Czy zastanawiałaś się kiedyś, dlaczego lekarz na każdej wizycie sprawdza wagę dziecka i ocenia jego na tajemniczych wykresach? Regularne pomiary niemowlęcia są niezbędne do oceny rozwoju dziecka, którą ułatwiają siatki centylowe. Jakiekolwiek nieprawidłowości, np. infekcja, mogą bowiem spowalniać tempo wzrostu.
Waga dziecka jest jednym z kilku parametrów ocenianych w ciąży, w trakcie badań USG, a następnie zapisywanych zaraz po urodzeniu. Ale równie istotne jak pierwszy pomiar wagi są także wszystkie późniejsze. Na podstawie tego, ile waży niemowlę w trakcie kolejnych miesięcy życia, lekarz może bowiem ocenić, czy maluszek prawidłowo się rozwija i czy jest zdrowy.
Spis treści
- Waga dziecka przy urodzeniu
- Prawidłowa waga dziecka
- Waga i wzrost dziecka na siatkach centylowych
- Ocena prawidłowej wagi dziecka
- Słabe przybieranie na wadze, zwolnienie wzrostu
- Prawidłowy wzrost dziecka - dlaczego dziecko nie rośnie?
Waga dziecka przy urodzeniu
W chwili przyjścia na świat zdrowe noworodki mogą znacznie różnić się wagą. Waga noworodka czasami ledwie przekracza 2,5 kg, podczas gdy inne ważą 4 kg, a to przecież niemal dwukrotna różnica. Nie ma w tym nic wyjątkowego.
Duże znaczenie dla wagi noworodka po urodzeniu ma przebieg ciąży. Przykładowo, kobiety z cukrzycą rodzą zwykle duże dzieci. Z kolei mamy z anemią, przechodzące w ciąży infekcję lub palące papierosy częściej rodzą drobne maluszki. Ważne są także geny, choć ich wpływ na wzrost ujawnia się bardziej w wieku późniejszym.
Na wzrost i przybieranie na wadze malca w pierwszych miesiącach życia ma wpływ dieta dziecka oraz spokojny sen (hormon wzrostu wydziela się podczas snu, więc lepiej rosną dzieci, które spokojnie śpią). Niemowlęta, które regularnie bywają na powietrzu, lepiej przybierają na wadze od rówieśników chowanych pod kloszem, bez codziennych spacerów.
Waga dziecka jest po prostu odbiciem zdrowia dziecka. Jednym z pierwszych oznak problemów ze zdrowiem malca może być zbyt wolne przybieranie na wadze. Dlatego tak cenne jest regularne kontrolowanie i ocena prawidłowej wagi dziecka.
Czytaj również: Prawidłowy wzrost i waga dziecka w 1. roku życia
Prawidłowa waga niemowlęcia: ile powinno przybierać na wadze niemowlę?
Średnie przybieranie na wadze niemowlęcia w pierwszym półroczu
- dziennie 15–30 gramów
- tygodniowo 150 gramów
- miesięcznie 600–800 gramów
Dziecko traci na wadze?
To normalne! W ciągu kilku dni po porodzie malec „chudnie”, tracąc maksymalnie 10 proc. wagi, z jaką przyszedł na świat (wcześniaki nieco więcej). Jeśli lekarz nie dostrzega w badaniu dziecka żadnych nieprawidłowości, nie ma się czym przejmować.
To naturalny, przejściowy stan. Dziecko robi pierwszą kupkę, sika, oddycha, poci się, a mało jeszcze zjada. W ciągu 1–2 tygodni niemowlak nadrobi straty.
Prawidłowa waga dziecka
Jeśli porównujesz swoje maleństwo z dziećmi koleżanek, i martwisz się, że waży za dużo albo za mało, natychmiast przestań. Nawet jeśli dzieci są rówieśnikami, na starcie życia każde z nich miało inną wagę - siłą rzeczy więc po miesiącu, dwóch, czy pięciu również ważą inaczej.
Warto pamiętać, że waga dziecka w danym miesiącu zależy przede wszystkim od tego, jaka była waga urodzeniowa, ale nie tylko – wpływ na nią ma również stan zdrowia dziecka (maluchy, które chorują częściej, rosną wolniej ze względu na brak apetytu charakterystyczny dla wielu infekcji) czy przedłużające się ząbkowanie.
To, czy przyrost wagi niemowlęcia jest prawidłowo, określają normy, zgodnie z którymi malec w danym wieku powinien co tydzień powiększać swoją masę o konkretny zakres. Zgodnie z nimi niemowlę w wieku 0-4 miesiące powinno przybierać od 140 do 230 gram na tydzień, w wieku 4-6 miesięcy – 90-120 gram, a w wieku 6-12 miesięcy – od ok. 50 do 80 gram na tydzień.
Przyrost wagi najszybszy jest w pierwszych miesiącach życia. Około 5-6 miesiąca niemowlę powinno ważyć dwa razy więcej, niż w chwili narodzin, a w okolicy pierwszych urodzin – trzy razy więcej.
Czytaj również: Waga dla niemowląt – czy warto kupować wagę do domu? Zobacz najlepsze wagi dla dzieci
Prawidłowy wzrost i waga dziecka w 2. roku życia
Waga i wzrost dziecka na siatkach centylowych
Są pewne minimalne wartości przyrostu wagi niemowlęcia w ciągu dnia, tygodnia, miesiąca... Ale przecież maluszki różnią się między sobą i nie są jak spod jednej sztancy. Waga niemowlaka i jej przyrost znacznie się różnią. Normą może być przybranie w ciągu miesiąca zarówno 600, jak i 1200 gramów, co jednak stanowi dwukrotną różnicę.
Jak zatem oceniać rozwój każdego dziecka oddzielnie (prawidłową wagę i wzrost dziecka), skoro niemowlęta mogą różnić się wagą i tempem przybierania na wadze? Służą do tego siatki centylowe.
Te wykresy umożliwiają ocenę dynamiki wzrostu dziecka, uwzględniając jednocześnie jego obecną wagę i tę sprzed miesiąca lub pół roku. Ponieważ chłopcy rodzą się zwykle średnio o 60 g ciężsi od dziewczynek, stworzono oddzielne siatki centylowe dla dziewcząt (różowe) i chłopców (niebieskie). Siatki centylowe zamieszczone są w każdej książeczce zdrowia dziecka.
Wystarczy na właściwym dla płci wykresie odnaleźć wiek dziecka (na poziomej osi), a następnie wagę dziecka (na pionowej osi). Miejsca przecięcia się obu linii wskazują, na którym centylu obecnie malec się znajduje. Linie powyżej wskazują dzieci, które są cięższe, zaś poniżej krzywej, na której plasuje się dziecko – niemowlęta lżejsze.
Przykładowo: 75. centyl oznacza, że 25 proc. rówieśników jest od dziecka cięższych, a 75 proc. waży mniej. 50. centyl oznacza wagę średnią, 3. centyl uznano za dolną, a 97. – za górną granicę normy.
Wartości między centylami 3. a 10. i 90. a 97. stanowią pogranicze normy i dzieci, które plasują się w tym przedziale, należy uważnie obserwować.
Dzięki powtarzaniu pomiarów dziecka w równych odstępach czasu i nanoszeniu wyników na siatki, można miesiącami i latami śledzić indywidualne tempo i tor wzrastania malca. Wystarczy rzut okiem i już wiadomo, czy niemowlak dotychczas harmonijnie się rozwijał i czy coś (np. choroba) nie zakłóciło jego wzrostu.
Ocena prawidłowej wagi dziecka
Korzystając z siatek centylowych, nie można trzymać się ich jak wyroczni. Lekarz ocenia rozwój dziecka nie według sztywnych norm, ale także badając i obserwując malca. Dlatego nie można od razu wyłącznie na podstawie siatek centylowych wyrokować: to norma, a to już choroba.
Najważniejsze, aby dziecko rosło harmonijnie, czyli kolejne pomiary utrzymywały się w tym samym lub dwóch sąsiadujących kanałach centylowych (kanał centylowy to miejsce między dwiema sąsiadującymi liniami wyznaczającymi centyle, np. między 25. a 50.).
Co to oznacza w praktyce? Że jeśli zdrowy malec stale plasuje się między 10. a 25. centylem, to choć w stosunku do rówieśników jest drobnym dzieckiem, nie ma powodu, by rwać włosy z głowy, bo taka waga dziecka jest cechą jego „urody”. Jego rodzice też pewnie nie są dryblasami.
- Siatki centylowe pomagają ocenić rozwój dziecka
To wykresy, na których graficznie przedstawione są różne cechy w stosunku do normy dla danego wieku. Siatki mogą dotyczyć oceny różnych cech, np. wzrostu, wagi dziecka, obwodu główki, klatki piersiowej lub ciśnienia tętniczego. Ze względu na dynamiczne tempo rozwoju malców w pierwszym roku życia, stworzono osobno siatki dla niemowląt i dla starszych dzieci. Są także oddzielne siatki dla wcześniaków. Słowem – dla każdego według potrzeby.
- Co cię powinno zaniepokoić
Jeśli oceniasz rozwój swojego malca za pomocą siatek centylowych, koniecznie zasięgnij porady lekarza, gdy zauważysz: nagłe załamanie, zwłaszcza w dół, krzywej wysokości lub wagi dziecka, np. dotychczas niemowlak plasował się wagą na 50. centylu, a nagle ląduje na 10., wykraczanie wartościami poza normę, czyli poniżej 10. lub powyżej 90. centyla, szczególnie gdy waga dziecka wypada poniżej 3. centyla.
Słabe przybieranie na wadze, zwolnienie wzrostu
Gdy jednak niemowlę słabo przybiera na wadze i trudno nam ocenić, czy to prawidłowa waga dziecka, a dodatkowo w jego zachowaniu coś lekarza niepokoi, w głowie pediatry powinno się zapalić alarmowe światełko.
Powody mogą być banalne, np. dziecko akurat intensywnie poznaje świat lub w jego otoczeniu podczas posiłku jest zbyt dużo bodźców. A może porcje mleka są zbyt małe albo dziecko chorowało w ostatnich tygodniach? Wolniej rosną niemowlęta w drugim półroczu życia.
Zwolnienie wzrostu jest dopuszczalne, ale pod warunkiem, że jest chwilowe, a dziecko cały czas jest aktywne, pogodne, nie gorączkuje, chętnie zjada i robi normalne kupki. Jeśli jednak kolejny tydzień mija, a wskazówka wagi przesuwa się bardzo opornie lub, co gorsza, stoi w miejscu albo się cofa – nie można tego bagatelizować.
Niezbędne jest bardzo dokładne zbadanie dziecka i szereg testów dodatkowych: morfologia krwi u dziecka, OB, poziom żelaza, badanie moczu, USG brzuszka. Konieczne bywają konsultacje specjalistów, np. alergologa, kardiologa, a czasem nawet pobyt w szpitalu. Wszystko po to, aby odkryć przyczynę słabego wzrostu.
Czytaj również: Jaki wzrost osiągnie dziecko? Wzór na obliczenie wzrostu dziecka
Jak sprawdzić, czy dziecko się najada? 6 sprawdzonych sposobów
Prawidłowy wzrost dziecka - dlaczego dziecko nie rośnie?
Kiepskie przybieranie na wadze może być sygnałem poważniejszego problemu.
- Alergia pokarmowa – malec uczulony na składnik jedzenia może mieć także wysypkę, szorstkie policzki, brzydkie kupki ze śluzem lub śladami krwi.
- Anemia – najczęściej jej powodem jest niedobór żelaza. Malec ma zwykle blade śluzówki, bywa apatyczny.
- Zakażenie – infekcja układu moczowego powoduje jedynie gorączkę lub gorsze przybieranie na wadze.
- Zespół złego wchłaniania – jelito nie przyswaja składników, pomimo że są one dostarczane w diecie. Objawia się to także często brzydkimi kupkami.
- Niedoczynność tarczycy.
- Wada serca – w jej wykryciu pomaga echo, czyli USG serca.
- Choroba przewlekła, np. celiakia, nietolerancja laktozy.
miesięcznik "M jak mama"
