Szeroki zasób słownictwa to podstawa dobrej komunikacji. Skuteczne wyrażanie myśli, komunikowanie się, aż wreszcie opisywanie zjawisk istniejących w świecie – wszystko to stanowi nieodłączny element prawidłowo funkcjonującego człowieka.
Dziecko od najmłodszych lat wykonuje wspomniane czynności, w charakterystyczny dla danego etapu rozwoju sposób. W pewnym momencie korzysta ze słów, czyli zasobu leksykalnego. Jak wzbogacać zasób słownictwa dziecka?
Spis treści
- Jak rozwija się słownictwo dziecka?
- Sposoby na wzbogacanie słownictwa niemowlęcia
- Sposoby na wzbogacanie słownictwa przedszkolaka
- Zabawy poszerzające zasób słownictwa dla kilkulatka
Jak rozwija się słownictwo dziecka?
Człowiek od pierwszych lat życia przechodzi przez etapy rozwijania słownictwa – roczne dziecko zaczyna mówić pierwsze słowa, dwu-,-trzylatek używa już od kilkudziesięciu do nawet kilkuset słów, które zaczyna sprawnie łączyć w krótkie, a z biegiem czasu w dłuższe zdania.
Łatwo więc zauważyć, że im bogatszy zasób słownictwa, tym dziecko sprawniej się komunikuje, poznaje świat, a także szybciej się uczy oraz łatwiej kształtuje zdolności poznawcze. W związku z tym warto podjąć działania, które rozwiną i wzbogacą słownik dziecka.
Czytaj również: Opóźniony rozwój mowy u dziecka
Etapy rozwoju mowy u niemowlaka. Jak pomóc dziecku w prawidłowym rozwoju mowy?
Mowa dwulatka: jak wygląda rozwój mowy w tym wieku? [Wywiad z neurologopedą]
Sposoby na wzbogacanie słownictwa niemowlęcia
W przypadku niemowląt bardzo ważne jest, aby jak najwięcej opowiadać o czynnościach, przedmiotach. Warto tu np. pokazać dany przedmiot, dać dziecku do rączki. Na tym etapie równie ważne są dźwięki – oswajanie dziecka np. z dźwiękiem „brzęczących kluczy” w połączeniu z wyrażeniem dźwiękonaśladowczym „dzyń” „dzyń”, dźwiękiem pralki czy też odgłosami zwierząt powiązanych z wyrażeniem np. „hau hau” „miau miau” „ko ko”.
Ponadto w dziecięcym świecie dźwięków i języka, pożądane jest śpiewanie piosenek (najlepiej aby piosenki były śpiewane przez najbliższych członków rodziny, dlatego że często stanowi to element uspokojenia dla dziecka oraz buduje poczucie bezpieczeństwa).
Równie ważną czynnością jest bezpośrednie kierowanie komunikatów do niemowlaka, a także „rozmowa”, w której role rozmówców przejmuje jedna osoba (np. rodzic).
Niemowlę jest także „wyczulone” na intonacje, często jego reakcje (radość, smutek, złość) ściśle łączą się z melodią mowy innych osób. W związku z tym podczas mówienia do dziecka warto „przerysowywać” linię melodyczną (co większość dorosłych osób wykonuje intuicyjnie względem dziecka, przy czym należy unikać spieszczeń typu: „siafa” „psijdzie” itp., gdyż powoduje to „osłuchiwanie się” z nieprawidłowym wzorcem wymowy). Dodatkowo bogata mimika i gesty usprawnią proces komunikacji.
Sposoby na wzbogacanie słownictwa przedszkolaka
W przypadku nieco starszych dzieci rozwijanie słownictwa może także przyjąć formę naprzemiennej zabawy czy też „zadań” do wykonania. Pomocne okażą się tu książeczki edukacyjne, kolorowe obrazki (przedstawiające np. ilustracje zwierząt, owoców, warzyw, ludzi, kolorów itd.).
Wówczas dziecko na początku poprzez bierne wskazywanie określonych ilustracji uczy się słownictwa w formie czynnej (poza rozumieniem, zaczyna również danych słów używać w codziennym funkcjonowaniu językowym).
Zabawy poszerzające zasób słownictwa dla kilkulatka
Zabaw poszerzających zdolności słownikowe może być wiele - od tych polegających na śpiewaniu sylab, piosenek oraz nauce wyrażeń dźwiękonaśladowczych, do czynności wykorzystujących myślenie abstrakcyjne czy też szybkość reakcji. Nauka odbywa się głownie poprzez zabawę oraz tzw. „dorosłe” podejście do dziecka, a więc traktowanie go jako dojrzałego i w pełni świadomego uczestnika interakcji.
- Zabawy z obrazkami
Poszerzanie słownika może przebiegać w oparciu o zabawę kategoryzacyjną (np. dziecko otrzymuje obrazki, które wspólnie z dorosłym nazywa i „wrzuca” do odpowiedniej kategorii – np. kubeczków z podpisami: zwierzęta, ludzie, jedzenie itd.), zabawę typu „Memory” (odnajdywanie par obrazków, nazywanie ich – zabawa kształtuje nie tylko słownictwo, ale także zdolności pamięciowe i wzrokowe).
- Zabawy w odgrywanie ról
Czynności skutecznie poszerzające słownictwo, a także usprawniające zdolności społeczne i komunikacyjne dziecka, to zabawy dialogowe oparte na odgrywaniu ról (można tu np. wykorzystać pacynki, które ze sobą „rozmawiają”, wcielają się w jakieś postacie).
U młodszych dzieci taką formę zabawy można realizować poprzez np. zabawę plastikowymi sztućcami oraz lalkami/misiami („karmienie” zabawek i mówienie przy tym charakterystycznych dla danej sytuacji wyrażeń).
- Zabawy słowotwórcze
Kolejną zabawą mającą niewątpliwie walor edukacyjny jest poszerzanie słownictwa przy wykorzystanie zdolności manualnych oraz cząstek wyrazów i całych nazw opatrzonych ilustracją. Tego typu zabawa polega np. na wodzeniu palcem wskazującym po śladzie (prostym, nieregularnym, w zależności od pomysłu), który dociera do „pierwszego przystanku” (danej sylaby np. „MA”), następnie do drugiego (nazwy np. „MAPA”), aż wreszcie do mety gdzie ukazana jest ilustracja mapy.
Zabawę można dowolnie modyfikować („skracać trasę” np. tylko do jednego przystanku – ilustracji). Taka forma zadania pozwala na kształtowanie leksyki, ale również stanowi podstawę do nauki czytania oraz usprawnia zdolności manualne.
- Zgadywanki
Zabawą lubianą przede wszystkim przez starsze dzieci jest tzw. „Zgadywanka”. Polega na wymyśleniu jak największej liczby nazw z danej kategorii w określonym czasie (np. nastawiamy stoper na 60 sekund, po czym, gdy dziecko usłyszy „start”, ma za zadanie wymyślić jak najwięcej zwierząt, owoców, warzyw, ubrań itp.).
Ważne jest, aby dorosły również „zgadywał” nazwy. Wówczas dziecko słuchając, zapamiętuje i uczy się nowych słów (zabawę można powtórzyć po niedługim czasie i sprawdzić, ile nowych słów zapamiętało dziecko).
Czytaj również: Z niemowlakiem u logopedy – czy warto kontrolować rozwój mowy u małego dziecka?
Zabawki interaktywne: jakie zabawki edukacyjne warto kupić dzieciom? [TOP 10 zabawek]
