Spis treści
- Komórki macierzyste
- Krew pępowinowa
- Zestaw pobraniowy
- Przeszczep przeciwko gospodarzowi
- Kriokonserwacja
- Potencjał proliferacyjny
- Zgodność tkankowa
- Przeszczepienie allogeniczne
- Przeszczepienie autologiczne
Poród to jedyna okazja, aby w sposób nieinwazyjny pozyskać komórki macierzyste z krwi pępowinowej, które mogą być wykorzystane w leczeniu wielu chorób. Dlatego warto rozważyć, czy z tego nie skorzystać i zapoznać się z tematem.
Jednak dla laika trudno przebrnąć przez medyczne teksty i zrozumieć niektóre kwestie związane z pobieraniem krwi pępowinowej. Może pomocny w tym będzie nasz słowniczek najważniejszych terminów związanych z przechowywaniem krwi pępowinowej, a także leczeniem komórkami macierzystymi.
Komórki macierzyste
To pierwotne, niewyspecjalizowane komórki, które mają olbrzymi potencjał do namnażania się oraz zdolność do przekształcania się w komórki różnych tkanek. Komórki macierzyste znajdują się w szpiku kostnym, ale również w krwi pępowinowej.
Są wykorzystywane do przeszczepów, podczas których organizm może zbudować z nich nowe komórki na miejsce tych uszkodzonych chorobą.
Czytaj: Czy warto bankować krew pępowinową?
Krew pępowinowa
W czasie ciąży krew pępowinowa krąży pomiędzy matką i dzieckiem, a po porodzie i przecięciu pępowiny pozostaje w pępowinie i łożysku. Po każdym porodzie jest ona utylizowana, jednak jeśli zechcesz, można ją pobrać i zdeponować w banku komórek macierzystych. W przyszłości może posłużyć maluszkowi – lub innym twoim dzieciom – jako bezcenny lek.
Czytaj: Krew pępowinowa - ważne pytania
Zestaw pobraniowy
To paczka o rozmiarach ok. 30 x 30 cm, którą rodzice dostają od banku komórek macierzystych po podpisaniu umowy. Zestaw pobraniowy zawiera wszystko, co jest potrzebne do pobrania krwi z pępowiny: sterylne elementy do pobrania oraz transportu krwi, materiały pomocnicze (konserwujące), a także niezbędne dokumenty.
Każdy element zestawu i dokument ma indywidualny numer identyfikacyjny, co eliminuje ryzyko pomyłki. Zestaw pobraniowy należy zabrać ze sobą z domu, jadąc do porodu, a w szpitalu przekazać położnej, która asystuje przy porodzie. Jeśli rodzice zapomną zabrać zestaw, pobranie krwi pępowinowej będzie niemożliwe.
Czytaj: Prawdy i mity o bankowaniu krwi pępowinowej
Przeszczep przeciwko gospodarzowi
To jedno z najpoważniejszych powikłań po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych pochodzących od obcego dawcy. Niepożądana reakcja polega na tym, że limfocyty dawcy atakują organizm biorcy, traktując go jako obcy tkankowo.
Powikłanie to jest stosunkowo częste przy przeszczepianiu szpiku, jednak wykorzystanie w leczeniu komórek macierzystych z krwi pępowinowej znacznie zmniejsza częstość i nasilenie choroby. W przypadku przeszczepu autologicznego taka sytuacja w ogóle nie występuje.
Dzięki temu komórki macierzyste wykorzystuje się w medycynie, odbudowując lub zastępując uszkodzone narządy. Najlepsze źródła komórek macierzystych to: krew pępowinowa, szpik kostny oraz krew obwodowa.
Czytaj: Pobieranie komórek macierzystych ze sznura pępowiny
Kriokonserwacja
To metoda przechowywania komórek lub tkanek, potocznie nazywana mrożeniem. Technika ta umożliwia długoterminowe przechowywanie odpowiednio przygotowanych preparatów krwi w temperaturze ciekłego azotu (–196°C).
Zamrożone w ten sposób komórki macierzyste można przechowywać nawet setki lat, bo w tak niskiej temperaturze zahamowane są wszelkie procesy życiowe, a więc podczas przechowywania absolutnie nic się z komórkami nie dzieje.
Przeczytaj: Historia dzieci, które żyją dzięki krwi pępowinowej
Potencjał proliferacyjny
Określenie to oznacza zdolność do przekształcania się komórek macierzystych w inne typy komórek. W zależności od stopnia możliwości dalszego różnicowania się, wyróżnia się kilka rodzajów komórek macierzystych o różnym potencjale proliferacyjnym.
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej mają wyższy potencjał niż te pozyskiwane od osoby dorosłej (ze szpiku lub krwi obwodowej), to znaczy, że są bardziej pierwotne, mniej ukierunkowane, łatwiej zmieniają się w inne komórki naszego ciała.
Ich zdolności regeneracyjne są kilkakrotnie wyższe niż komórek pochodzących ze szpiku czy krwi obwodowej.
Zgodność tkankowa
Tym terminem określa się stopień zgodności tkanek między biorcą a dawcą przeszczepu. Zgodność odnosi się do białek nazywanych antygenami układu HLA (Human Leukocyte Antigens), które występują na powierzchni białych krwinek i innych komórek ciała.
Im większa zgodność tkankowa dawcy i biorcy, tym niższe ryzyko odrzucenia przeszczepu. Zaletą krwi pępowinowej jest to, że można ją przeszczepiać w sytuacji mniejszej zgodności tkankowej w porównaniu z dawcą dorosłym: dorosły dawca komórek macierzystych (np. ze szpiku) musi mieć minimum 9 na 10 cech antygenów HLA zgodnych z biorcą, a w przypadku krwi pępowinowej wystarczy zgodność 4 na 6 cech.
Przeszczepienie allogeniczne
To przeszczepienie (transplantacja), w którym dawcą komórek macierzystych dla osoby chorej (biorcy) jest inna osoba – spokrewniona lub niespokrewniona.
W przypadku krwi pępowinowej przeszczepienie allogeniczne najczęściej dotyczy sytuacji, gdy dawcą jest dziecko, od którego podczas porodu pobrano krew pępowinową, a biorcą – jego starszy brat lub siostra.
Przeszczepienie autologiczne
Jest to przeszczepienie (transplantacja), w którym chory jest sam dla siebie dawcą, a więc przeszczepia mu się jego własne komórki macierzyste. W przypadku komórek z krwi pępowinowej dotyczy to sytuacji, gdy krew pobrana podczas porodu jest przeszczepiana dziecku, od którego ją pobrano.
miesięcznik "M jak mama"
