Spanie z noworodkiem to kontrowersyjny temat. Nasza ekspertka, położna z wieloletnim doświadczeniem radzi, aby spać z dzieckiem dla jego dobra. Oczywiście, dbając o jego bezpieczeństwo w czasie snu. Dowiedz się, dlaczego coraz więcej rodziców decyduje się na wspólne spanie z noworodkiem?
Spis treści:
- Bliskość to naturalna potrzeba małego dziecka
- Zalety spania z noworodkiem
- Czy spanie z noworodkiem jest bezpieczne?
- Czy istnieje ryzyko przygniecenia dziecka?
- Czy dziecko się nie uzależni od spania z rodzicami?
- Kiedy zakończyć spanie z noworodkiem?
Bliskość to naturalna potrzeba małego dziecka
Bycie w pobliżu rodzica, w szczególności mamy, to jedna z podstawowych potrzeb noworodka. Również w nocy. W świecie zwierząt (ssaków) bycie nocą blisko matki, gwarantuje młodym przeżycie. Spanie z dzieckiem to także naturalna praktyka w większości rozwijających się społeczeństw ludzkich.
Antropolog dr Melvin Konner, który badał zwyczaje dotyczące snu w społecznościach „prymitywnych”, wykazał, że w 88% tych społeczności matka i dziecko sypiali wspólnie lub przynajmniej w tym samym pokoju. Co więcej, w niektórych z badanych społeczności samotne spanie małego dziecka uważano wręcz za znęcanie się nad nim.
Czytaj: Sen niemowlaka: ile powinno spać niemowlę?
Zalety spania z noworodkiem
Spanie z noworodkiem przynosi wiele korzyści, zarówno małemu człowiekowi jak i jego rodzicom. Mówiąc najkrócej: wspólne spanie rodziców z malutkim dzieckiem jest dla człowieka naturalne i zdrowe. Oto zalety spania z noworodkiem.
- Spokojniejszy sen dzieci
Maluszki śpiące z rodzicami mniej płaczą i rzadziej budzą się w nocy. To obserwacje, które potwierdzają zarówno zajmujący się tematem badacze jak i rodzice noworodków i niemowląt.
Nieliczne przypadki dzieci o bardzo łagodnym usposobieniu wydają się w miarę dobrze akceptować spanie osobno od rodziców, jednak dla większości maluchów nocne oddzielenie od opiekuna wiąże się ze wzrostem hormonu stresu w organizmie.
- Obniżenie poziomu kortyzolu
Stężenie kortyzolu, czyli hormonu wydzielanego w sytuacjach stresowych w organizmie, powinno obniżyć się w porze snu, aby umożliwić relaks i regenerację organizmu. W badaniach zaobserwowano, że poziom kortyzolu u dzieci śpiących samotnie jest wyższy niż u maluszków sypiających z rodzicami (1).
Szczególnie dużo kortyzolu wydziela się w organizmach dzieci, które słabo tolerują spanie osobno (stopień tolerancji samotnego spania zależy między innymi od usposobienia dziecka) i są pozostawiane w swoich łóżeczkach do „wypłakania się”.
Taka praktyka naraża dziecko na długotrwały silny stres, negatywnie wpływając na rozwój psychoemocjonalny maluszka oraz na jego więź z rodzicami / opiekunami.
- Bezpieczny sen
Dzieci śpiące w pobliżu rodziców mają stabilniejszą temperaturę ciała, regularniejszy rytm bicia serca i rzadziej występują u nich dłuższe przerwy w oddychaniu. Pediatra - William Sears przekonuje również, że wspólne spanie zmniejsza ryzyko Zespołu Nagłego Zgonu Niemowląt (pod warunkiem zachowania zasad bezpieczeństwa, o których mowa za chwilę).
Lekarz przytacza badania, które wykazały, iż ZNZN występuje czterokrotnie rzadziej u dzieci śpiących w łóżku rodziców lub obok niego w porównaniu z dziećmi śpiącymi w osobnym pokoju. Co więcej, istnieją również badania, iż dwutlenek węgla wydychany przez rodzica stymuluje oddychanie dziecka.
W końcu, u dzieci śpiących w pobliżu rodziców obserwuje się dłuższe okresy fazy REM (snu płytkiego), która u małych dzieci jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju mózgu, a także łatwe obudzenie się w przypadku zagrożenia (2).
- Budowanie bezpiecznego wzorca przywiązania pomiędzy dzieckiem i rodzicami
Kolejne badania sugerują, że wspólne spanie z niemowlęciem sprzyja budowaniu bezpiecznego wzorca przywiązania czyli najbardziej optymalnej i pożądanej relacji dziecka z rodzicem /opiekunem (3).
- Spokojniejszy i dłuższy sen mamy
Bliskość dziecka powoduje wydzielanie w organizmie mamy wydzielanie hormonów takich jak oksytocyna i endorfiny, dające uczucie ukojenia i odprężenia. Matki śpiące ze swoimi dziećmi (o ile nie mają negatywnego stosunku do wspólnego spania i pozwalającą im pozbyć się leków wiedzę na ten temat) śpią czujnie, ale jednocześnie spokojnie.
W wielu przypadkach wspólne spanie pozwala osiągnąć nocną harmonię i lepiej się wysypiać – zarówno dziecku jak i mamie, szczególnie w pierwszych miesiącach życia dziecka.
- Łatwiejsze karmienia nocne
Karmienie piersią i wspólne spanie to dla wielu rodzin doskonałe połączenie. Niemowlęta karmione piersią, szczególnie noworodki (dzieci do ukończenia 1 miesiąca życia) potrzebują częstszych posiłków ze względu na niewielką pojemność żołądka i łatwostrawność pokarmu matki.
Nocne karmienia są niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju dziecka (utrzymywanie odpowiednich poziomów glukozy we krwi, rozwój układu nerwowego dzięki większej zawartości kwasów tłuszczowych w mleku nocnym), a także dla rozwoju i utrzymywania laktacji.
Wspólne spanie z dzieckiem pozwala na karmienie dziecka bez pełnego rozbudzania zarówno matki, jak i niemowlęcia. Matki, które nauczyły się karmić w pozycji leżącej na boku, zwykle instynktownie zaczynają reagować na wiercenie się i postękiwanie dziecka przystawiając je do piersi na pół-śpiąco zanim dziecko całkiem obudzi się i zacznie głośno krzyczeć (prezentując tym samym późną oznakę głodu).
Na wspólnym spaniu mogą jednak skorzystać również mamy, które karmią butelką. Kiedy dziecko przebudza się i zaczyna okazywać oznaki głodu, śpiąca w pobliżu mama ma możliwość szybkiego sięgnięcia po gotową mieszankę zanim oboje się rozbudzą lub bez wstawania z łóżka przytulić i ukoić maluszka podczas gdy mąż/partner lub inna bliska osoba przygotuje mleko.
Czytaj: 15 zasad karmienia butelką. Poradnik dla mam karmiących sztucznie
Nocne karmienie niemowlaka. Jak się wyspać mimo karmienia dziecka w nocy?
Czy spanie z noworodkiem jest bezpieczne?
Wspólne spanie z noworodkiem jest dla niego bezpieczne pod warunkiem zastosowania kilku prostych zasad.
- Noworodek powinien być ułożony obok mamy, a nie między mamą a tatą. Mężczyźni mają tendencję do snu głębszego i mniejszą podatność na wybudzenie przez dziecko, dlatego mogą potrzebować więcej czasu na ukształtowanie w sobie wrażliwości na obecność maluszka w łóżku.
- Układaj dziecko tak, żeby nie miało możliwości wypadnięcia z łóżka lub uwięźnięcia np. pomiędzy materacem a ramą łóżka lub między łóżkiem a ścianą.
- Dziecko może zostać położone pomiędzy mamą a ścianą (jeśli łóżko jest dosunięte z jednej strony do ściany). W takim przypadku upewnij się, czy między materacem a ścianą nie ma szczeliny, w którą dziecko mogłoby się zsunąć. Materac jak najmocniej dopchnij do ściany, a wszelkie szpary wypełnij np. złożonymi ręcznikami lub kocykami. Łóżko może też zostać zabezpieczone barierką zabezpieczającą dziecko przed wypadnięciem.
- Zaleca się układanie noworodka na boczku lub na plecach.
- Wspólne łóżko powinno być odpowiednio duże i niezbyt miękkie (przeciwwskazane są łóżka wodne, gdyż twarz dziecka może w takim przypadku zapadać się w zagłębienie powstałe pod ciężarem ciała dorosłych). Można rozważyć rezygnację z ramy łóżka na rzecz dużego materaca położonego bezpośrednio na podłodze.
- Nie okładaj maluszka miękkimi poduszkami.
- Nie przegrzewaj dziecka (i sypialni). Śpiąc z rodzicami, maluszek ogrzewa się od ciała mamy. Może być zatem ubrany o jedną warstwę mniej niż do samotnego spania w łóżeczku lub lżej przykryty. Przegrzewanie dziecka upośledza jego naturalną zdolność do wybudzania się.
- Śpiąc z dzieckiem, nie używaj kosmetyków o intensywnym zapachu.
- Nie pal papierosów w sypialni. Dla bezpiecznego snu, dziecko nie powinno w ogóle mieć kontaktu z dymem tytoniowym – również na twoim (i partnera) ubraniu, we włosach i w oddechu.
- Nie śpij w biżuterii lub bieliźnie z długimi sznurkami, w które dziecko mogłoby się zaplątać.
- Noworodek/niemowlę do 12 miesiąc życia nie powinno spać w łóżku ze starszymi dziećmi. Dzieci nie mają podczas snu takiego wyczucia jak dorośli, szczególnie matki.
NIGDY NIE ŚPIJ Z DZIECKIEM, jeśli jesteś pod wpływem alkoholu, narkotyków, środków psychoaktywnych, uspokajających lub nasennych!!!
Czy istnieje ryzyko przygniecenia dziecka?
Wspólne spanie z noworodkiem nie zawsze jest rozwiązaniem funkcjonującym idealnie. Podobnie jak inne miejsca snu dziecka, to również może wiązać się z obawami i trudnościami. Jedną z wątpliwości, jakie mają rodzice śpiący z noworodkiem jest obawa, że przygniotą oni dziecko.
To niepotrzebne obawy. Mamy z natury śpią czujnie i nie powinny się obawiać (pomijając sytuacje chorobowe czy patologiczne takie jak używanie silnych środków nasennych czy alkoholu), że przygniotą dziecko.
Jeśli matka nie jest pod wpływem środków psychoaktywnych ryzyko, że mogłaby przygnieść noworodka i zrobić mu krzywdę jest minimalne. Matki śpią z natury czujnie i mają nawet przez sen świadomość obecności dziecka. Pomaga również zmysł orientacji – ten sam, który powoduje, że zazwyczaj nie spadamy z łóżka.
Warto też pamiętać, że również dziecko dysponuje mechanizmami obronnymi (np. krzyk). Jak wspomina dr Sears „eksperymenty wykazały, że nawet noworodki energicznie starają się usunąć nakrycie, które ktoś zarzucił im na głowę podczas snu (4)”.
Dostawka dla dziecka
Dostawka dla noworodka/niemowlęcia jest doskonałym rozwiązaniem dla rodziców, którzy chcą spać blisko swojego maluszka, a jednocześnie nie mają przekonania, że spanie dziecka w ich łóżku będzie dobrym rozwiązaniem dla ich rodziny.
Dostawka umożliwia wygodne nocne karmienie dziecka piersią i pozostawanie dziecka w fizycznym kontakcie z rodzicami (głaskanie, tulenie). Jednocześnie, przestrzeń snu rodziców i dziecka jest w pewnym stopniu rozdzielona, co może dawać mamie i tacie większą wygodę, poczucie bezpieczeństwa (brak obaw o przygniecenie dziecka) i intymność.
Czy dziecko się nie uzależni od spania z rodzicami?
Bliskość rodziców/opiekunów jest jedną z podstawowych potrzeb nowo narodzonego człowieka. Dziecko przebywając przez 9 miesięcy w łonie matczynym rodzi się przyzwyczajone do jej bliskości i obecności. Wspólne spanie jest naturalną odpowiedzią na potrzeby noworodka i inwestycją w budowanie bezpiecznego wzorca przywiązania.
Warto uwolnić się od myślenia: „A co, jeśli maluch uzależni się od spania ze mną i nie będzie chciał spać w swoim łóżeczku?”. Rzeczywiście, spanie w bliskości z rodzicem jest na ogół tak przyjemne dla dziecka, że może ono nie chcieć zbyt szybko z niego samo zrezygnować.
Trzeba jednak pamiętać, że dziecko rośnie, dojrzewa, nabywa umiejętności samo uspokajania i w naturalny sposób staje się coraz bardziej niezależne od rodzica. Wbrew pozorom, bliskość i dostępność rodziców promuje niezależność dziecka.
Z pewnością nadejdzie dzień, gdy twoje dziecko będzie już gotowe, aby (czasem przy odrobinie sprytu lub jak mówi William Sears „kreatywnego marketingu”) przenieść je do jego własnego łóżka, ucząc zdrowych nawyków dotyczących snu i unikając kodowania w podświadomości dziecka negatywnych konotacji ze zasypianiem i snem.
Ze względu na duże indywidualne różnice między dziećmi trudno powiedzieć, kiedy dokładnie twoje dziecko osiągnie gotowość do samodzielnego spania w osobnym pokoju - niektóre dzieci będą na ten krok gotowe w wieku kilkunastu miesięcy, inne dopiero w wieku kilku lat. Z pewnością jednak ten etap nastąpi, a pozytywne skutki cierpliwego czekania na gotowość dziecka będą warte czekania.
Czytaj: Sen noworodka. Co zrobić, gdy niemowlak budzi się z krzykiem?
Higiena snu – jak zadbać o prawidłowy sen niemowlęcia?
Kiedy zakończyć spanie z noworodkiem?
Czasami mama sam chce już "wyprowadzić" dziecko ze swojego łóżka. Powodów zmęczenia wspólnym spaniem może być kilka.
- Częste nocne karmienie.
Część matek śpiących z dziećmi narzeka na dużą częstotliwość nocnych karmień i wynikające z nich zmęczenie i frustrację. Dotyczy to przede wszystkim matek starszych niemowląt.
W przypadku noworodków częste pobudki są normą – co najmniej 2 karmienia nocne są wręcz konieczne dla zdrowia noworodka i prawidłowego rozwoju laktacji. Zdarza się jednak, że kilku – kilkunastomiesięczne dziecko karmione piersią i śpiące z rodzicami budzi się na karmienie częściej niż noworodek (co wynika zazwyczaj bardziej z przyzwyczajenia to takiego rodzaju bliskości niż z realnej potrzeby jedzenia).
Jeśli sytuacja ta trwa przez dłuższy czas, matka może odczuwać zmęczenie, frustrację i uczucie wypalenia. Jeśli nocne karmienia zaburzają znacząco funkcjonowanie matki, jest to sygnał, iż potrzebna jest modyfikacja sposobu funkcjonowania młodej rodziny. Potrzeby mamy są ważne!
Być może będzie to dobry czas, aby zwyczaj zasypiania po nocnym przebudzeniu przy piersi mamy spróbować zastąpić innym zwyczajem – kołysaniem, głaskaniem, przytulaniem (również przez tatę). Dziecko może (i ma prawo!) początkowo protestować. Jeśli jednak protesty przeżywa w spokojnej, pełnej miłości bliskości rodzica/opiekuna, jest bezpieczne i w niedługim czasie powinno zaakceptować nowe nocne zwyczaje.
Czytaj: Jak nauczyć dziecko spać w łóżeczku?
Trener snu dziecka nauczy niemowlę samodzielnego zasypiania? [WYWIAD]
- Zbyt tłoczno w łóżku
Czasem problem wspólnego spania z maluszkiem jest czysto „techniczny” – zbyt małe łóżko, w którym trzy osoby nie mogą wygodnie się wyspać. Wiszenie na krawędzi czy spanie w wymuszonej pozycji na dłuższą metę może skutkować uciążliwymi bólami kręgosłupa, kiepską jakością snu i rozdrażnieniem. Co można zrobić?
- kupić większe łóżko
- położyć materac na podłodze i dołożyć do niego mniejszy materac dziecięcy tworząc szerokie posłanie
- kupić dostawkę do łóżka lub przekształcić łóżeczko dziecięce w dostawkę
- kupić dostawkę dla taty.
1 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17680611
2 Sears W, Sears M. Zasypianie bez płaczu. Warszawa 2008.
3 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26719041
4 Sears W, Sear M, op. cit.
