Pneumokokowe zapalenie płuc rocznie zabija około 1 mln ludzi na świecie. Blisko 40 proc. przypadków to zachorowania wśród dzieci i niemowląt, a kolejne 40 proc. to zachorowania u osób w podeszłym wieku i chorych na AIDS.
Przeczytaj też: Pneumokoki (Streptococcus pneumoniae) - co to za bakteria?
Spis treści:
- Pneumokoki a pneumokokowe zapalenie płuc
- Pneumokokowe zapalenie płuc - jak dochodzi do zakażenia?
- Leczenie pneumokokowego zapalenie płuc
- Szczepienia przeciwko pneumokokom
Pneumokoki a pneumokokowe zapalenie płuc
Pneumokoki (po łacinie: Streptococcus pneumoniae) to bakterie określane też mianem dwoinek albo diplokoków. Występują powszechnie, w tej chwili znanych jest około 90 typów tej bakterii.
Specjaliści obliczyli, że nosicielami pneumokoków jest aż siedmioro na dziesięcioro przedszkolaków. U zdrowego dziecka bytują one w nosie i gardle, przenoszą się drogą kropelkową.
Są odpowiedzialne za wiele schorzeń – zwykle takich, które nie wymagają leczenia w szpitalu, jak zapalenie ucha środkowego, zatok przynosowych czy pneumokokowego zapalenia płuc. Ale wywołują także zapalenie stawów, kości, wsierdzia, a także inwazyjną chorobę pneumokokową przebiegającą pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy posocznicy.
Aby pneumokoki zrobiły się naprawdę groźne, organizm musi być osłabiony, np. walką z inną infekcją. Dlatego o pneumokokach głośno robi się zazwyczaj wiosną i jesienią, kiedy przypada szczyt zachorowań na grypę. Bo mimo że same te bakterie grypy nie wywołują, to jednak gdy organizm jest zajęty walką z wirusem grypy, pneumokoki, wykorzystując to, zaczynają atakować i powodują wtórne zakażenia bakteryjne.
Pneumokokowe zapalenie płuc - jak dochodzi do zakażenia?
Znany jest już mechanizm tych ataków – wirusy grypy blokują receptory TLR układu odpornościowego, przez co bakterie pneumokokowe mają praktycznie wolną drogę.
Do zakażenia dochodzi, gdy bakterie przenikną przez nos czy gardło do dolnych dróg oddechowych. Pojawiają się wtedy duszności, gorączka z dreszczami, kaszel z odkrztuszaniem gęstej wydzieliny i ból w klatce piersiowej. W przebiegu pneumokokowego zapalenia płuc zamiast powietrza w pęcherzykach płucnych pojawia się płyn, który utrudnia oddychanie, czyli wymianę gazową.
Osłuchując małego pacjenta, lekarz słyszy charakterystyczne szmery. Aby potwierdzić rozpoznanie, zleca prześwietlenie. Zwykle jednak stan chorego dziecka jest na tyle zły, że konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia.
Charakterystyczne objawy zapalenia płuc u dzieci to: wysoka gorączka (powyżej 38 stopni), dreszcze, ogólne osłabienie, potliwość, kaszel suchy, następnie mokry z odkrztuszaniem wydzieliny, ból w klatce piersiowej i duszność.
Najczęściej stosuje się antybiotyki o tzw. szerokim spektrum działania, ponieważ pneumokoki nie są wrażliwe na wszystkie leki. Ważne jest także usuwanie wydzieliny za pomocą oklepywania pleców chorego dziecka. Należy to robić kilka razy dziennie przez 5–15 minut.
Leczenie pneumokokowego zapalenie płuc
W przypadku zapalenia płuc leczenie szpitalne konieczne jest tylko u niemowląt. Jest to spowodowane koniecznością podania niemowlęciu antybiotyku dożylnie - po pierwsze dlatego, że ten sposób podawania leku jest mniej szkodliwy dla przewodu pokarmowego. Po drugie, kuracja dożylna daje większą pewność wyleczenia, bo niemowlak nie potrafi połykać leków. Kuracja trwa od 10 do 14 dni.
Leczenia zapalenia płuc w domu stosuje się przeważnie u starszych dzieci. Wskazaniem do leczenia szpitalnego starszego dziecka zawsze jest ciężki przebieg choroby, objawiający się złym stanem ogólnym i poważną dusznością.
Warto wiedzieć: Aktualny kalendarz szczepień - szczepienia obowiązkowe i zalecane
Szczepienia przeciwko pneumokokom
Od stycznia 2017 r. obowiązkiem szczepienia przeciwko pneumokokom objęte są wszystkie nowo narodzone dzieci. Oznacza to, że szczepienie w całości finansowane jest przez budżet państwa.
Dzieci poddane obowiązkowym szczepieniom otrzymają szczepionkę chroniącą przed dziesięcioma serotypami pneumokoków. Ministerstwo kupiło także szczepionkę chroniącą przed 13 serotypami, którą będą mogły otrzymać dzieci z wybranymi chorobami przewlekły-mi (kalendarz szczepień PSO, część IB).
Dziecko warto zaszczepić dodatkowo, jeśli urodzone zostało przed rokiem 2017 – te maluchy nie zostały bowiem objęte programem szczepień obowiązkowych – i nie było wcześniej dodatkowo szczepione. Liczba dawek szczepionki zależy od wieku dziecka. Koszt szczepionki to 250–300 zł za jedną dawkę.
Czytaj: Szczepionka na pneumokoki: kiedy można zaszczepić dziecko i ile to kosztuje?
Dlaczego warto szczepić dzieci?
miesięcznik "Zdrowie"
