Z najnowszych danych wynika, że w Polsce na atopowe zapalenie skóry (AZS) choruje średnio dwoje na dziesięcioro dzieci. Pochodzenie AZS jest złożone i jeszcze nie do końca poznane. Wiadomo, że jest to choroba dziedziczna, uwarunkowana genetycznie.
Jeśli rodzice cierpią na atopię, prawdopodobieństwo, że ich dziecko odziedziczy tę chorobę, wynosi 70 proc. Czym jest atopowe zapalenie skóry, jakie są jego przyczyny, objawy i jak się leczy AZS?
Spis treści
- Co prowokuje atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci
- Fazy atopowego zapalenia skóry (AZS)
- Objawy atopowego zapalenia skóry (AZS)
- Leczenie nasilonych objawów atopowego zapalenia skóry
- Pielęgnacja skóry atopowej
- Profilaktyczna dieta przy atopowym zapaleniu skóry
- Ubranka dla dzieci z AZS
- Konsekwencje źle leczonej atopii
Co prowokuje atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci
U dziecka obciążonego genetycznie choroba może się rozwinąć na skutek kontaktów z tzw. czynnikiem prowokującym AZS. Do najczęstszych zaliczane są:
- alergeny (jajka, mleko, czekolada, pszenica, roztocza kurzu, sierść zwierząt, pyłki kwiatów)
- infekcje i stres
- substancje drażniące skórę (pot, kosmetyki, proszki do prania)
- niekorzystne czynniki klimatyczne.
Lekarze przypuszczają, że AZS może mieć również związek z nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego. U dzieci żyjących w wysoko rozwiniętych społeczeństwach nie jest on w wystarczającym stopniu wytrenowany.
W efekcie wytwarza zbyt dużo przeciwciał klasy IgE, kierując je przeciw cząsteczkom, które uznał za groźne, ale które tak naprawdę wcale nie są niebezpieczne dla organizmu (np. kurz). To wywołuje objawy atopii.
Zobacz: Kalendarz pylenia dla alergika: zobacz, co pyli w kwietniu, a co w maju?
Epidemia atopowego zapalenia skóry u nastolatków. Skąd się wzięła?
Fazy atopowego zapalenia skóry (AZS)
Objawów AZS jest wiele i są one charakterystyczne dla wieku dziecka. Dlatego w przebiegu choroby rozróżnia się trzy fazy.
- Faza niemowlęca zwykle najpierw pojawia się w obrębie głowy – na policzkach i na skórze pod włosami. Zmiany na policzkach mają postać wysypki rumieniowej, grudkowo-pęcherzykowej, w niektórych miejscach z wysiękiem. Wyprysk występuje również na czole i pod włosami, przy łokciach i kolanach. Zmiany są rozmieszczone symetrycznie.
- Faza dziecięca - u starszych dzieci i nastolatków typowe są wypryskowe zmiany skórne o różnym stopniu nasilenia stanu zapalnego w obrębie zgięć stawowych, jak również w obrębie skóry rąk i stóp.
- Faza wieku dojrzałego - z kolei w przypadku osób dorosłych przeważa obraz przewlekłego wyprysku z lichenizacją, świadczącą o przewlekłości procesu zapalnego.
Objawy atopowego zapalenia skóry (AZS)
Charakterystyczną cechą AZS jest uciążliwy świąd, a drapanie się może prowadzić do zakażeń skóry. Malec, który ma AZS, drapie się czasem aż do krwi. Swędzenie może być tak silne, że nie daje spać.
Zmęczenie dodatkowo pogłębia drażliwość, a ciągłe drapanie skóry uszkadza ją. W ranki wnikają bakterie (np. gronkowiec złocisty), powodując dodatkowo stan zapalny.
Objawy zakażenia można poznać po tym, że skóra jest mocno czerwona, gorąca, tworzą się na niej pęcherzyki z przezroczystym, miodowym wysiękiem, które po jakimś czasie przekształcają się w strupki. Maluchy w tym stanie wymagają już opieki lekarskiej.
Leczenie nasilonych objawów atopowego zapalenia skóry
Sposób leczenia zależy od wieku dziecka i od stanu jego skóry. Jeśli maluszkowi dokucza swędzenie, ale bez innych objawów, lekarz zaleca leki przeciwhistaminowe. Gdy doszło już do zakażenia bakteryjnego, konieczne bywa podanie antybiotyku.
Jeśli zmiany są ostre, konieczne może być też miejscowe podanie sterydów, które złagodzą stan zapalny. Preparaty te niszczą kolagen (składnik białkowy skóry właściwej) i mogą być przyczyną przedwczesnego starzenia się skóry, są więc od kilku lat zastępowane maściami przeciwzapalnymi (inhibitorami kalcyneuryny), które działają podobnie, lecz nie szkodzą skórze.
Trzeba zdawać sobie sprawę, że dzieci z AZS zawsze będą miały wrażliwą skórę. Jest tak, bo ma ona tzw. defekt ektodermalny, wywołany niedoczynnością gruczołów łojowych i potowych.
Czytaj: Jak kąpać dziecko z AZS? Kąpiel niemowlęcia z wrażliwą skórą i atopowym zapaleniem skóry
Domowe sposoby na atopowe zapalenie skóry. Jak złagodzić objawy AZS?
Co może powodować wysypkę u niemowlaka? Zobacz film
Pielęgnacja skóry atopowej
Leczenie AZS nie przyniesie pożądanych rezultatów bez odpowiedniego zadbania o skórę. Podstawą pielęgnacji skóry atopowej jest stosowanie bezpiecznych, hipoalergicznych, polecanych przez dermatologów dermokosmetyków aptecznych.
U dzieci z AZS należy stosować krótkie ok. 5-minutowe kąpiele w wodzie o temperaturze 27-30 stopni, a po kąpieli na delikatnie osuszoną skórę dziecka nałożyć emolient. Pielęgnację należy powtarzać w ciągu dnia.
Preparaty oczyszczające powinny mieć pH fizjologiczne w granicach 6, być niedrażniące, o małej zawartości alergenów. Niektóre z nich wzbogacone są substancjami ograniczającymi rozwój flory bakteryjnej (siarczan miedzi i siarczan cynku), zawierają składniki nawilżające skórę, takie jak np. gliceryna czy witaminy (PP) i lipidy działające ochronnie na płaszcz lipidowy skóry.
Lepiej jest pochylić się i przeczytać dokładnie skład kosmetyku przed zakupem preparatu niż później leczyć podrażnienia, które mogą wystąpić po użyciu przypadkowego preparatu.
Po kąpieli skórę dziecka należy delikatnie osuszyć bez pocierania i nałożyć odpowiedni krem. Aby uzyskać skuteczność terapeutyczną, czyli ograniczyć stan zapalny i świąd skóry, emolienty powinny być stosowane minimum 2 razy na dobę, przez całe życie, również w okresie remisji choroby.
Walka z AZS nie należy do łatwych, więc warto zwrócić uwagę nie tylko na cenę, ale i na jakość stosowanych dermokosmetyków. Tradycyjne emolienty działają tylko na objawy dyskomfortu, tworząc na powierzchni skóry film o działaniu okluzyjnym. To często nie wystarcza, a do poprawy stanu skóry potrzebne są emolienty, które trwale odbudują jej barierę ochronną.
Profilaktyczna dieta przy atopowym zapaleniu skóry
Wykonywanie testów uczuleniowych ma ograniczone znaczenie - wynik dodatni nie oznacza, że dziecko będzie reagować alergią dany produkt i że należy go wyeliminować z diety. Większe znaczenie mają obserwacje zmian skóry po spożyciu danego produktu.
Próbna dieta eliminacyjna powinna trwać ok. 2-4 tygodni. Jeśli w tym czasie uzyska się poprawę stanu skóry i ogólnej kondycji, dalszą dietę eliminacyjną należy kontynuować nie dłużej niż 4-6 miesięcy. Dłuższe stosowanie diety może spowodować niedobory pokarmowe i utratę zdolności nabycia tolerancji na dany alergen.
U małych dzieci konieczna jest stała weryfikacja diety, która została wprowadzona w okresie niemowlęctwa, ponieważ 70 % dzieci uzyskuje tolerancję na wcześniej alergizujące produkty ok. 2 roku życia.
- Z AZS nie da się wyleczyć, ale się wyrasta
AZS to choroba jest przewlekła i może trwać całe życie. Nie da się z niej wyleczyć, jednak u zdecydowanej większości dzieci objawy Atopowego Zapalenia Skóry zmniejszają się wraz z wiekiem. Objawy choroby, która zaczyna się w okresie niemowlęcym, ustępują zwykle około 5.–7. roku życia.
- Zwiększone prawdopodobieństwo opryszczki
Dla dziecka z AZS niebezpieczny jest wirus opryszczki. Wyprysk opryszczkowy u atopików to ciężka choroba, której towarzyszy wysoka gorączka i tworzenie się wysepek pęcherzyków. W takim przypadku konieczne jest leczenie szpitalne.
Ubranka dla dzieci z AZS
Niemowlę z AZS trzeba odpowiednio ubierać. Odzież musi być przewiewna, z bawełny, w jasnych kolorach (bo barwniki do tkanin mogą uczulać). Ubranka z syntetyków wzmagają pocenie się, co może dodatkowo ją podrażniać.
Konsekwencje źle leczonej atopii
AZS może być przyczyną marszu alergicznego. To przechodzenie jednej postaci alergii w inną, w sytuacji kiedy nie jest ona właściwie rozpoznana i odpowiednio leczona. Dzieje się tak, bo kiedy w którymś z narządów ciała dochodzi do alergii, w innych narządach również tworzą się komórki, które mogą reagować w odpowiedzi na alergeny.
miesięcznik "M jak mama"
