Tokolizą nazywa się hamowanie rozpoczętego porodu. Słowo pochodzi ze starogreckiego „tokos”- poród, a „lysis”- rozpad. Jest to zabieg położniczy wykonywany z użyciem leków w celu opóźnienia porodu u kobiet ze skurczami macicy. Dowiedz się więcej na temat tokoliozy i tego, na czym polega?
Spis treści
- Po co wykonuje się tokoliozę?
- Kiedy stosuje się tokolizę?
- Kiedy leczenie tokolityczne jest przeciwwskazane?
- Leczenie w porodzie przedwczesnym
- Steroidoterapia- dojrzewanie płuc płodu
- Jakie powikłania niesie za sobą wcześniactwo?
- Profilaktyka porodu przedwczesnego
Po co wykonuje się tokoliozę?
Ciąża fizjologiczna trwa 40 tygodni. Czasami jednak zdarza się, że poród rozpoczyna się wcześniej. Mogą wiązać się z tym liczne powikłania dotykające wcześniaków. W takiej sytuacjach często lekarze wykorzystują tokolizę.
Ważne, aby pamiętać, że tokoliza nie ma na celu wydłużenia ciąży do terminu porodu, a jedynie ma zapewnić możliwość odpowiedniego, oczywiście przyspieszonego, rozwoju dziecka. Dzięki niej możliwe jest szybsze dojrzewanie jego płuc oraz zabezpieczenie układu nerwowego przed różnego rodzaju powikłaniami.
Kiedy stosuje się tokolizę?
Tokolizę wykorzystuje się w porodach przedwczesnych przed 34. tygodniem ciąży. Obecnie w Polsce zatrzymanie czynności skurczowej macicy w szpitalu trwa 48 godzin i ma głównie na celu zastosowanie steroidoterapii niezbędnej do prawidłowego rozwoju płuc dziecka. Są one bowiem jeszcze niewykształcone i nieprzystosowane do życia poza brzuchem mamy.
Steroidoterapia zmniejsza również umieralność wśród dzieci urodzonych przedwcześnie, a także zmniejsza częstość występowania powikłań takich jak zespół zaburzeń oddychania, krwawienia dokomorowe czy martwicze zapalenie jelit.
Tokolizę można wykorzystywać również w sytuacjach, gdy konieczne jest przetransportowanie kobiety ciężarnej do szpitala specjalistycznego z oddziałem neonatologicznym, aby m.in. móc zapewnić lepszą opiekę wcześniakowi.
Czytaj również: Jak wcześniak dogania rówieśników? Rozmowa z neonatologiem
Dysplazja oskrzelowo-płucna: przewlekła choroba płuc dotykająca wcześniaki
Kiedy leczenie tokolityczne jest przeciwwskazane?
Czynność skurczową najczęściej hamuje się, gdy akcja porodowa zaczyna się między 24. a 34. tygodniem ciąży. Są jednak sytuacje, gdy rezygnuje się z tokolizy. Ma to miejsce w przypadku m.in.:
- krwotoku z macicy
- przedwczesnego oddzielania się łożyska
- rzucawki lub ciężkiego stanu przedrzucawkowego
- zakażenia wewnątrzmacicznego
- zagrożenia życia płodu lub matki
- letalnej wady płodu
Leczenie w porodzie przedwczesnym
Działanie tokolityczne leków w porodzie przedwczesnym opera się na hamowaniu produkcji i działania oksytocyny oraz prostaglandyn, wpływie na działanie włókien kurczliwych oraz hamowaniu rozwierania szyjki.
Stosowanymi lekami są krótkodziałające beta-mimetyki (fenoterol) oraz antagonista receptora oksytocyny- atosiban. Leki tokolityczne podawane są dożylnie, a wybór zależy od faktu czy np. ciężarna obarczona jest innymi schorzeniami.
Poza tym jeśli poród ma miejsce przed 32. tygodniem ciąży podawany jest siarczan magnezu. Działanie to ma na celu neuroprotekcję płodu, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia dziecięcego porażenia mózgowego.
Ponadto jeśli do porodu dochodzi z powodu przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego (PPROM) stosuje się u kobiety antybiotykoterapię.
Steroidoterapia- dojrzewanie płuc płodu
Dziecko rodzące się przedwcześnie ma znacznie większe ryzyko powikłań związanych z układem oddechowym niż dzieci urodzone w terminie porodu. Do 36. tygodnia bowiem następuje intensywny wzrost i rozwój płuc, powiększają się przewody pęcherzykowe oraz zwiększa się powierzchnia wymiany gazowej.
Dlatego też, w przypadku porodu przedwczesnego, zgodnie z obecnymi zaleceniami rekomenduje się 48- godzinne podawanie kobiecie domięśniowo glikokortykosteroidów właśnie w celu przyspieszenia dojrzewania płuc płodu i zmniejszenia ryzyko wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania.
Jakie powikłania niesie za sobą wcześniactwo?
Działania lekarzy związane z zatrzymaniem czynności skurczowej macicy, aby móc podać odpowiednie leki mają na celu zmniejszenie powikłań jakie niesie za sobą bycie wcześniakiem.
Dzieci te są najczęściej nieprzygotowane do przyjścia na świat, a co za tym idzie, w ich rozwoju i przyszłości mogą pojawiać się różnego rodzaju schorzenia typowe dla narodzin przed terminem. Należą do nich m.in.:
- przetrwały przewód tętniczy (PDA)
- martwicze zapalenie jelit (NEC)
- zespół zaburzeń oddychania (RDS)
- dysplazja oskrzelowo- płucna (BPD)
- problemy neurologiczne
- retinopatia wcześniacza
- krwawienia wewnątrzczaszkowe.
Profilaktyka porodu przedwczesnego
Poród przed 37. tygodniem ciąży jest cały czas wyzwaniem dla lekarzy ginekologów. W Polsce 7% ciąż kończy się przed terminem. Mają na to wpływ między innymi coraz późniejszy wiek kobiet zachodzących w ciążę oraz rozpowszechnienie technik wspomaganego rozrodu. Powoduje to wzrost ilości ciąż bliźniaczych, które mają wyższe ryzyko ukończenia przed 37. tygodniem ciąży.
W profilaktyce porodów przedwczesnych stosowane są obecnie progesteron, szwy szyjkowe oraz pessary. Specjaliści i badacze nie są jednak zgodni co do tego, które rozwiązanie jest najskuteczniejsze. Nie udowodniono też, aby długotrwałe leczenie tokolityczne miało pozytywny wpływ na profilaktykę porodu przedwczesnego oraz wpływało na wyniki związane ze stanem zdrowia dziecka po urodzeniu.
Z tego też powodu PTGiP zaleca transport kobiety do ośrodka referencyjnego oraz tokolizę tylko i wyłącznie na czas podania steroidoterapii.
Czytaj również: Niewydolność szyjki macicy w ciąży. Ryzyko porodu przedwczesnego
Jakie zagrożenia niesie ze sobą przedwczesny poród?
Test na poród przedwczesny: sposób na uniknięcie porodu przedwczesnego
