Choroba hemolityczna noworodka objawia się wieloma powikłaniami poporodowymi, będącymi poważnym zagrożeniem dla życia dziecka. Jej przyczyną jest konflikt serologiczny. To hasło, które zawsze pojawia się przy okazji tematu ciąży i któremu często towarzyszy drugie - choroba hemolityczna noworodka.
Przyczyny choroby hemolitycznej noworodka
Każdy z nas ma określoną grupę krwi. Zdrowy organizm nigdy nie wytwarza przeciwciał skierowanych przeciwko swoim krwinkom. Takie przeciwciała łączyłyby się bowiem z krwinkami jak klucz z zamkiem powodując ich niszczenie.
Grupa krwi Rh + nie powoduje wytwarzania przeciwciał przeciwko temu czynnikowi, czyli anty-Rh. Podobnie organizm pacjenta z grupą krwi A, nie wytwarza przeciwciał anty-A. Reguła ta nie dotyczy jednak ciąży. Dlatego choroba hemolityczna noworodków rozwija się na skutek konfliktu między krwią dziecka a przeciwciałami wytwarzanymi w organizmie mamy przeciwko jego krwinkom.
Upraszczając, sytuację tę można porównać do uczulenia krwi matki na krew dziecka. Ciążowy konflikt serologiczny najczęściej jest skutkiem niezgodności w grupie Rh, rzadziej w grupach głównych. Przeciwciała ciężarnej mogą przechodzić przez łożysko (w obecnej lub następnej ciąży) i atakować krwinki dziecka. Skutki tego ataku to choroba hemolityczna noworodka.
Czytaj: Hemoliza - przyczyny rozpadu erytrocytów (czerwonych krwinek)
Spis treści
- Przyczyny choroby hemolitycznej noworodka
- Choroba hemolityczna noworodka może mieć różne objawy
- Choroba hemolityczna noworodków: leczenie
- Konflikt serologiczny: jak mu przeciwdziałać?
- Konflikt serologiczny
Choroba hemolityczna noworodka może mieć różne objawy
- Noworodek rodzi się z niedokrwistością (anemią)
Choroba hemolityczna może mieć różne nasilenie i przebieg. Jej najłagodniejszą formą jest po prostu nadmierne niszczenie krwinek dziecka. W takiej sytuacji rodzi się ono z niedokrwistością. Zwykle ma wówczas także powiększoną wątrobę i śledzionę, ale choroba raczej nie zagraża jego życiu. Stopniowo dochodzi do poprawy obrazu krwi a dziecko prawidłowo się rozwija, choć czasem niedokrwistość ma ciężki przebieg i wymaga specjalistycznego leczenia.
- Ciężka żółtaczka w pierwszej dobie po porodzie
Inną postacią choroby jest ciężka żółtaczka. Noworodek rodzi się pozornie zdrowy, ale w przeciwieństwie do fizjologicznej żółtaczki, która pojawia się nie wcześniej niż w drugiej dobie życia, w chorobie hemolitycznej zaczyna się już w pierwszym dniu po porodzie. Stężenie bilirubiny, barwnika odpowiedzialnego za żółte zabarwienie skóry, bardzo gwałtownie wzrasta i osiąga wysokie stężenia. To poważny problem, ponieważ po przekroczeniu pewnego poziomu, bilirubina działa toksycznie na mózg dziecka. Może dojść wówczas do uszkodzenia mózgu. Choroba objawia się drgawkami, wzmożonym napięciem mięśni i innymi bardzo poważnymi zaburzeniami. Jej finał bywa tragiczny, a jeśli uda się uratować dziecko, konsekwencje bywają dramatyczne. Zwykle dochodzi do zaburzeń rozwoju psychicznego, malec nie słyszy, ma padaczkę, problemy z mową i utrzymaniem równowagi.
- Uogólniony obrzęk płodu
Najpoważniejsza postacią choroby hemolitycznej jest jednak uogólniony obrzęk płodu. Skutkiem nasilonego niszczenia krwinek dziecka przez przeciwciała matczyne jeszcze w czasie trwania ciąży są zaburzenia krążenia u dziecka i zwiększona przepuszczalność jego naczyń. Płyn z naczyń ucieka do otaczających tkanek powodując powstanie wewnętrznych obrzęków w wielu ważnych dla życia płodu narządach, np. opłucnej, otrzewnej, worku osierdziowym otaczającym serce. Jednocześnie u płodu rozwija się ciężka niedokrwistość. Zmiany są tak poważne, że doprowadzają niestety do obumarcia płodu jeszcze w łonie lub tuż po porodzie.
Choroba hemolityczna noworodków: leczenie
Leczenie choroby hemolitycznej jest trudne. W czasie ciąży stosuje się wewnątrzmaciczne przetaczanie krwi niewrażliwej na działanie matczynych przeciwciał. Wysokie stężenie bilirubiny po porodzie udaje się obniżać z pomocą fototerapii. W niektórych przypadkach niezbędna jest ratująca życie dziecka transfuzja wymienna krwi.
Umożliwia usunięcie wolnych przeciwciał, przeciwciał związanych z krwinkami dziecka, a podanie dziecku krwinek niewrażliwych na przeciwciała i osocza, które nie zawiera przeciwciał przeciwko krwinkom dziecka.
Konflikt serologiczny: jak mu przeciwdziałać?
Na szczęście, konfliktowi serologicznemu można skutecznie zapobiegać. Wystarczy kobiecie z krwią Rh - , która urodziła dziecko z grupą krwi Rh + , podać specjalną immunoglobulinę anty-D do 72 godzin po porodzie (im szybciej, tym lepiej). Immunoglobulina blokuje wytwarzanie przeciwciał, ponieważ neutralizuje krwinki płodu zanim organizm matki zdąży je rozpoznać jako obce. Dzięki takiemu postępowaniu poważne przypadki choroby hemolitycznej właściwie nie występują.
Czytaj: Dziedziczenie grupy krwi: czynnik Rh, grupa krwi dziecka, konflikt serologiczny
Immunoglobulina - a, anty d, igg, ige - funkcje i zastosowania przeciwciał
Jaką grupę krwi będzie miało twoje dziecko? Sprawdź to!
Konflikt serologiczny
U wielu przyszłych rodziców istnieje lęk przed wystąpieniem konfliktu serologicznego. Na szczęście w przypadku pierwszej ciąży - zwykle nie ma powodów do obaw. Jednak druga i kolejne ciąże powinny w takich przypadkach być pod szczególnym nadzorem. Planując dziecko warto poddać się prostemu badaniu określającemu grupę krwi i czynnik Rh. Zapytaliśmy eksperta o to kiedy dochodzi do konfliktu, jakie są jego objawy i sposoby leczenia.
