a ciąża
Nieleczona nadczynność tarczycy w tym okresie może powodować u matki stan przedrzucawkowy i nadciśnienie tętnicze, a u rozwijającego się płodu wstrzymać rozwój wewnątrzmaciczny. U kobiet w ciąży można wyróżnić dwa rodzaje nadczynności tarczycy: tę "tradycyjną", wywołaną przez choroby tarczycy i tyreotoksykozę ciężarnych, czyli chorobę właściwą tylko przyszłym mamom, którą powoduje hormon HCG, wydzielany przez łożysko.
Ten drugi rodzaj schorzenia ustępuje samoistnie jeszcze w czasie ciąży - występuje najczęściej tylko w jej 1 trymestrze i zazwyczaj nie wymaga leczenia. W przypadku nadczynności tarczycy spowodowanej chorobami gruczołu u kobiet w ciąży stosuje się leczenie farmakologiczne za pomocą tyreostatyków.
Najczęściej podawana jest dawka minimalna, by nie zaszkodzić kobiecie i dziecku. Jeśli zapada decyzja o leczeniu chirurgicznym, jest ono przeprowadzane tylko do 4 miesiąca ciąży.
