Mikroflora jelitowa wpływa na zdrowie dziecka. Od jej kondycji zależy odporność maluszka, funkcjonowanie układu trawiennego, a nawet mózgu. Mikroflora może być zaburzona antybiotykami i innymi czynnikami, co od razu odbija się na zdrowiu dziecka. Dlatego warto o nią dbać.
Spis treści
- Mikroflora jelitowa - co to jest?
- Rozwój mikroflory jelitowej
- Czynniki wpływające na rozwój mikroflory jelitowej
- Funkcje mikroflory jelitowej
- Co niszczy florę bakteryjną jelit?
- Zaburzona flora bakteryjna jelit - objawy
- Badanie mikroflory jelitowej
- Jak odbudować florę bakteryjną jelit?
- Ile trwa odbudowa flory bakteryjnej jelit?
- Probiotyki na odbudowę flory bakteryjnej jelit
- Jak zadbać o florę bakteryjną jelit?
Mikroflora jelitowa - co to jest?
Mikroflora jelitowa to nic innego, jak bytujące w przewodzie pokarmowym człowieka drobnoustroje. Kiedy się spojrzy na dotyczące jej liczby, popaść można wręcz w zdumienie – w praktyce bowiem liczba bakterii w samym tylko jelicie grubym przewyższać może aż dziesięciokrotnie liczbę wszystkich komórek organizmu człowieka, a masa bakterii jelitowych sięgać może nawet dwóch kilogramów.
Jeżeli myślisz teraz, że taka ilość drobnoustrojów ma wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, to masz absolutną rację – ludzka mikroflora jelitowa pełni wiele różnych ważnych funkcji.
Rozwój mikroflory jelitowej
W przeszłości sądzono, że płód rozwija się w jałowym środowisku i bakterie zaczynają kolonizować jego organizm dopiero po narodzinach – współcześnie wiadomo już, że jest całkowicie inaczej.
Bakterie z organizmu matki docierają do płodu drogą krwi przez łożysko, oprócz tego docierają one do wnętrza ciała wraz z połykanym przez płód płynem owodniowym. Do masywnej kolonizacji dziecięcego organizmu dochodzi jednak dopiero po porodzie. Dzieci rodzone siłami natury kontaktują się z bakteriami obecnymi w drogach rodnych matki (głównie z dobroczynnymi drobnoustrojami z rodzaju Lactobacillus), oprócz tego dochodzi do kolonizacji ich organizmu przez bakterie również i podczas kontaktu skóra do skóry z matką.
Pierwsze tysiąc dni życia dziecka to okres kluczowy, mający największe znaczenie dla składu jego mikroflory jelitowej w późniejszym życiu – około 2.-3. roku życia jej zróżnicowanie zaczyna przypominać to, jakie spotykane jest u osób dorosłych. Warto tutaj wspomnieć o tym, że skład mikroflory jelitowej jest swoisty dla danego człowieka – nie ma dwóch osób o identycznej mikroflorze jelitowej, czasami jej skład porównywany jest do odcisku palca, który także jest unikatowy dla danego człowieka.
Czytaj: Stres i nerwy w ciąży. Czy szkodzą dziecku, jak sobie poradzić ze stresem?
5 oznak, że niemowlakowi potrzebne są probiotyki
Czynniki wpływające na rozwój mikroflory jelitowej
To, jaki skład będzie miała mikroflora jelitowa u danego dziecka, zależne jest do całej gamy różnorodnych czynników. Wpływ na jej skład mają uwarunkowania genetyczne, ale i pewne aspekty dotyczące ciężarnej – zróżnicowanie drobnoustrojów w jelitach dziecka uzależnione jest m.in. od stosowanych przez przyszłą matkę używek, jej masy ciała i diety, a także od tego, czy w czasie ciąży była narażona na stres lub jakieś infekcje.
Największe jednak znaczenie dla kształtowania się mikroflory jelitowej ma czas już po przyjściu dziecka na świat. Wpływ na przebieg tego procesu ma rodzaj porodu – tak jak poród naturalny zapewnia dziecku kolonizację dobroczynnymi bakteriami, tak już nie dzieje się tak w przypadku porodu droga cięcia cesarskiego.
Funkcje mikroflory jelitowej
Pewne funkcje mikroflory jelitowej znane są od dawna, inne, które są dopiero odkrywane, zaskakują nawet medycznych profesjonalistów. Wśród najistotniejszych zadań bytujących w przewodzie pokarmowym bakterii wymienić można:
- produkcję ważnych dla organizmu substancji, takich jak np. kwas foliowy, witamina B12 czy witamina K,
- udział we wchłanianiu substancji odżywczych w przewodzie pokarmowym,
- zapobieganie kolonizowaniu organizmu przez patogenne, wywołujące rozmaite schorzenia, drobnoustroje,
- udział w rozwoju jelit,
- wpływ na rozwój tolerancji pokarmowej,
- wspieranie rozwoju układu odpornościowego,
- udział w tworzeniu jelitowej bariery nabłonkowej.
Co niszczy florę bakteryjną jelit?
Nieprawidłowości dotyczące różnorodności składu mikroflory jelitowej określane są mianem dysbiozy jelitowej. Problem bywa następstwem różnych zjawisk, doprowadzić do zaburzeń składu jelitowej flory bakteryjnej może prowadzić chociażby stosowanie antybiotyków – konsekwencją zubożenia składu bakterii w przewodzie pokarmowym może być np. rzekomobłoniaste zapalenie jelit.
Ale najczęściej flota bakteryjna jest zaburzona ze względu na mało różnorodną dietę, ubogą w błonnik prebiotyczny, czyli sprzyjający produkcji natułanych prebiotyków w organizmie. Winny jest, według najnowszych badań, również brak aktywności fizycznej, nieprawidłowy sen oraz nadmierny stres. W przypadku osób dorosłych negatywny wpływ na mikroflorę jelitowa mają alkohol i papierosy.
Zaburzona flora bakteryjna jelit - objawy
Typowe objawy zaburzonej flory bakteryjne objawiają się dolegliwościami trawiennymi, takimi jak wzdęcia, biegunki czy bóle brzuszka. U niemowląt za objaw problemów z mikrobową uważa się kolkę (badania wskazują, ze jedną z jej przyczyn są zaburzenia mikroflory jelitowej). Konsekwencją takich problemów jest również słabą odporność i podatność na infekcje - mówi się, że najwięcej komórek związanych z układem immunologicznym bytuje w jelitach.
Okazuje się też, że od tego, jakie drobnoustroje bytują w naszym przewodzie pokarmowym, uzależnione jest ryzyko naprawdę wielu rożnych schorzeń i to nawet takich jednostek, które z mikroflorą jelitową bardzo ciężko powiązać.
Nieprawidłowości w składzie flory jelitowej przyczyniać się mogą do chorób atopowych – astmy, atopowego zapalenia skóry czy alergicznego nieżytu nosa.
Istnieją doniesienia o związku zaburzeń składu mikroflory jelitowej z czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego u niemowląt, takimi jak m.in. kolki czy zaparcia. Co jednak najciekawsze, nieprawidłowości składu bakteryjnej flory jelit mogą zwiększać ryzyko również i:
- schorzeń układu pokarmowego (np. zespołu jelita drażliwego czy nieswoistych zapaleń jelit),
- nadwagi i otyłości,
- cukrzycy (zarówno typu 1, jak i 2),
- schorzeń wątroby,
- niektórych nowotworów,
- różnych rodzajów alergii,
- zaburzeń psychicznych (zwłaszcza depresji).
Badanie mikroflory jelitowej
Nowoczesna medycyna pozwala na ocenę składu mikrobioty bakteryjnej każdego człowieka. Służą temu badania mikroflory jelitowej wymagające pobrania próbki kału. Testy takie zazwyczaj zlecane są pacjentom diagnozowanym w kierunku zespołu jelita drażliwego czy innych problemów jelitowych czy cukrzycy. Wykrywają one i identyfikują rodzaje bakterii w przewodzie pokarmowym pod kątem wykrywania chorób przewlekłych.
Jak odbudować florę bakteryjną jelit?
Odbudowa mikroflory jelitowej jest możliwa i nie jest trudna. Konieczna jest prawidłowa dieta, ale również wspomaganie się suplementami probiotycznymi. Specjaliści przykładają dużą wagę do aktywności fizycznej i odpoczynku, jako czynników wpływających pozytywnie na zdrowie jelit. Wystarczająca ilość snu i regularne ćwiczenia mogą również pomóc w przywróceniu równowagi w jelitach, zmniejszając stan zapalny i zwiększając liczbę pożytecznych bakterii w jelitach.
Co jeść, aby odbudować florę bakteryjną jelit?
Znaczenie dla kształtowania mikroflory przewodu pokarmowego ma rodzaj karmienia – mleko matki zawiera nie tylko wszystkie niezbędne dziecku substancje odżywcze, ale i bakterie oraz substancje promujące ich wzrost, które niekoniecznie znaleźć można w mieszankach mlekozastępczych.
Jeżeli dziecko karmione jest sztucznie, warto sięgać po te produkty, które w swoim składzie zawierają substancje wspierające rozwój flory jelitowej dziecka.
W późniejszych etapach życia największy wpływ na formowanie się właściwego składu mikroflory jelitowej mają dieta oraz stosowanie różnych leków (w szczególności antybiotyków). Wśród żywności o działaniu zbawiennym dla flory jelitowej są takie produkty jak jogurty, kefiry, zawierające dobre kultury bakterii oraz kiszonki. kapusta kiszona, ogórki czy coraz popularniejsze w Polsce kimchi, to bogate źródła naturalnych probiotyków. Za stymulowanie produkcji dobrych bakterii odpowiada również błonnik znajdujący się w warzywach i ziarnach (szparagi, cebula, czosnek, banany i owies).
Odbudowa flory bakteryjnej jelit u dzieci
Po każdej antybiotykoterapii lub infekcjach wirusowych, dziecko ma zaburzona florę jelitową, dlatego trzeba ją dobudować. Niezbędne jest sięganie po probiotyki już w trakcie choroby, a także po infekcji czy zakończonym leczeniu. Gdy tylko dziecko zacznie normalnie funkcjonować, powinno stosować urozmaiconą dietę, która wpływa na bogactwo flory jelitowej. Badania pokazują, że dieta składająca się z pełnoziarnistych produktów, owoców, warzyw może znacząco zmienić profil flory jelitowej już po kilku dniach.
Ile trwa odbudowa flory bakteryjnej jelit?
Naukowcy są jednak zdania, że kilka dni to za mało, dlatego rekomendują, aby po antybiotykoterapii lub przyjmować dobre probiotyki codziennie przez co najmniej miesiąc, aby uzupełnić mikroflorę jelitową. Długość procesu odbudowy mikroflory jest bowiem różny i zależy od wielu czynników: indywidualnego mikrobiomy, długość stosowania i rodzaju leków, diety itp.
Probiotyki na odbudowę flory bakteryjnej jelit
Antybiotykoterapia czy infekcja układu pokarmowego niszczy dobre bakterie, konieczna jest więc odbudowa mikroflory bakteryjnej. Aby tak się stało zasadne jest stosowanie produktów, które wspierają utrzymanie prawidłowego składu mikroflory jelitowej. Takimi są probiotyki (czyli dobroczynne bakterie), prebiotyki (substancje wspierające rozwój „dobrych” mikrobów), synbiotyki (połączenie pro- i prebiotyków) oraz postbiotyki (są nimi m.in. substancje produkowane przez bakterie, które wywierają dobroczynny wpływ na ludzki organizm).
Jak zadbać o florę bakteryjną jelit?
Patrząc na to, jak wiele ważnych zadań pełni mikroflora jelitowa oraz że może ona mieć związek z ryzykiem wystąpienia różnych schorzeń, niezwykle zrozumiałe jest to, że dbanie o utrzymanie jej właściwego składu jest po prostu koniecznością. Co możesz więc zrobić, aby zróżnicowanie drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym było optymalne?
Zaczynaj od najwcześniejszych etapów – od samego tylko początku ciąży dbaj o urozmaiconą, zdrową dietę, zrezygnuj również ze wszelkich używek (rezygnacja z palenia tytoniu oraz całkowite odstawienie alkoholu nie tylko wpłyną korzystnie na skład mikroflory jelitowej dziecka, ale i zredukują ryzyko różnych poważnych schorzeń u dziecka).
Po przyjściu pociechy na świat, jeżeli tylko możesz, staraj się je jak najdłużej karmić piersią – pokarm matki naprawdę spełnia wszelkie potrzeby żywieniowe noworodka i niemowlęcia. Na tym jednak nie koniec – po rozszerzeniu dziecku diety, cały czas dbaj o jej różnorodność i bilansowanie jej tak, aby posiłki dostarczały dziecku wszelkich niezbędnych mu substancji odżywczych.
Wpływać na utrzymanie właściwego składu mikroflory jelitowej można nie tylko u najmłodszych – zasadniczo jest to możliwe w każdym wieku. Pomyśleć o bytujących w przewodzie pokarmowym mikrobach należy przede wszystkim wtedy, gdy z jakichś powodów konieczne staje się przyjmowanie antybiotyków.
Jak to już poniekąd nadmieniono powyżej, leki z tej grupy likwidują nie tylko patogenne drobnoustroje, ale i te bakterie, które dla ludzkiego organizmu są zwyczajnie korzystne – w takich sytuacji niechciani goście mogą bardzo szybko zająć miejsce dobroczynnych mikrobów.
