Jak przygotować niemowlę i przedszkolaka do zmiany czasu? Praktyczne porady dla rodziców!

Stałość rytuałów i ich pór każdego dnia daje niemowlakowi poczucie bezpieczeństwa, dlatego zmiana czasu może być dla tak małego dziecka problematyczna. Zaburza jego naturalny zegar biologiczny, przez co maluch może mieć kłopoty z zasypianiem po zmianie czasu i być rozdrażniony.

Jedne dzieci nie odczują szczególnej różnicy po zmianie czasu, ale inne mogą przyzwyczajać się nawet przez dwa tygodnie. Można oczywiście nie robić nic i jakoś przetrwać okres adaptacji dziecka do nowego trybu dziennego, ale po co, skoro niewielkim nakładem sił można zaoszczędzić mu dyskomfortu?

W ostatni weekend października, w nocy z soboty 26 października 2024 na niedzielę 27 października 2024, zmieniamy czas na zimowy, czyli przesuwamy wskazówki zegarów o godzinę do tyłu, z 3:00 na 2:00.

Warto już kilka dni wcześniej zacząć stopniowo "przestawiać" dziecko na nowy czas, aby ta zmiana była dla niego mniej odczuwalna.

Przedszkolaka, który rozumie już to, co do niego mówisz, dobrze jest też informować, że zbliża się zmiana czasu i w możliwie najprostszych słowach wyjaśnić, co to dla niego oznacza.

Spis treści

1. Jak przygotować niemowlę do zmiany czasu na zimowy?
2. Jak przestawić niemowlę na czas letni?
3. Czy dziecko może mieć trudności z przestawieniem się na czas letni?
4. Jak przygotować kilkulatka do zmiany czasu?
5. Jak wytłumaczyć przedszkolakowi na zmianę czasu? 

Jak przygotować niemowlę do zmiany czasu na zimowy?

Z czasów, kiedy jeszcze nie miałaś dzieci, pamiętasz pewnie, że zimowa zmiana czasu była miłym wydarzeniem - w ostatni weekend października, w nocy z soboty na niedzielę wskazówki zegara przesuwały się z 3:00 na 2:00, dzięki temu można było w niedzielę pospać godzinę dłużej.

Zasady zmiany czasu pozostały te same, jednak wraz z pojawieniem się na świecie dziecka możliwość wyspania się w niedzielę prawdopodobnie przestała być w zasięgu twoich możliwości. Jeśli nie chcesz, by w niedzielny poranek dziecko obudziło się skoro świt, zdezorientowane i marudne, również do tej zmiany zacznij przygotowywać je stopniowo.

Po przejściu na czas zimowy słońce wschodzi później, wcześniej zaczyna robić się ciemno, a wraz z nadejściem jesieni dzień skraca się, by tuż przed świętami osiągnąć swoje minimum (21 grudnia to najkrótszy dzień w roku, co nie oznacza bynajmniej skrócenia doby, ale skrócenie jej "jasnej" części).

• Aby łagodnie przejść na nowy czas, codziennie przesuwaj rytm dnia dziecka do przodu o 10 minut albo co drugi dzień o 15 minut. Rano zachęcaj je do pozostania w łóżeczku chwilę dłużej - korzystając z tego, że później robi się jasno.
• Nie włączaj od razu górnego światła, nie odsłaniaj do końca zasłon ani rolet - zmiana ekspozycji maluszka na naturalne światło dzienne pomoże szybciej wyregulować jego dobowy zegar biologiczny.
• Z tego samego powodu wieczorem (ale maksymalnie do godziny przed porą pójścia spać) przedłużcie dzień, zapalając w domu dużo świateł.

Pamiętaj, że dla małego dziecka godzina to dużo, więc jeśli wieczorem "na raz" przetrzymasz je godzinę dłużej, z nadzieją, że jeśli pójdzie spać później, to może później wstanie... Prawdopodobnie będzie wręcz odwrotnie, bo przemęczone dziecko - paradoksalnie - nie tylko ma problem z zaśnięciem, ale także krócej śpi. Na drugi dzień taki maluch będzie też zapewne marudny.

Według lekarzy najłatwiej modyfikować czas pierwszej drzemki w ciągu dnia - jeśli nieco ją opóźnisz i przetrzymasz dziecko bez snu, nie będzie to skutkowało całym straconym na marudzeniu dniem.

Zobacz także:  Plan dnia noworodka - jak ułożyć dziecku rytm dnia?

Niemowlę nie chce spać: rytuały, które pomogą dziecku zasnąć

Jak przestawić niemowlę na czas letni?

Z kolei wiosenna zmiana czasu jest nieco trudniejsza dla dzieci, bo nie da się im po prostu powiedzieć, że od teraz mają wcześniej być zmęczone. Dzień się wydłuża, później zaczyna robić się ciemno, a do tego dochodzi wiosenny przypływ energii. Wszystko to może skutkować problemami z zasypianiem.

Dla dzieci, które lubią wstawać bardzo wcześnie, nie będzie to takim problemem, jak dla tych, które lubią rano długo spać. Co zrobić, aby jednym i drugim ułatwić adaptację w nowej sytuacji?

• Kilka dni przed zmianą czasu, zacznij kłaść dziecko spać codziennie o 10 minut wcześniej, aby jego organizm stopniowo przyzwyczajał się do nowej godziny snu. Dotyczy to nie tylko wieczornego snu, ale także drzemek w ciągu dnia i innych stałych elementów, takich jak karmienie, spacer, bajka itp.
• Dobrze, by maluch "zmęczył" się w ciągu dnia: wybawił, wyszalał, poznał nowe miejsca czy przedmioty. Długi spacer na świeżym powietrzu to bardzo dobry pomysł, bo sprawi, że dziecko będzie lepiej spało w nocy.
• Bardzo ważne są też wieczorne rytuały: kąpiel, czuły masaż, karmienie przy przygaszonym świetle, śpiewanie kołysanek czy czytanie bajek. Dzięki nim bobas wyciszy się i uspokoi, co teoretycznie powinno sprawić, że uśnie szybciej, a jego sen będzie mocniejszy.

Czy dziecko może mieć trudności z przestawieniem się na czas letni?

Dzieci wrażliwe mogą ciężko znosić zmiany czasu. Zmiana godzin snu wprawia ich w dezorientację i zaburza ich stały rytm dnia. Maluchy mogą być marudne, płaczliwe, mieć trudności z zasypianiem lub wielokrotnie wybudzać się w nocy. W takiej sytuacji warto rzeczywiście wcześniej przygotować dziecko do zmiany czasu, delikatnie przesuwając pory karmienia, kąpieli i snu. Po kilku lub kilkunastu dniach nowych nawyków dziecko się przyzwyczai.

Są też jednak dzieci, które bez problemu przestawiają się na zmianę czasu. Wstają zgodnie ze swoim zegarem biologicznym, co wiosną może oznaczać... 5 lub 6 rano. Zazwyczaj jednak po pierwszych kilku dniach takich pobudek dzieci również przestawiają się na zmianę czasu. Początki mogą być jednak trudne dla rodziców, bo kto z nas lubi wstawać w wolny weekend o świcie? W takiej sytuacji warto zadbać o to, by maluchy mogły odpowiednio się wybiegać w ciągu dnia. Aktywność fizyczna na świeżym powietrzu pozwoli im dotlenić się, wybiegać, dzięki czemu wieczorem łatwiej im będzie się wyciszyć.

Jak przygotować kilkulatka do zmiany czasu?

Wydaje się, że starsze dziecko łatwiej zrozumie konieczność dostosowania się do zmiany czasu, jednak nie jest to prawda. Trudno zmusić kilkulatka do położenia się spać, gdy nie jest śpiący lub do zerwania się nagle o świcie o do przedszkola. 

Jeśli więc jest to możliwe, warto przygotować dziecko podobnie, jak robimy to z niemowlęciem: najlepiej z tygodniowym wyprzedzeniem postaraj się opóźnić porę snu kilkulatka o 5 lub 10 minut. 

Nie bój się wyjść z nim na spacer pod koniec dnia, gdy zaczyna się ściemniać, aby spożytkować jego energię przed snem i ułatwić zasypianie o wcześniejszej porze.

Zachowaj wieczorne i poranne rytuały (mycie zębów, czytanie bajek, pora snu itp.), stopniowo zmieniając ich pory występowania o 10-15 minut. Dzięki temu zmiany przebiegną płynnie i prawie niezauważalnie. 

Pamiętaj jednak, że zmiana czasu dla takiego dziecka może dawać objawy jak jet-lag po podróży za ocean, a więc drażliwość, stres, nadwrażliwość na dźwięk i światło.

Zmiana czasu może być trudniejsza do przeprowadzenia w przypadku dzieci z zaburzeniem neurologicznym, zespołem nadpobudliwości psychoruchowej czy zaburzeniami ze spektrum autyzmu. 

Jak wytłumaczyć przedszkolakowi na zmianę czasu? 

Możesz spróbować porozmawiać z nim o tym, ale nie licz, że dzięki temu łatwiej zniesie wcześniejsze wstawanie. Jak wytłumaczyć dziecku, czym jest zmiana czasu?

• Zabawcie się we wspólne przestawianie zegarków w całym domu. Nawet jeśli dziecko nie zna się jeszcze na zegarku, to jednak przestawienie wskazówek może być dla niego dobrym sposobem na zrozumienie zmiany czasu.
• Zmiana czasu wiąże się z naturalnymi zmianami w przyrodzie. Zimą słońce coraz później wschodzi i zachodzi coraz wcześniej. Wykorzystaj te zmiany do wytłumaczenia kilkulatkowi, dlaczego latem może bawić się na dworze do kolacji, a zimą — nie jest to możliwe z powodu zmierzchu.