Nie bez przyczyny, pierwsze tygodnie po narodzinach dziecka często nazywane są czwartym trymestrem ciąży. Maluszek wciąż widzi bardzo słabo, docierają więc do niego bodźce, z którymi miał do czynienia w łonie matki. Noworodek jest bardzo wrażliwy na doznania węchowe i dotyk. Dużo słabiej na bodźce słuchowe.
Sprawdż, co czuje noworodek i jak dokładnie działają zmysły maleństwa.
Poznaj: Metoda 5S na płaczące niemowlę, którą stworzył Harvey Karp
Zmysły niemowlaka: jak wspierać rozwój dziecka?
Spis treści
- Najważniejszy zmysł dotyku
- Zdolność wyczuwania smaków przez noworodka
- Noworodek reaguje na zapachy
- Obrazy widziane jak przez mgłę
- Słuch mało doskonały
Najważniejszy zmysł dotyku
Już kilkutygodniowy zarodek reaguje na bodźce dotykowe. Zmysł dotyku w pierwszych miesiącach życia dostarcza dziecku najwięcej wrażeń, w chwili narodzin jest najbardziej rozwinięty.
Co prawda skóra dziecka odbiera rodzaj dotyku: odróżnia poklepywanie od masowania, ale potrzeba czasu, zanim malec zacznie rozpoznawać wszystkie rodzaje wrażeń dotykowych.
Najlepiej dziecko czuje ustami. To dlatego niemowlę wszystko wkłada do buzi: po prostu w ten sposób bada przedmioty. Dłonie noworodka nie są nawet w połowie tak wrażliwe jak usta. W ciągu kilku tygodni wrażliwość dotykowa rączek intensywnie się rozwija.
Niemowlę czuje także chłód i ciepło. Gdy dziecku jest chłodno, częściej się budzi i więcej rusza. Zauważono, że noworodki po przyłożeniu ciepłego naczynia do policzka szukały piersi, zaś przytknięcie chłodnego powodowało odwrócenie główki w przeciwną stronę. Warto też wspomnieć, że już noworodek (a nawet płód) czuje ból.
Rady dla ciebie. Przytulaj gołego malca do swej nagiej piersi. Głaskaj go, noś na rękach, kołysz. Do szczebelków łóżeczka przymocuj zabawki o różnych kształtach, kolorach i fakturach (gładkie, szorstkie, włochate). Pozwól dziecku je chwytać i obracać w rączkach. W czasie przewijania delikatnie masuj stópki, łaskocz je i całuj.
Sprawdź: Kalendarz rozwoju dziecka - jak przebiega rozwój dziecka na konkretnych etapach?
Dlaczego dziecko tak bardzo potrzebuje dotyku mamy?
Zdolność wyczuwania smaków przez noworodka
Zdolność wyczuwania smaków pojawia się bardzo wcześnie, bo odżywianie ma podstawowe znaczenie dla życia dziecka. Już w trzecim trymestrze ciąży rozpoznaje smaki, łykając wody płodowe. Po porodzie malec najbardziej lubi słodycz mleka mamy.
Gdy noworodek czuje słodki smak, staje się pogodny, jego serce spokojniej bije (ale to nie oznacza, że trzeba mu dosładzać jedzenie!). Natomiast smaki gorzki i kwaśny zwykle wywołują niezadowolenie. Choć noworodki prawdopodobnie czują smak słony, zwykle wcale nie reagują na obecność soli.
Rady dla ciebie. Na razie niemowlęciu wystarczy mleko. Jeśli to tylko możliwe, staraj się karmić naturalnie. Kobiecy pokarm zmienia smak i skład nie tylko w trakcie doby, ale także podczas tego samego karmienia. Jeśli będziesz stopniowo wprowadzała do swojej diety nowe smaki, malec wyczuje ich delikatną nutę w pokarmie.
Noworodek reaguje na zapachy
Już w brzuchu maluszek wyczuwa to, co wdycha i zjada mama. W chwili narodzin zmysł węchu jest dobrze wykształcony i dzięki niemu dziecko bez trudu odnajduje maminą pierś. Noworodki potrafią odróżnić pierś mamy od piersi innej kobiety.
Zapach mamy działa na dziecko uspokajająco. Już 3 dni po porodzie chaotyczne ruchy dziecka zwalniają w obecności mamy.
Badania dowodzą, że choć gust noworodka nie jest jeszcze sprecyzowany (nie odbiera woni czosnku jako niemiłej, a zapachu róży jako przyjemnego), może reagować na zapachy, np. płaczem, odruchem ssania czy zmianą rytmu serca.
Noworodki potrafią odróżniać tyle zapachów co dorosły, a nawet wykrywają ich nasilenie. Co ciekawe, bardziej wrażliwy węch mają dziewczynki.
Rady dla ciebie. Unikaj ostrych zapachów, np. perfum, bo mogą odebrać dziecku apetyt. Nie myj piersi przed karmieniem, często przytulaj maluszka – twój zapach działa na niego kojąco.
Staraj się otaczać dziecko naturalnymi zapachami. Nie pozwól nikomu palić papierosów w obecności dziecka.
Przeczytaj: Rozwój zmysłu węchu u niemowląt
Niemowlęta łatwiej zapamiętują kolory niż kształty. Nie przeszkadza im, że ulubiony miś bardziej przypomina królika, byle miał tę intensywnie czerwoną koszulkę.
Obrazy widziane jak przez mgłę
Wzrok noworodka jest dobry, ale... krótki. Maleństwo co prawda zauważa twarz mamy pochylającej się nad nim w odległości 20 cm, lecz jest ona niewyraźna. Noworodek widzi około trzydzieści razy słabiej niż dorośli. To, co dostrzega, przypomina świat oglądany przez grubą szybę.
Widzi światło, ruch, ale na twarzy pochylającej się mamy nie dostrzega kształtu ust, brwi ani koloru oczu. Jego świat jest dwuwymiarowy jak obraz na ścianie. Gdy tata stanie za mamą i oboje pochylą się nad dzieckiem, ono nie zauważy, że twarz mamy jest bliżej. Dla noworodka to po prostu większa i mniejsza plama.
Większość noworodków nie rozróżnia kolorów. Zauważa tylko kontrastowe zestawienia: czerń i biel, pod warunkiem że wzory są duże i wyraźne. W wieku 3–4 tygodni malec zatrzymuje wzrok na jaskrawoczerwonej grzechotce przesuwanej przed jego oczami. Dwumiesięczne niemowlę odróżnia barwy, pod warunkiem że są intensywne i różnią się od siebie (czerwień i zieleń), a oglądane przedmioty lub barwne wzory na nich są dość duże. Trudno mu jednak odróżnić kolor czerwony od fioletowego i zielony od żółtego.
Rady dla ciebie. Nad łóżeczkiem dziecka zawieś duże figury geometryczne w jednolitych, intensywnych kolorach, np. czerwone koło, niebieski trójkąt, zielony kwadrat, żółty romb. Możesz też na białym kartonie narysować duże buzie grubym, czarnym flamastrem.
Poruszaj przed główką dziecka kolorowymi zabawkami o prostych kształtach. Uśmiechaj się do niego, strojąc miny.
Sprawdź: Badania przesiewowe słuchu u noworodków: jak przebiegają i jakie jest ich znaczenie?
Rozwój wzroku niemowlaka: co widzi dziecko w pierwszych miesiącach życia?
Słuch mało doskonały
Już w ciąży malec słuchał bicia serca mamy i jej głosu. Dlatego po porodzie to najmilsze dźwięki, przy których się uspokaja. Słuchanie otaczającego świata ma ogromne znaczenie dla rozwoju mowy, ale także emocji dziecka.
Ale po porodzie słuch jest daleki od doskonałości. Większość noworodków nie lubi hałasu. Reagują na głośne dźwięki płaczem. Bardziej niemiłe są ostre, wysokie dźwięki (np. dzwonek do drzwi, brzęk tłuczonego talerza) niż niskie (np. warkot odkurzacza).
Noworodek nie słyszy cichych dźwięków, np. szeptu. Ale świetnie radzi sobie z rozpoznawaniem języka, reaguje na mowę bliskich.
Badania wykazały, że gdy niemowlęta słuchały tej samej kobiety mówiącej w języku mamy oraz w języku obcym, ssały bardziej intensywnie przy dźwiękach ojczystej mowy. Najpóźniej rozwija się zdolność odróżniania dźwięków w głośnym otoczeniu.
Rady dla ciebie. Mów często do malca, zmieniając intonację i natężenie głosu. Słuchajcie razem łagodnej muzyki. Śpiewaj, mów rymowanki, opowiadaj dziecku o tym, co robisz. Kup zabawki, które mają miły dźwięk.
Nad łóżeczkiem zawieś grającą karuzelę. Może uda ci się kupić taką, która rzuca przyjemne światło na ścianę – takie wzorki są dla dziecka bardzo atrakcyjne.
miesięcznik "M jak mama"
