Fruktoza jest cukrem prostym, który naturalnie znajduje się przede wszystkim w owocach, miodzie czy kwiatowym nektarze (od tego, gdzie ją można znaleźć, wzięła się również inna jej nazwa, którą jest cukier owocowy).
U większości ludzi fruktoza, podobnie jak glukoza, stanowi materiał energetyczny dla różnych komórek organizmu. Istnieją jednak osoby, u których spożycie cukru owocowego skutkuje występowaniem szeregu różnych, nieprzyjemnych dolegliwości – takie problemy pojawiają się u tych ludzi, którzy cierpią na nietolerancję fruktozy.
Spis treści:
- Przyczyny nietolerancji fruktozy
- Objawy nietolerancji fruktozy
- Badania pomocne w diagnozie
- Dieta w leczeniu nietolerancji fruktozy
Przyczyny nietolerancji fruktozy
W prawidłowych warunkach fruktoza wchłaniana jest do krwiobiegu przez komórki jelitowe, co odbywa się za pośrednictwem odpowiednich, zlokalizowanych w ich obrębie transporterów dla tego cukru.
Wtedy, gdy w jelicie znajduje się niedostateczna ilość tychże nośników lub gdy ich czynność jest nie w pełni prawidłowa, fruktoza – zamiast zostać wchłonięta do krwi – pozostaje w świetle przewodu pokarmowego. Przechodzi ona w takiej sytuacji do dalszych części jelit, aż ostatecznie trafia do jelita grubego, w którym stanowi ona doskonałą wręcz pożywkę dla bytujących tam bakterii.
Podczas metabolizowania cukru owocowego przez jelitowe bakterie dochodzi natomiast do powstawania w przewodzie pokarmowym związków wodoru, metanu oraz dwutlenku węgla i produkcja tychże właśnie substancji odpowiada za pojawianie się u ludzi objawów nietolerancji fruktozy.
Czytaj: CUKIER w diecie dziecka: zobacz, w których produktach ukryty jest zły CUKIER!
Skąd się jednak biorą nieprawidłowości, które prowadzą do nietolerancji cukru owocowego? Wystąpieniu tego zaburzenia mogą sprzyjać różne problemy, bo zarówno dieta obfitująca w produkty wysoce przetworzone, jak i choroby zapalne jelit, zespół jelita drażliwego czy przewlekły stres oraz zaburzenia składu jelitowej mikroflory bakteryjnej.
Objawy nietolerancji fruktozy
Jak nietrudno się domyślić, podstawowe objawy nietolerancji fruktozy dotyczą przewodu pokarmowego i mogą nimi być:
- biegunki (rozwijające się w dwóch mechanizmach: sprzyja im to, że fruktoza wiążę wodę w jelitach i przez to dochodzi do zmniejszenia spoistości stolca, jak i to, że nadmiar fruktozy w świetle jelita ogólnie prowadzi do zachodzenia wielu różnych nieprawidłowych procesów metabolicznych, w których powstają m.in. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, mające zdolność przyspieszania perystaltyki jelitowej),
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- wymioty.
Wymienione dolegliwości pojawiają się zazwyczaj bezpośrednio po spożyciu produktów bogatych we fruktozę. Poza tego rodzaju objawami – szczególnie, gdy pacjent przez długi czas zmaga się z nietolerancją fruktozy i nadal jada obfitujące w nią pokarmy – pojawiać się mogą również i inne jeszcze problemy.
W przebiegu nietolerancji cukru owocowego pacjenci odczuwać mogą ciągłe zmęczenie, możliwe jest pojawienie się u nich stanów obniżonego nastroju, jak i zaburzeń snu. Dochodzić może również do występowania zaburzeń wchłaniania różnych ważnych substancji w przewodzie pokarmowym, co ostatecznie skutkować może m.in. zaburzeniami odporności.
Czytaj: Niebezpieczne SŁODYCZE: jakie składniki dodawane do słodkości mogą zaszkodzić dziecku?
Badania pomocne w diagnozie
Przypuszczenie nietolerancji fruktozy wysunąć można na podstawie tego, że przykre dolegliwości pojawiają się u pacjenta wtedy, gdy spożyje on jakieś produkty bogate we fruktozę. Pewną jednak diagnozę tego problemu postawić można dopiero po wykonaniu specyficznego badania, którym jest wodorowy test oddechowy.
Polega on na tym, że pacjentowi podaje się do wypicia roztwór zawierający fruktozę, a następnie – w odstępach zazwyczaj 30-minutowych – ocenia się poziom wodoru w wydychanym przez niego powietrzu.
Bada się wtedy zawartość tego pierwiastka, ponieważ – jak wspominano już wcześniej – przy nietolerancji fruktozy cukier ten jest metabolizowany w jelicie grubym i produkowany jest wtedy m.in. właśnie wodór.
Wodorowy test oddechowy zajmuje zazwyczaj około trzech godzin – czas trwania badania może być jednak krótszy lub dłuższy, o tym, jak długo konieczne jest dokonywanie pomiaru zawartości wodoru w wydychanym przez badanego powietrzu, decyduje osoba przeprowadzająca ten test.
Aby wynik badania rzeczywiście był miarodajny, dnia poprzedzającego jego wykonanie należy ograniczyć ilość przyjmowanych węglowodanów, a na samo badanie zgłosić się na czczo.
Czasami u osób, które mają nietolerancję fruktozy, wykonywane są badania w kierunku innych nietolerancji pokarmowych – dlaczego się tak zdarza? Otóż nie jest to spowodowane lekarską nadgorliwością, a tym, że dość często zdarza się, że u jednego pacjenta jednocześnie występuje kilka różnych nietolerancji i alergii pokarmowych.
Czytaj: Nietolerancja laktozy u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie
Testy pokarmowe: objawy alergii, rodzaje testów, kiedy wykonać testy alergiczne
Dieta w leczeniu nietolerancji fruktozy
Zwykle pacjenci, u których zostanie rozpoznana nietolerancja fruktozy, zakładają, że w takim przypadku powinni oni całkowicie wykluczyć ze swojego jadłospisu produkty zawierające ten związek.
Owszem, brak fruktozy w diecie pozwala uniknąć przykrych dolegliwości, w praktyce jednak w pełni wyeliminować z diety produkty bogate w cukier owocowy jest niezwykle ciężko, a do tego… dość często w ogóle nie jest to konieczne.
Okazuje się bowiem, że przeważająca większość pacjentów toleruje pewne ilości fruktozy – jedne osoby tolerują jej więcej, inne mniej, dlatego też pacjenci zmagający się z tym problemem sami muszą dojść do tego, po jakich ilościach i po jakich pokarmach zawierających ten cukier pojawiają się u nich nieprzyjemne objawy.
Fruktoza ogólnie jest dość powszechnie spotykanym w produktach żywnościowych cukrem, które jednak z nich zawierają jej najwięcej i których osoby z jej nietolerancją powinny szczególnie unikać? Otóż bogatymi jej źródłami są takie pokarmy, jak różne owoce (m.in. śliwki, arbuzy, jabłka oraz brzoskwinie), soki owocowe czy różne słodzone przekąski (np. batony zbożowe).
Pacjenci z nietolerancją cukru owocowego powinni również bacznie przyglądać się etykietom kupowanych produktów – otóż bogate we fruktozę są także te pokarmy, które w swoim składzie mają kukurydziany syrop fruktozowy czy syrop z agawy. Należy jednak zwracać uwagę również i na zawartość w pokarmach sacharozy – dwucukier ten jest bowiem źródłem fruktozy.
Czytaj: Dieta bezglutenowa. Przykładowe menu dla dziecka na diecie bezglutenowej
Czym zastąpić cukier w ciąży? Poznaj ksylitol, stewię, erytrol [7 sprawdzonych propozycji]
