Zespół popunkcyjny pojawia się po wykonaniu punkcji lędźwiowej, czyli po wprowadzeniu igły do przestrzeni podpajęczynówkowej. Oznacza to, że może być spotykany po znieczuleniu podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym, stosowanym często czasie porodów.
Zespół popunkcyjny występuje w ciągu 5 dni po wykonaniu punkcji, ale z jakich powodów - tego do końca nie wiadomo. Jak rozpoznać zespół popunkcyjny i jak mu zapobiegać?
Spis treści
- Przyczyny zespołu popunkcyjnego
- Kiedy może wystąpić zespół popunkcyjny?
- Objawy zespołu popunkcyjnego
- Leczenie zespołu popunkcyjnego
- Czy można zapobiec zespołowi popunkcyjnemu?
Przyczyny zespołu popunkcyjnego
Zespół popunkcyjny najczęściej występuje po wykonaniu znieczulenia do porodu, w tym również znieczulenia zewnątrzoponowego. Nieznana jest konkretna przyczyna zespołu popunkcyjnego.
Wiadomo na pewno, że na częstotliwość jego występowania ma wpływ rodzaj igły (im gruszą igłę wprowadzają lekarze w przestrzeń podpajęczynówkową, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu popunkcyjnego). Częściej występuje on również u młodych kobiet.
Lekarze podejrzewają, że przyczyną zespołu popunkcyjnego może być obniżenie ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego. Niskie ciśnienie śródczaszkowe powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, a ten proces wywołuje ból. Niektórzy sądzą, że przyczyną bólu może być również przemieszczanie struktur wewnątrzczaszkowych, które jest konsekwencją obniżenia ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego.
Kiedy może wystąpić zespół popunkcyjny?
Zespół popunkcyjny jest powikłaniem, które może wystąpić:
- po podaniu znieczulenia podpajęczynówkowego
- po podaniu znieczulenia zewnątrzoponowego
- punkcji lędźwiowej
- pobraniu płynu mózgowo-rdzeniowego do badań
Czytaj również: Znieczulenie przy porodzie za darmo. Czy jest naprawdę dostępne dla każdej pacjentki?
Czy warto łagodzić ból porodowy? Czy znieczulenie może być groźne dla dziecka?
Objawy zespołu popunkcyjnego
Objawy zespołu popunkcyjnego występują w ciągu pierwszych pięciu dób po zabiegu. Najczęściej w ciągu 48 godzin od wprowadzenia igły do przestrzeni podpajęczynówkowej pojawia się ból głowy, mdłości lub ból pleców. Objawy często pojawiają się, gdy pacjent zmienia pozycję i np. próbuje wstawać z łóżka.
To tylko część objawów tego powikłania. Wyróżnia się dziewięć typowych objawów zespołu popunkcyjnego:
- silny ból głowy (najczęściej zlokalizowany w okolicy czołowej lub potylicznej)
- zawroty głowy
- zaburzenia widzenia (w tym światłowstręt)
- sztywność karku
- mdłości
- wymioty
- bóle pleców
- bóle ramion i kończyn dolnych
- częściowa utrata słuchu
Leczenie zespołu popunkcyjnego
Leczenie zespołu popunkcyjnego polega na podawaniu pacjentowi środków przeciwbólowych oraz leżeniu w łóżku. W przypadku bardzo silnych bólów głowy lekarz może czasem zdecydować o podaniu opioidów. W innych przypadkach często pomaga kofeina. Czasem, podobnie jak w przypadku migreny, trzeba je przeczekać.
Pamiętaj, aby po porodzie ze znieczuleniem:
- Leżeć jak najdłużej na wznak
- Możesz również wziąć ibuprofen.
- Pij dużo płynów. Szczególnie pomocne są napoje takie jak herbata, kawa czy cola.
- Unikaj dźwigania i wysiłku.
Czy można zapobiec zespołowi popunkcyjnemu?
- Zastosowanie cienkiej igły - aby zapobiec wystąpieniu zespołu popunkcyjnego lekarz powinien zastosować cienką igłę. Dzięki temu nie wycieknie zbyt duża ilość płynu mózgowo-rdzeniowego, przez co nie spadnie mocno ciśnienie śródczaszkowe. Udowodniono, że prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu popunkcyjnego jest najmniejsze, gdy stosuje się igły o średnicy 24-27G (stanowi wtedy 5-10 procent przypadków).
- Zastosowanie atraumatycznych igieł - dobrym rozwiązaniem jest również zastosowanie igieł atraumatycznych. Są one tępo zakończone, dzięki czemu rozsuwają, nie uszkadzają tkanki.
- Odpowiednie wkłucie - w przypadku wykorzystywania igieł tradycyjnych, lekarz powinien się wkłuć równolegle do długiej osi kręgosłupa. Nie uszkadza wtedy mocno włókien opony twardej i skraca ich okres gojenia.
