Gaworzenie to okres, który wielu rodziców wspomina z rozrzewnieniem. Często po latach wspominają, jak niemowlę gaworzyło. Odtwarzają nagrania, ze wzruszeniem przypominają sobie, jak niemowlę, bawiąc się sylabami, nagle wypowiedziało „mama” czy „tata”.
Okres gaworzenia, czyli wypowiadania różnie skonstruowanych ciągów sylab, to jeden z najcudowniejszych okresów macierzyństwa i etapów rozwoju mowy. Wiele frajdy daje nam zabawa w mówienie do dziecka w jego języku i oczekiwanie na to, że powtórzy nasze słowa lub podejmie dialog po swojemu.
Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć i jak zrozumieć jego pierwsze "słowa"?
Spis treści
- Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć? Od płaczu do gruchania
- Gaworzenie: pierwsze rozmówki z dzieckiem
- Ćwiczenia buzi i języka: rozwój mowy
Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć? Od płaczu do gruchania
Dla noworodka jedyną formą porozumiewania się z otoczeniem jest płacz. To on sygnalizuje potrzeby dziecka i służy do nawoływania rodziców. I choć całkowicie nie zniknie przez pierwsze lata życia dziecka, to coraz częściej będzie ustępował miejsca nieświadomie i świadomie wypowiadanym dźwiękom.
Jak przebiega rozwój mowy? Najpierw jest gruchanie, inaczej zwane głużeniem, którym niemowlęta mogą się pochwalić już w 2. miesiącu życia. To trening narządów mowy – dziecko odruchowo wypowiada dźwięki przypominające „k”, „g”, „h”, zwykle po posiłku i gdy jest wyspane i w dobrym nastroju. Co ciekawe, gruchają wszystkie dzieci – słyszące, niedosłyszące i niesłyszące.
Czytaj też: Czy dzieci, które słuchają piosenek, szybciej zaczynają mówić?
Rozwój mowy dziecka: nauka mówienia od niemowlaka do trzylatka
Gaworzenie: pierwsze rozmówki z dzieckiem
Między 5. a 9. miesiącem życia dziecka możesz usłyszeć nowe dźwięki, którymi bawi się twoja pociecha. Tak, tak, bawi! Niemowlę ma niesamowitą radość z tego, że pokrzykuje, grucha i w końcu gaworzy. Może się tak bawić samo ze sobą (często po porannej pobudce, gdy leży jeszcze w łóżeczku) albo potrzebować do tego asysty dorosłego, który będzie powtarzał jego dźwięki.
Pierwsze gaworzenie niemowlaka jest przypadkowe – już pięciomiesięczny malec wypowiada zbiory sylab. W ten sposób nie tylko próbuje się komunikować, ale też rozwija struny głosowe, układ oddechowy i cały narząd mowy. Od tego momentu nauka mówienia przebiega błyskawicznie – około pierwszych urodzin dziecka usłyszysz pierwsze świadomie wypowiadane słowa.
Może to być „pa-pa” na pożegnanie, „am” na jedzenie bądź najmilsze „mama” na twój widok. Wtedy też niemowlę zaczyna wypowiadać dźwięki skierowane do konkretnych osób. To już jest próba rozmowy. Dziecko patrzy na ciebie i zmienia barwę głosu, by zachęcić cię do konwersacji.
Większość psychologów uważa, że dziecko ma wrodzoną zdolność wychwytywania kombinacji dźwięków spośród docierających do niego odgłosów. Inaczej nie sposób wytłumaczyć, jak to możliwe, że rozwija mowę, konfrontując się z tysiącami nieznanych mu słów.
Psychologowie przekonują, że na tempo rozwoju mowy duży wpływ mogą mieć rodzice, stymulując dziecko poprzez odpowiednią zabawę do rozwoju mowy.
Ćwiczenia buzi i języka: rozwój mowy
Gdy wsłuchasz się w gaworzenie, zaobserwujesz, że ma swoje tempo i rytm, jakby to była melodia. Spróbuj ją naśladować, patrząc na dziecko. Gdy nawiążecie kontakt wzrokowy, odpowiadaj na zaczepki dziecka jego słowami.
Zachęcaj je też do naśladowania ciebie - to dobre ćwiczenia wpływające na rozwój mowy. Zacznij mówić do niemowlaka wyraźnie, ale tak, jakbyś rozmawiała z kimś dorosłym.
Rób dłuższe przerwy między zdaniami, by dać niemowlakowi szansę na wypowiedzenie się w podobny sposób. Zaproponuj dziecku zabawę w grymasy – to znakomite ćwiczenie mięśni twarzy. Posadź dziecko na kolanach twarzą do siebie albo weź go na ręce i stańcie przed lustrem.
Rób różne miny – niemowlę nagrodzi je salwami pisków, a w pewnym momencie zechce je naśladować.
Pod koniec 1. roku życia dziecka możesz oczekiwać pierwszych słów. Aby je usłyszeć, pytaj np. „kto to” i wskazuj konkretne osoby (tata, babcia) albo: „chcesz jeść?”, „jakie dźwięki wydaje kurka?”.
Śpiewając ulubioną piosenkę dziecka, opuść jedno proste słowo i czekaj, aż dziecko podejmie próbę dopowiedzenia go. Podczas rozwoju mowy ucz dziecko różnych słów w kontekście, np. wychodząc z domu, powtarzaj „pa-pa”, a gdy rzucasz coś na podłogę, mów: „bach”.
Czytaj dziecku jak najwięcej, mów o wszystkim, co przy nim robisz, nie uciekaj z dziecinnego pokoju, gdy rozmawiasz przez telefon. Otaczaj dziecko słowami wypowiadanymi różną barwą i tembrem głosu oraz z różnymi emocjami. Ani się obejrzysz, a wychowasz małego gadułę.
Zobacz również: Zabawy paluszkowe - 9 wyliczanek i wierszyków dla dzieci
Zabawy dla niemowląt - 15 zabaw wspierających rozwój dziecka
miesięcznik "M jak mama"
