Zabawy sensoryczne to jedna z metod wspierających rozwój zmysłów i integrację sensoryczną, która jest procesem przetwarzania i organizowania wrażeń płynących z otoczenia do naszych zmysłów tak, by prawidłowo funkcjonować w codziennym życiu i móc zaspokajać swoje potrzeby.
Kilka zmysłów (dotyku, wzroku, słuchu, węchu, smaku, równowagi i czucia głębokiego) rozwijają się bardzo wcześnie, bo już w okresie płodowym. Współpracują ze zmysłami wzroku, słuchu, powonienia i smaku, które rozwijają się później. Ważne jest prawidłowe funkcjonowanie wszystkich zmysłów, adekwatna reakcja na bodźce oraz ich wzajemna współpraca.
Czytaj: Rozwój płodu: jak rozwijają się zmysły dziecka
Sensoryczne zabawy dla niemowląt- jak bawić się z niemowlakiem?
Podczas baraszkowania z dzieckiem i codziennych czynności, można wprowadzić kilka aktywności które pobudzają zmysły do pracy i wzajemnej współpracy. Są to zabawy profilaktyczne, mające na celu stymulację i wspieranie rozwoju zmysłów:
- Podczas codziennej pielęgnacji – od około 3 miesiąca życia dziecka, przewijając je lub przebierając mów do niego lub śpiewaj (modelując głos) jednocześnie masując części ciała - delikatnie kreśl linie palcami lub całą dłonią na brzuchu, plecach, rękach, nogach, stopach, policzkach. Można skorzystać z gotowych wierszyków – masażyków, ułatwi to rodzicom prowadzenie zabawy. Często wykorzystywanym masażem przez rodziców jest Masaż Shantala - rodzice mogą skorzystać z warsztatów lub kursu, który przygotuje ich do prawidłowego wykonania tego masażu. By pobudzić zmysł równowagi, podczas przebierania warto delikatnie obracać dziecko na boki, urozmaicając aktywność śpiewem lub nuceniem.
- Dostarcz dziecku delikatnych bodźców dotykowych, zaopatrując je w zabawki sensoryczne wykonane z różnych faktur. Mogą to być po prostu różnorodne materiały (miękkie, śliskie, szorstkie, pluszowe). Ciekawe będą książeczki sensoryczne, piłeczki sensoryczne, zabawki uszyte z różnych materiałów (często posiadające elementy stymulujące wzrok i słuch), poduszeczki sensoryczne, w których znajdują się drobne elementy (np. groch, ryż, mąka). Ważne, żeby dziecko miało możliwość dotykania i chwytania przedmiotów o różnej powierzchni. Z nieco starszymi dziećmi (po około 6 miesiącu życia, kiedy opanują umiejętność siedzenia) możemy bawić się w basenach sensorycznych. Z powodzeniem wykonamy je z dostępnych przedmiotów w domu – pudełek, wanienek, które należy napełnić różnymi materiałami np. piłeczkami, gąbkami, miękkimi materiałami, piaskiem, ryżem, grochem lub z kilku elementów jednocześnie. Dziecko będzie siedziało i bawiło się - chwytało, gniotło, wśród elementów, które dostarczą mu wielu wrażeń dotykowych i wzrokowych (jeśli zadbamy o kolorystykę i różnorodność).
- Otocz dziecko dźwiękami - śpiewaj, nuć, korzystaj ze spokojnej muzyki klasycznej, oglądając książeczki lub obserwując naśladuj odgłosy otoczenia. Pozwól dziecku, by samo generowało dźwięki, niech chwyta grzechotki i inne zabawki, które podczas poruszania wytwarzają odgłosy.
- Bujaj, noś, wolno tańcz przy muzyce z dzieckiem na rękach - w ten sposób rozwijasz zmysł równowagi i wzroku. Oczywiście, można korzystać z dostępnych bujaczków i hamaków, jest to zdecydowanie łatwiejszy sposób. Natomiast dziecko potrzebuje także dotyku, bliskości i kontaktu z rodzicem, jest to bardzo ważne dla jego rozwoju psychicznego.
- Stymulując zmysł wzroku od skończenia pierwszego do trzeciego miesiąca życia warto wykorzystać kontrasty – np. czarno-białe elementy zawieszone przy łóżeczku (w linii środkowej ciała dziecka, by niepotrzebnie nie przyjmowało pozycji asymetrycznej spoglądając na obiekt) – obrazki z prostymi wzorami, zabawki o wyraźnych konturach, obracającą się karuzelę nad łóżeczkiem – w odległości około 20-25 cm od twarzy dziecka. Mów do dziecka tak, by widziało twoją twarz, mimikę i ruchy. Powoli, w obszarze głowy dziecka na wysokości 20 cm od twarzy przesuwaj początkowo w linii pionowej, następnie poziomej piłkę o wyraźnych kontrastach i konturach, pacynkę lub pluszaka. Ta zabawa stymuluje umiejętność wodzenia wzrokiem za przedmiotem, która powinna pojawić się około 2 miesiąca życia. W kolejnych miesiącach życia można wprowadzać kolorowe zabawki (nieświecące i niegrające !), piłeczki z wypustkami, pluszaki, kolorowe grzechotki, wstążeczki zawieszone na szczeblach łóżeczka lub na karuzeli, książeczki sensoryczne. Po około 6-7 miesiącu zabawy wzrokowe można urozmaicić wykorzystując bańki mydlane.
Czytaj: Zabawki sensoryczne – czym kierować się przy ich wyborze?
Nadwrażliwość dotykowa u dzieci
