Cewnik Foleya jest giętkim cewnikiem pęcherzowym, wykonanym z lateksu, a jego cechą charakterystyczną jest balon na końcu cewnika, wypełniany wodą, który ma za zadanie utrzymać cewnik w pęcherzu moczowym. Najczęściej cewnik Foleya używany jest do odprowadzania moczu z pęcherza moczowego, w sytuacji, kiedy oddawanie moczu jest niemożliwe.
Pomimo tego, iż cewnik Foleya jest w założeniu narzędziem urologicznym, używany jest również z powodzeniem w położnictwie podczas preindukcji porodu.
W przypadku nasilonej infekcji pochwy lub kolonizacji pochwy paciorkowcami typu B (GBS +) starannie dezynfekuje się pochwę przed założeniem cewnika oraz podaje się antybiotyk, w celu uniknięcia infekcji wewnątrzmacicznej.
Dzięki wprowadzeniu metod preindukcji porodu m.in. z użyciem cewnika Foleya możliwe jest przyspieszenie dojrzewania szyjki macicy, a co za tym idzie indukcji porodu bez ryzyka powikłań dla matki i dziecka. Preindukcja porodu za pomocą cewnika Foleya jest metodą bezpieczną i wygodną, stosowaną na całym świecie od wielu lat, nierzadko też umożliwia on urodzenie dziecka drogą naturalną.
Inne zastosowania cewnika Foleya
Warto pamiętać, że pierwszym wskazaniem do użycia cewnika Foleya jest konieczność zacewnikowania pęcherza moczowego. Cewnikowanie polega na wprowadzenia cewnika Foleya przez cewkę moczową, która uprzednio jest znieczulana miejscowo, najczęściej lidokainą w żelu.
Następnie przez jedno z ujść cewnika podaje się ok. 10 ml soli fizjologicznej. Ma to na celu wypełnienie balona, znajdującego się na końcu cewnika, w pęcherzu moczowym. Dzięki niemu cewnik Foleya umiejscowiony na stałe w pęcherzu, ponieważ wypełniony balon ma średnicę większą niż średnica cewki moczowej. Koniec drugiego ujścia na zewnątrz cewnika moczowego umożliwia podłączenie worka na mocz.
Istnieje szereg wskazań do cewnikowania pęcherza moczowego, do których należą:
- konieczność oceny diurezy, czyli procesu wydalania moczu. Diureza musi być regularnie oceniana u pacjentów nieprzytomnych, w ciężkim stanie ogólnym, u których kluczowe jest monitorowanie funkcji nerek. Podobna sytuacja występuje u pacjentów poddawanych zabiegom operacyjnych przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym.
- zatrzymanie moczu. Jest to sytuacja, w której z różnych przyczyn opróżnianie pęcherza jest niemożliwe. Mocz jest produkowany prawidłowo, jednak nie może wypłynąć, w efekcie czego pęcherz jest stale przepełniony, co powoduje silny ból i dyskomfort. Przyczyny takie stanu są różne, do najczęściej występujących należą choroby gruczołu krokowego (przerost lub nowotwór), gdzie rosnący gruczoł uciska z zewnątrz zaciskając cewkę moczową, kamica moczowa, zwężenie cewki moczowej. Do rzadszych przyczyn zatrzymania moczu należą także zaparcia, gdzie duże masy kałowe powodują ucisk odbytnicy na cewkę moczową, oraz krwawienie do dróg moczowych, gdzie blokadę w odpływie moczu stanowią skrzepliny w cewce moczowej
- chemioterapia dopęcherzowa, stosowana w nowotworach układu moczowego
- konieczność wygojenia cewki moczowej po zabiegach operacyjnych takich jak usunięcie gruczołu krokowego, lub zwężenia cewki moczowej
- konieczność pobrania próbki moczu do badania w sytuacji, jeśli nie można pobrać potrzebnej próbki w inny sposób.
Powyższe choroby wymagają nagłego, krótkotrwałego założenia cewnika Foleya. Istnieją również stany, w których konieczne jest przewlekłe używanie cewnika w celu oddania moczu. Należy do nich podeszły wiek, choroby i urazy mózgu oraz rdzenia kręgowego, wady wrodzone (przepuklina oponowo-rdzeniowa). Pacjenci wymagający przewlekłego cewnikowania lub ich opiekunowie przechodzą szkolenie, które umożliwia im wymianę cewnika samodzielnie w domu.
Przeciwwskazania do zakładania cewnika Foleya
Przeciwwskazaniem do założenia cewnika Foleya jest ostre zapalenie gruczołu krokowego, krytyczne zwężenie cewki moczowej, a także przerwanie jej ciągłości. Rozerwanie cewki moczowej ma miejsce w przypadku urazów kości miednicy. Pacjenci tacy często wymagają cewnikowania, ale w ich przypadku cewnik wprowadza się przez brzuch bezpośrednio do pęcherza. Jest to tzw. nakłucie nadłonowe.
Cewnikowanie cewnikiem Foleya jest zabiegiem bezpiecznym, niesie jednak za sobą ryzyko powikłań, do których należy przede wszystkim zakażenie cewki moczowej i pęcherza. W przypadku chorób wymagających krótkotrwałego cewnikowania należy dążyć do jak najkrótszego utrzymywania cewnika w pęcherzu i dbać o jak największą sterylność.
Jeżeli cewnik umieszczony jest w pęcherzu przewlekle należy dbać o sterylność podczas zakładania cewnika i odpowiednią higienę dróg moczowych. Należy wymieniać go regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza i możliwie jak najrzadziej odłączać worek na mocz od cewnika, a także zgłosić się do lekarza jeśli wystąpią objawy takie jak pieczenie cewki moczowej lub krwiomocz.
