Rozwarcie szyjki macicy to najważniejszy proces w trakcie porodu. Szyjka macicy to dolny odcinek tego narządu, który łączy macicę z pochwą. Szyjka odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu ciąży i prawidłowym przebiegu porodu. W czasie ciąży powinna być szczelnie zamknięta, aby płód w macicy był bezpieczny (chroni go przed szkodliwymi czynnikami z zewnątrz i przedwczesnym wydaleniem).
Jednak przed porodem ulega skróceniu, a potem zaczyna się rozwierać, co jest równoznaczne z początkiem porodu. Rozwieranie trwa aż do pełnego rozwarcia – wtedy kończy się I okres porodu, a zaczyna drugi, czyli parcie. Opisujemy ten proces, żebyś wiedziała, czego możesz się spodziewać.
Czytaj: Okresy porodu: od pierwszej do ostatniej fazy porodu
Spis treści
- Czy kobieta czuje, że szyjka się rozwiera? Czy jest to bolesne?
- Jak opisać ból towarzyszący rozwieraniu się szyjki?
- Jak długo trwa etap rozwierania szyjki macicy?
- Czy można przyspieszyć ten proces?
- Czy rodząca ma jakiś wpływ na to, jak szybko rozwiera się szyjka?
- W jaki sposób mierzy się rozwarcie w trakcie porodu i jak często?
- Czy jest możliwe, że szyjka zupełnie się blokuje i przestaje rozwierać?
Czy kobieta czuje, że szyjka się rozwiera? Czy jest to bolesne?
Samego rozwierania się szyjki kobieta nie czuje. Nie jest ono też bolesne, natomiast jest ściśle powiązane ze skurczami mięśni macicy (rozwieranie szyjki to skutek czynności skurczowej), które większość rodzących kobiet odbiera jako bolesne, zwłaszcza na zaawansowanym etapie porodu.
Jak opisać ból towarzyszący rozwieraniu się szyjki?
Trudno to jednoznacznie opisać, ponieważ są to odczucia bardzo subiektywne, różne u różnych kobiet. Najczęściej początkowe skurcze i bóle porodowe nie są bardzo silne czy bolesne – jest to ból brzucha podobny do tego w czasie miesiączki, odczuwa się twardnienie i napinanie się brzucha. Dopiero wraz z upływem czasu bóle stają się coraz silniejsze.
W zaawansowanym porodzie kobieta czuje silny, opasujący ból brzucha, utrudniający oddychanie. Według niektórych – ból ten jest zbliżony do tego doświadczanego w czasie ataku kolki nerkowej. Niektóre rodzące czują natomiast bardzo silny ból pleców („z krzyża”).
Czytaj: Przedwczesne rozwarcie szyjki macicy w ciąży - jak wpływa na jej przebieg?
Jak długo trwa etap rozwierania szyjki macicy?
Rozwarcie powiększa się średnio w tempie 1 cm na godzinę, a więc powinno trwać około 10 godzin, bo o pełnym rozwarciu mówi się wtedy, gdy średnica szyjki macicy osiąga 10 cm.
Jednak u poszczególnych kobiet może to wyglądać bardzo różnie – u tych, które rodzą po raz pierwszy, okres ten może trwać od kilku do kilkunastu godzin, natomiast u tych, które rodzą kolejne dziecko, trwa średnio około pięciu, sześciu godzin.
Czytaj: Ile trwa pierwszy poród? Czynniki wpływające na długość porodu
Czy można przyspieszyć ten proces?
Można próbować – lekarze i położne mają na to swoje sposoby, gdy uznają, że postęp porodu jest zbyt wolny (szyjka rozwiera się w tempie poniżej 1,2 cm na godzinę). Warto zacząć od stymulacji metodami niefarmakologicznymi, np. poprzez masowanie odpowiednich punktów na potylicy – o ile położna to potrafi.
Może ona również wykonać masaż dotykowy szyjki macicy, czyli uciskać pewne konkretne punkty na szyjce. W nowoczesnym położnictwie nie jest już natomiast rekomendowany klasyczny masaż szyjki macicy, czyli odklejenie dolnego bieguna pęcherza płodowego od ściany macicy – jako zabieg bardzo bolesny dla rodzącej.
Farmakologiczną i powszechnie stosowaną metodą przyspieszenia procesu rozwierania szyjki macicy jest podanie rodzącej syntetycznej oksytocyny, jednak nawet wtedy nie zawsze uzyskuje się oczekiwany efekt. Stosuje się również preparat zawierający prostaglandyny (dopochwowo).
Czytaj: Co robić, by przyspieszyć poród?
Czynniki, które mogą wydłużyć poród:
- znieczulenie zewnątrzoponowe (nieco dłuższe są oba okresy porodu)
- ułożenie pośladkowe płodu
- rodzenie w pozycji leżącej, na plecach (zupełnie płasko)
- mało- lub wielowodzie
- ciąża bliźniacza
- przedwczesne odpłynięcie wód płodowych
- makrosomia płodu (masa powyżej 3500 g)
- choroby matki: cukrzyca ciążowa, nadciśnienie lub stan przedrzucawkowy, leczenie niepłodności
- doświadczenie molestowania seksualnego przez matkę.
Czy rodząca ma jakiś wpływ na to, jak szybko rozwiera się szyjka?
I tak, i nie. Z jednej strony kobieta nie ma wpływu na to, w jakim tempie rozwiera się jej szyjka macicy, ponieważ mięśnie gładkie macicy – a to one kurczą się w czasie skurczów porodowych – funkcjonują niezależnie od ludzkiej woli. Z drugiej strony – kobieta może i powinna wypróbować pozycje wertykalne, czyli takie, w których kanał rodny pozostaje w pionie, a więc chodzenie, stanie, kucanie, klęk podparty w najróżniejszych wersjach.
Rodzenie w pozycji wertykalnej może przyspieszyć rozwieranie się szyjki i skrócić czas porodu, choć też nie ma gwarancji, że tak się stanie w każdym przypadku, bo długość porodu zależy od wielu czynników.
Czytaj: Poród na stojąco - jakie ma zalety?
W jaki sposób mierzy się rozwarcie w trakcie porodu i jak często?
Aby zmierzyć wielkość rozwarcia szyjki macicy, należy wykonać położnicze badanie wewnętrzne, które jest standardowo wykonywane wkrótce po przyjeździe do szpitala, a potem w trakcie porodu. Szyjkę bada się palpacyjnie – lekarz (lub położna) wprowadza palce do ujścia szyjki macicy i ocenia stopień jej rozwarcia.
Rozwarcie szyjki określa się w centymetrach – jeden palec oznacza w przybliżeniu 2 cm, a więc rozwarcie na dwa palce to rozwarcie wielkości 4 cm, na trzy place – 6 cm itd. W zaawansowanej fazie porodu jest to badanie dość nieprzyjemne, dlatego nie powinno się go nadużywać.
Zgodnie ze standardem opieki okołoporodowej w porodzie przebiegającym prawidłowo należy je wykonywać nie częściej niż co dwie godziny. Badanie zawsze zaczyna się podczas przerwy międzyskurczowej, a kończy – w czasie skurczu.
Czy jest możliwe, że szyjka zupełnie się blokuje i przestaje rozwierać?
Tak, może się tak zdarzyć. Brak postępu porodu stwierdza się wtedy, gdy rozwieranie się szyjki macicy następuje w tempie wolniejszym niż pół centymetra na godzinę. Jeśli trwa to 4–5 godzin, lekarz podejmuje decyzję o zakończeniu porodu cesarskim cięciem.
Czasami brak postępu porodu może spowodować też blokada psychiczna: jeśli kobieta myśli tylko o bólu, dopytuje, kiedy będzie następny skurcz i jak bardzo będzie bolał – może wyhamować akcję porodową. Wtedy dobrym wyjściem jest podanie znieczulenia – rodząca się uspokoi, zrelaksuje i rodzi dziecko już bez problemów.
Zobacz: 5 pozycji, które ułatwią ci poród
Rodzimy wolniej niż kiedyś W dzisiejszych czasach rozwarcie postępuje wolniej niż 60 lat temu. Skąd to wiemy? Bo w 1955 roku dr Emanuel A. Friedman (USA) opublikował wyniki swoich badań, w których obliczył średni czas rozwierania się szyjki macicy u rodzących kobiet i w sposób graficzny przedstawił czas potrzebny na rozwarcie każdego centymetra. Ten wykres, nazwany krzywą Friedmana, do dziś służy położnikom jako narzędzie do oceny, czy poród postępuje, czy nie.
Doktor Friedman uznał, że rozwieranie się szyjki macicy w tempie 1,2 cm na godzinę jest „najniższym akceptowalnym tempem”. Tymczasem z analiz przeprowadzonych współcześnie wynika, że dziś tempo 1,2 cm na godzinę jest średnim, a nie najniższym akceptowalnym tempem rozwierania szyjki.
Skąd wzięły się te różnice? Przyczyn jest kilka. W latach 50. XX wieku średni wiek rodzącej kobiety wynosił 20 lat, często też stosowano wówczas kleszcze i nacięcie krocza, a więc zabiegi skracające czas porodu. Dziś średni wiek rodzących jest sporo wyższy, kobiety więcej ważą, krocza nie nacina się rutynowo, za to często podaje się znieczulenie zewnątrzoponowe, które może wydłużyć poród.
