Spis treści
- Znieczulenie porodowe
- Opioidy: na czym polega ich działanie?
- Dolargan jako znieczulenie porodowe
- Opioidy: czy da się je czymś zastąpić?
Znieczulenie porodowe
Przed przystąpieniem do omawiania skutków działania leków zawierających opioidy, warto ogólnie wspomnieć o praktykach związanych ze znieczuleniem porodowym w Polsce. Według danych zebranych przez Fundację Rodzić po Ludzku, ogłoszonych w lutym 2015 roku, aż 64 procent polskich szpitali nie zapewnia rodzącym dostępu do znieczulenia bólu porodowego. Z czego wynikają takie rozbieżności: ponad połowa ze wszystkich placówek nie gwarantuje kobietom znieczulenia, ale jednak 36 procent z nich już tak? - Jest to sprawa interpretacji tej usługi medycznej przez dyrektorów szpitali. Rozwiązania systemowe są realizowane w części szpitali. To leży w gestii dyrektorów, których zmusić może chyba jedynie NFZ - wyjaśnia w rozmowie z portalem medexpress.pl prof. Stanisław Radowicki, krajowy konsultant położnictwa i ginekologii.
>>Przeczytaj, jakie formy łagodzenia bólu porodowego są dostępne rodzącym kobietom>>
Niestety, w żadnym polskim dokumencie prawnym nie stwierdza się wprost, że możliwość otrzymania znieczulenia bólu porodowego powinna być zagwarantowana każdej kobiecie. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20 kwietnia 2012 roku, określające standardy opieki okołoporodowej zawiera informację, że "uzasadniona konieczność ingerencji w naturalny proces ciąży lub porodu, w szczególności leczenie cukrzycy ciężarnej, znieczulenie farmakologiczne, poród zabiegowy oznacza, że ciąża lub poród wymaga zastosowania dodatkowych procedur wykraczających poza niniejsze standardy". Czyli rodząca kobieta ma prawo poprosić/odmówić podania znieczulenia, lekarz i położna - podobnie. Także w przypadku środków znieczulających z opioidami w składzie.
Opioidy: na czym polega ich działanie?
Działanie leków zawierających opioidy można bardzo obrazowo wytłumaczyć. Gdy odczuwamy ból, ciało - a konkretnie jego boląca część - za pomocą nerwów wysyła do mózgu sygnał, że dzieje się coś niedobrego. Kiedy tylko usunięta zostanie przyczyna bólu, zniknie i on. Niestety, najsilniejszych bólów nie da się wyelminować, więc objawy, które przed nim ostrzegają, nie spełniają żadnej funkcji. I tutaj do akcji wkraczają opioidy - narkotyczne leki przeciwbólowe.
Leki te sprawiają, że sygnał bólu nie dociera do mózgu lub dociera do niego w mniejszym stopniu, przez co ból również jest mniejszy. Wśród silnych opioidów wymienić można m. in.: morfinę, wśród słabych - kodeinę i tramadol. Opioidy wykazują właściwości uzależniające. Oczywiście małe jest prawdopodobieństwo, że rodząca kobieta się od nich uzależni, ale w innych przypadkach łagodzenia bólu, trzeba ja przyjmować wyłącznie według wskazówek lekarza. Nie bez przyczyny leki zawierające opioidy są dostępne w Polsce wyłącznie na receptę. Uzależnienie powoduje przede wszystkim fakt, że opioidy wywołują silne stany euforyczne.
>>Zapoznaj się z metodami znieczulającymi ból porodowy, stosowanymi podczas cesarskiego cięcia>>
Dolargan jako znieczulenie porodowe
Petydyna (znana pod handlowymi nazwami Dolargan i Dolcontral) to środek przeciwbólowy, pochodny morfiny. Podawany jest rodzącym w postaci zastrzyku dożylnego lub domięśniowego - w pośladek. Ten opioid jest najczęściej stosowanym środkiem przeciwbólowym podczas porodów w Polsce. Według danych zebranych przez Fundację Rodzić po Ludzku stosuje się go podczas co najmniej 17 procent porodów, w niektórych szpitalach ta liczba wynosi nawet 60 procent. Skutki uboczne, jakie powoduje podanie tego opioidu u matki i dziecka są liczne. Przede wszystkim, rodząca może odczuwać mdłości, zawroty głowy, a nawet stracić poczucie orientacji. Wymioty to bardzo częsta reakcja na otrzymanie tego opioidu. Objawom tym towarzyszy senność kobiety i zwolnienie akcji porodowej.
Podanie Dolarganu nie pozostaje bez wpływu na noworodka. Petydyna przenika przez barierę łożyskową i dostaje się do krwi dziecka. Ono również będzie się czuć senne, będzie miało słabsze napięcie mięśniowe, trudności z oddychaniem. Może słabiej reagować na bodźce i mieć upośledzony odruch ssania. Skoro o tym mowa - dolargan przenika również do mleka mamy. Działanie opioidu powoduje, że dziecko, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe skutki uboczne, może uzyskać mniej niż 10 punktów w skali Apgar. W przeciwieństwie do niefarmakologicznych środków przeciwbólowych, jak np. gaz wziewny, działania opioidów nie można przerwać. Utrzymują się w organizmie matki kilka godzin, a w jej mleku - nawet 2-3 dni.
Dolargan jest łatwo dostępnym i niedrogim środkiem przeciwbólowym. Wśród jego zalet wymienia się rzeczywiste zmniejszenie bólu odczuwanego przez kobietę - działa rozkurczająco na mięśnie gładkie. Na początku porodu opioidy pozwalają również zmniejszyć stres odczuwany przez matkę.Poznaj jeszcze więcej informacji o Dolarganie
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wymienia opioidy wśród substancji psychoaktywnych, mogących powodować różne problemy zdrowotne. Stosowania petydyny u rodzących nie zaleca również Fundacja Rodzić po Ludzku. Pracujący w Sztokholmie dr Bertil Jacobson przez dwadzieścia lat badał wpływ opioidów na dzieci w przyszłości. Okazało się, że noworodki, których matkom podano opioidy podczas porodu, wykazywały w dorosłym życiu większą podatność na uzależnienie od tych substancji niż dzieci urodzone bez tego znieczulenia. Co więcej, dzieci, których mamom podawano opioidy w trzech dawkach, miały 4,7 razy więcej szans na uzależnienie niż w przypadku jednokrotnego podania dawki opioidów.
Warto dodać, że dolargan jest najpopularniejszym środkiem przeciwbólowym stosowanym nie tylko na polskich porodówkach. Sytuacja wygląda podobnie m. in. w Australii, USA, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20 kwietnia 2012 wskazuje, by decyzje o podaniu opioidów ograniczać do minimum.
Opioidy: czy da się je czymś zastąpić?
Z drugiej strony istnieje obawa, że wszelkie ostrzeżenia przed stosowaniem opioidów wpiszą się w postawę: "w bólach rodzisz będziesz", "chcesz mieć dziecko, to cierp", "poród ma boleć". Opioidy to jedna z niewielu dostępnych kobietom form znieczulenia podczas porodu, jeśli je wykluczyć, wybór pozostaje mały.
Warto dodać, że opioidy mają pomagać nie tylko rodzącym kobietom. Są także środkiem leczniczym stosowanym w przypadku osób z chorobą nowotworową, zwłaszcza poddawanych opiece paliatywnej, ze stwardnieniem rozsianym. W 2014 roku powstał projekt ATOME, mający edukować m. in. Polaków na temat dostępności opioidów i ich skuteczności. W projekcie uczestniczy również WHO i Europejskie Stowarzyszenie Opieki Paliatywnej. Jednym z głównych jego celów jest opracowanie rekomendacji dotyczących stosowania opioidów dla rządów i pracowników opieki medycznej.
To, jakie znieczulenie porodowe mogą otrzymać i z czym się wiąże przyjęcie środków z opioidami w składzie, jest ważną kwestią dla wielu mam. Wejdź na nasze forum i porozmawiaj z innymi mamami na temat skuteczności dolarganu i efektów ubocznych.
Mamy na forum oceniają działanie dolarganu i pytają, czy znieczulenie podczas porodu jest obowiązkowe.
