Niektóre problemy dziecka z jedzeniem, oddychaniem czy mówieniem mogą wskazywać na kłopoty natury neurologopedycznej i wymagają oceny specjalisty. Jakie objawy powinny zaniepokoić rodzica i skłonić go do konsultacji?
Spis treści
- Niepokojące objawy związane z przyjmowaniem pokarmów
- Niepokojące objawy związane z funkcją oddychania
- Niepokojące objawy związane z funkcjami językowymi
Niepokojące objawy związane z przyjmowaniem pokarmów
Na samym początku „drogi rozwojowej” niemowlaka, a więc od dnia narodzin obserwuje się zdolności pobierania pokarmu, sposób jedzenia, ewentualne towarzyszące temu zachowania. Zdarza się, że dziecko po narodzinach nie potrafi pobierać pokarmu lub ma znaczące trudności ze ssaniem.
Mogą to być np: przedłużone karmienia piersią, widocznie płaska brodawka podczas karmienia, ból brodawek, nadmierne zaciskanie przez dziecko brodawek, brak umiejętności ssania, nieefektywne ssanie, wydostawanie się pokarmu z jamy ustnej (przelewanie).
W takich sytuacjach poszukuje się przyczyny zaistniałych trudności oraz podejmuje się kroki zapewniające dziecku w pierwszej kolejności odpowiednią podaż pokarmu. Na tym etapie wskazane jest badanie jamy ustnej w poszukiwaniu przyczyn anatomicznych (np. skróconego wędzidełka języka).
Dalsze etapy rozwijania zdolności pokarmowych to rozszerzanie diety, nauka jedzenia łyżeczką, nauka picia. Podczas wzbogacania diety dziecka należy bacznie obserwować proces przyswajania różnych konsystencji – papki, grudki, kawałki.
W sytuacji, gdy dziecko odrzuca jakiś rodzaj konsystencji, podczas jedzenia jest rozdrażnione, nie potrafi „poradzić sobie” z jedzeniem grudek, kawałków (pokarm wypada z jamy ustnej w sposób symetryczny lub niesymetryczny – z jednej lub z drugiej strony ust), często się krztusi lub ma liczne odruchy wymiotne warto problem skonsultować z neurologopedą, który przeprowadzi badanie, poszuka przyczyny trudności oraz przekaże zalecenia.
Podobnie, niekiedy zdarza się, że dziecko ma trudności z pobieraniem pokarmu z łyżeczki oraz nauką picia z kubka. Mogą także pojawić się również trudności z żuciem, gryzieniem.
Niepokojące objawy związane z funkcją oddychania
Wygląd twarzy, części jamy ustnej bardzo często uwidacznia, czy dziecko ma trudności z prawidłowym oddychaniem, które ma wpływ na rozwój innych funkcji (ściśle wiąże się z nabywaniem zdolności pokarmowych i językowych). W życiu codziennym warto obserwować malucha pod tym kątem.
W przypadku gdy dziecko często śpi z otwartymi ustami (lub usta są otwarte bardzo często również w ciągu dnia), chrapie lub wydaje dźwięki mogące świadczyć o bezdechu warto zastanowić się, czy wspomniane sytuacje dzieją się nagminnie, czy też związane są z czasowo występującą infekcją górnych dróg oddechowych.
Ponadto w trakcie oddychania „przez ustna”, przy otwartej jamie ustnej, pozycja spoczynkowa języka jest obniżona (język usytuowany jest na dnie jamy ustnej lub w części środkowej, przy czym prawidłowy układ to język „przyklejony” do podniebienia).
Utrwalenie takiego nawyku negatywnie wpływa na zdolności ruchowe narządów jamy ustnej oraz na rozwój pozostałych funkcji (pokarmowych i językowych). Ma również związek z możliwością pojawienia się wad zgryzu. Przyczyn występowania powyższych objawów może być wiele – np. wady anatomiczne narządów jamy ustnej, czy też trudności w zakresie napięcia mięśniowego w obrębie różnych części ciała.
Niepokojące objawy związane z funkcjami językowymi
Niemowlę zaczyna się komunikować i eksponować swój język już podczas pierwszego krzyku. Z biegiem czasu zdolności językowe zaczynają się pogłębiać – pojawia się głużenie, gaworzenie, a także pierwsze słowa gdy dziecko zbliża się do granicy ukończenia pierwszego roku życia.
Obserwuje się m.in. coraz lepsze rozumienie, odpowiadanie uśmiechem na uśmiech, reakcje na imię, gest wskazywania palcem, początki zabaw naprzemiennych. W obrębie zdolności językowych można zaobserwować prawidłowy rozwój (harmonijny), rozwój nieharmonijny, rozwój opóźniony.
W sytuacji, gdy np. dziecko nie gaworzy, mimo że dawno ukończyło 6 miesiąc życia, nie reaguje na dźwięki, czy też zbliżając się do ukończenia pierwszego roku życia w ogóle nie realizuje pierwszych słów, należy bacznie przyjrzeć się problemowi. Trudności mogą wynikać z wielu przyczyn, które są wychwytywane podczas oceny neurologopedycznej i logopedycznej.
Funkcje pokarmowe, oddechowe, językowe są ściśle ze sobą powiązane oraz wzajemnie na siebie oddziałują. Często trudności w zakresie językowym wynikają z problemów oddechowych lub pokarmowych, które także powstają z określonych przyczyn.
W obserwacji klinicznej także spotyka się problemy, w przypadku których wystarczy przeprowadzenie jednego rodzaju działań, aby zniwelować trudności w zakresie wszystkich funkcji. Jeśli więc dziecko nie akceptuje danych konsystencji pokarmu, rozszerzanie diety jest problematyczne, pojawiają się symptomy wskazujące na niewłaściwy sposób oddychania, czy też uwagę zwraca powolny rozwój lub brak postępów w zakresie języka, warto jest pogłębić diagnostykę i poddać dziecko ocenie neurologopedycznej.
