Spis treści
- Czy dieta wegetariańska jest odpowiednia dla niemowląt?
- Wprowadzaj produkty do diety dziecka w odpowiedniej kolejności
- Bacznie obserwuj dziecko, wprowadzając nowe pokarmy
- Żelazo i witamina B12 na wagę złota
- Zadbaj o odpowiednią jakość produktów
- Skorzystaj z pomocy dietetyka
- Dziecko musi być pod opieką pediatry
- Plusy i minusy wegetarianizmu u dzieci
Czy dieta wegetariańska jest odpowiednia dla niemowląt?
Temat wegetarianizmu u dzieci wzbudza wiele kontrowersji. Zwłaszcza jeśli dotyczy najmłodszych. Choć to, że odpowiednio skomponowane diety semiwegetariańska (dopuszczająca jaja, ryby i mleko) oraz laktoowowegetariańska (dopuszczająca mleko i jajka) są bezpieczne dla niemowląt, potwierdzają różni eksperci i towarzystwa naukowe, w tym Amerykańska Akademia Pediatrii, polski Instytut Żywności i Żywienia oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii. Brakuje jednak zaleceń dotyczących rozszerzania diety dziecka na diecie wegetariańskiej.
Rodzice często popełniają więc błędy, które mogą się poważnie odbić na zdrowiu dziecka. O czym trzeba pamiętać, by niemowlę na diecie wegetariańskiej rozwijało się zdrowo?
Wprowadzaj produkty do diety dziecka w odpowiedniej kolejności
Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia przez pierwsze sześć miesięcy niemowlęta powinny być karmione wyłącznie mlekiem mamy. Warto o to walczyć: mleko mam, które same mięsa nie jedzą, ma bardzo podobny skład do mleka mam, które nie są wegetariankami, i – jeśli ich dieta jest odpowiednio zbilansowana – w pełni pokrywa zapotrzebowanie malca na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Ale jak karmić dziecko, które skończy 6 miesięcy?
– Dietę wegetariańskiego niemowlęcia również rozszerzamy między 17. a 26. tygodniem życia – mówi Joanna Neuhoff-Murawska, specjalista ds. żywienia. – Dziecko daje wyraźne znaki, że jest na to gotowe. Potrafi już siedzieć, nie ma już odruchu wypychania pokarmu językiem, interesuje się tym, co jedzą dorośli.
Kolejność podawania nowych potraw jest dowolna, warto jednak zacząć od warzyw – marchewki, ziemniaków, dyni czy brokułów – aby to ich smaki malec poznał jako pierwsze. Dzięki temu później chętniej będzie je jadł. Dopiero po dwóch, trzech tygodniach zaczynamy podawać również kaszki, owoce (jabłko, morele, gruszki i inne), a także ugotowane na twardo jaja.
Nieco później, ale jeszcze przed pierwszymi urodzinami, dietę wegetariańskiego niemowlaka można rozszerzyć o kasze i makarony ze zbóż z pełnego przemiału.
Choć w klasycznej diecie wegetariańskiej ryby nie są dopuszczalne, maluszek powinien je dostawać ze względu na to, że zawierają kwasy omega-3, niezbędne do rozwoju mózgu, wzroku oraz funkcji poznawczych, jak również pełnowartościowe białko i żelazo. Joanna Neuhoff-Murawska radzi, by rybę podawać częściej niż raz czy dwa w tygodniu.
Bacznie obserwuj dziecko, wprowadzając nowe pokarmy
Wprowadzając nowe pokarmy, maluszka trzeba uważnie obserwować i jeśli pojawi się reakcja alergiczna, wycofać produkt z diety. A co jeśli dziecko grymasi i nie chce jeść warzyw?
Co robić, gdy niemowlę nie chce próbować nowości?
– To problem wszystkich maluchów na tym etapie, bo mały człowiek z natury ma awersję do smaku gorzkiego, który jest obecny w warzywach. Nie trzeba się tym przejmować, tylko regularnie próbować, podając ten produkt co dwa, trzy dni, bo w końcu go zaakceptuje.
Nie dawajmy jednak stale tego samego. Nikt nie lubi monotonii w diecie, dzieci tym bardziej, bo w końcu ile razy można jeść tylko marchewkę czy brokuł? Bardzo polecam taki schemat: w poniedziałek podajemy np. marchewkę, we wtorek groszek, w środę brokuł, a w czwartek znów marchewkę.
Dzięki temu poprawia się tolerancja smaku i dzieci w końcu przekonują się do danego smaku – mówi Joanna Neuhoff-Murawska.
Czytaj również: Dieta dziecka w pierwszym roku życia - ważne rady i zalecenia
Produkty bogate w wapń. Czym zastąpić mleko w diecie dziecka
Żelazo i witamina B12 na wagę złota
Urozmaicone menu ważne jest także dlatego, że pierwsze lata życia to czas, kiedy organizm bardzo intensywnie się rozwija. Malec musi codziennie dostawać konkretne składniki odżywcze, i to nieraz w sporych ilościach.
Przykładowo: zapotrzebowanie organizmu niemowlęcia na żelazo, w przeliczeniu na kilogram masy ciała jest pięć razy większe niż u osoby dorosłej. A zalecane jego spożycie dla wegetarian jest 1,8 razy większe niż dla osób, które jedzą mięso.
Żelazo pochodzące z roślin przyswaja się gorzej niż to z mięsa, obecność w posiłku witaminy C z warzyw i owoców zwiększa jego przyswajalność. Ważnym źródłem żelaza dla dziecka są kaszki dla niemowląt, a po odstawieniu malucha od piersi – mleko modyfikowane. Oba te produkty są wzbogacane w ten minerał.
Ważne są też m.in. aminokwasy egzogenne, których organizm ludzki sam nie wytwarza, a także witamina B12 – obecna wyłącznie w mięsie.
Zwolennicy diety wegetariańskiej twierdzą, że dobrze skomponowana zapewnia maluszkowi niezbędne składniki odżywcze.Eksperci zalecają jednak, by niektóre składniki, zwłaszcza witaminę B12, suplementować, gdyż produkty roślinne zawierają tylko nieaktywne jej formy, co może prowadzić do niedokrwistości i zaburzeń neurologicznych.
Zadbaj o odpowiednią jakość produktów
Koniecznie trzeba zwrócić uwagę również na jakość produktów – musi być bardzo wysoka, ponieważ nerki niemowlęcia nie wydalają jeszcze toksyn w takim stopniu jak nerki starszaka, mniej aktywne są również enzymy odpowiedzialne za metabolizm szkodliwych związków.
– Organizm nie umie skutecznie chronić się przed szkodliwymi związkami, jakie mogą być obecne w warzywach, owocach czy rybach, takimi jak polichlorowane bifenyle, środki ochrony roślin, pozostałości nawozów, metale ciężkie, rtęć, mikrotoksyny – mówi Joanna Neuhoff-Murawska.
Dlatego żywność musi być bezpieczna i wysokiej jakości. Odpowiednia będzie specjalnie produkowana żywność dla niemowląt, która zgodnie z przepisami musi spełnić wiele rygorystycznych wymagań, zanim trafi do sprzedaży. To samo dotyczy ryb.
– Nasze bałtyckie ryby, choć niewątpliwie smaczne, nie są dla takiego dziecka odpowiednie ze względu na zanieczyszczenia i toksyny, jakie kumulują. Jeśli już, powinny to być ryby z łowisk czystych ekologicznie, absolutnie nie z hodowli – dodaje ekspertka.
Specjaliści zalecają, by malec w pierwszej kolejności dostawał ryby znajdujące się w produktach dla niemowląt.
Skorzystaj z pomocy dietetyka
Ponieważ każdy maluch jest inny, ma inną wagę, potrzeby żywieniowe i tempo rozwoju – nie ma jednego jadłospisu i jednego modelu rozszerzania diety dla wszystkich wegetariańskich niemowląt. To bardzo utrudnia zadanie rodzicom, zwłaszcza że nieodpowiednie zbilansowanie diety może skutkować niedoborami.
– Osoba dorosła nie zapłaci za błędy wynikające z nieodpowiedniej diety takiej ceny jak dziecko – ostrzega Joanna Neuhoff-Murawska.
Dlatego najlepiej poszukać dietetyka, który ułoży menu, uwzględniając m.in. indywidualne zapotrzebowanie na konkretne składniki odżywcze w przeliczeniu na masę ciała. Doradzi również, jak łączyć ze sobą poszczególne produkty, tak by zawarte w nich składniki, zwłaszcza żelazo, były jak najlepiej przyswajane. A jest to bardziej skomplikowane, niż może się wydawać.
Przykładowo: nadmiar cynku może zmniejszać wchłanianie żelaza, a nadmiar błonnika – upośledzać wchłanianie cynku. Taka pomoc przyda się nawet doświadczonym wegetarianom, bo żywienie niemowlęcia to nie to samo, co żywienie dorosłego.
Czytaj: Jak znaleźć rybę bez metali ciężkich, czyli bezpieczna dieta w ciąży
Dieta wegańska w ciąży. Sprawdź, czy weganizm w ciąży jest bezpieczny
Ekologiczna wyprawka dla noworodka: co powinno się w niej znaleźć?
Dziecko musi być pod opieką pediatry
Maluszek musi być też pod stałą opieką pediatry, który powinien kontrolować, czy dziecko harmonijnie się rozwija i zlecać regularne badania. Konieczne są częste kontrole poziomu żelaza, bo jego niedobory nie tylko są przyczyną niedokrwistości, ale też niekorzystnie wpływają na rozwój fizyczny i umysłowy.
Kontrolowany powinien być również poziom witaminy B12, która niezbędna jest m.in. czerwonym krwinkom i układowi nerwowemu. Wegetariańskie maluchy powinny być również objęte opieką stomatologa, gdyż u dzieci, które jedzą dużo świeżych owoców, większe jest ryzyko próchnicy.
– Pamiętajmy, że wyniki badań na temat zdrowia i sposobu odżywiania się przedstawiają wartości uśrednione, a nasze dziecko jest niepowtarzalne; nie zawsze „pasuje” do wszystkich wyników. Trzeba je zatem traktować indywidualnie. Kontynuowanie wegetariańskiego sposobu odżywiania u dziecka powinno zależeć od tego, jak jest przez nie tolerowane. Jeśli źle znosi taką dietę, to jest to najwyższa pora na refleksję – podsumowuje ekspertka.
Czy zastąpić mięso w diecie niemowlaka?
Mięso zawiera sporo ważnych dla niemowlęcia składników: żelazo tzw. hemowe, witaminę B12 (nie mają jej potrawy roślinne), jest też cennym źródłem białka i aminokwasów koniecznych m.in. do rozwoju nowych tkanek. Rezygnując z podawania go maluchowi, trzeba znaleźć godne zamienniki.
Ryby i jajka jako zamienniki mięsa nie budzą większych kontrowersji, ale co do pozostałych produktów, np. nasion roślin strączkowych, istnieją różnice zdań. Jak dotąd zalecenia żywienia dla niemowląt nie uwzględniają wegańskiego sposobu odżywiania tak małego dziecka.
Plusy i minusy wegetarianizmu u dzieci
Warto je znać, zanim podejmiesz decyzję.
Plusy:
- Dzieci na diecie wegetariańskiej są zazwyczaj szczuplejsze niż te, które jedzą mięso.
- W późniejszym wieku mają lepsze nawyki żywieniowe, dokonują bardziej świadomych wyborów kulinarnych i jedzą mniej słodyczy.
- Jako osoby dorosłe rzadziej cierpią na niedokrwienną chorobę serca, nadciśnienie, cukrzycę, miażdżycę.
Minusy:
- Nieumiejętne prowadzenie diety może skutkować poważnymi niedoborami, które odbiją się na zdrowiu malca.
- Produkty zastępujące mięso, np. rośliny strączkowe, należą do silnie wzdymających, dlatego też malec może miewać bóle brzuszka.
