Za zielone wody płodowe odpowiada smółka, substancja wypełniająca jelita płodu. Jest tam m.in. płyn owodniowy, który dziecko połyka podczas ciąży, a także żółć i śluz.
Częstotliwość występowania zielonego płynu owodniowego wynosi 10%, a niektóre źródła mówią, że nawet 22%. Im starsza ciąża, tzn. powyżej 41. tygodnia tym ryzyko wystąpienia zielonych wód płodowych jest wyższe. Bardzo rzadko zaś pojawiają się przed 37. tygodniem ciąży.
Jakie są przyczyny występowania zielonego płynu owodniowego?
Spis treści
- Wydalenie smółki spowodowane niedotlenieniem płodu
- Zaawansowana ciąża (po 41. tygodniu)
- Małowodzie
- Niewydolne łożysko
- Zstępowanie główki podczas porodu
- Inne czynniki zwiększające ryzyko niedotlenienia płodu i zielonych wód płodowych
- Powikłania u noworodka
- Zespół aspiracji smółki (MAS- meconium asspiration syndrome) - poważne powikłanie u noworodka
- Powikłania matczyne zielonych wód płodowych
- Zielone wody wskazaniem do cięcia cesarskiego?
Wydalenie smółki spowodowane niedotlenieniem płodu
Zwykle noworodki wydalają smółkę, swój pierwszy stolec, w 1. dobie po urodzeniu. Jeśli jednak w trakcie ciąży dojdzie do przewlekłego niedotlenienia, perystaltyka jelit przyspiesza i dziecko wydala smółkę jeszcze w brzuchu mamy.
Przy porodzie cząsteczki smółki dostają się do jego dróg oddechowych i mogą doprowadzić m.in. do groźnego zespołu aspiracji smółki.
Zaawansowana ciąża (po 41. tygodniu)
W tym czasie układ pokarmowy dziecka jest już w pełni dojrzały. Stężenie motyliny, hormonu pobudzającego ruchy perystaltyczne jelit jest wysokie i może doprowadzić do wydalenia smółki.
Małowodzie
Małowodziem określa się ilość płynu owodniowego poniżej 200 ml. W tej sytuacji może dojść do np. ucisku pępowiny, co doprowadza do niedotlenienia, a tym samym pojawiania się zielonego płynu owodniowego.
Niewydolne łożysko
W niektórych sytuacjach w ciąży np. gdy kobieta choruje na cukrzycę czy nadciśnienie, może dojść do niewydolności maciczno-łożyskowej. Polega ona na zaburzeniach w procesie dostarczania krwi i tlenu do płodu, a co za tym idzie sprzyja jego niedotlenieniu. Ta sytuacja zaś prowadzić może do przedwczesnego wydalenia smółki przez dziecko i zielonych wód płodowych.
Zstępowanie główki podczas porodu
Podczas każdego porodu może dojść fizjologicznie do wydalenia smółki przez rodzące się dziecko. Jest to skutek pobudzenia jego nerwu błędnego. Jeśli nie towarzyszą temu objawy niedotlenienia widoczne np. podczas badania KTG, to nie ma się czym martwić.
Inne czynniki zwiększające ryzyko niedotlenienia płodu i zielonych wód płodowych
- Zapalenie błon płodowych (chorioamnionitis)
- Przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (PROM)
- Wypadnięcie pępowiny
- Przedwczesne oddzielanie się łożyska
- Nadciśnienie u ciężarnej, preeklampsja
- Cholestaza
- Indukcja (wywoływanie) porodu
- Picie alkoholu i palenie papierosów w trakcie ciąży
- Obrzęk płodu
- Zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu (IUGR)
Powikłania u noworodka
- Żółtawe zabarwienie skóry, pępowiny i paznokci.
- Niedotlenienie okołoporodowe
- Zespół aspiracji smółki
- Zamartwica urodzeniowa
- Zapalenie płuc
- Nadciśnienie płucne
- Encefalopatia noworodkowa
- Opóźniony rozwój, dziecięce porażenie mózgowe, napady padaczkowe
Zespół aspiracji smółki (MAS- meconium asspiration syndrome) - poważne powikłanie u noworodka
Zielone wody płodowe mogą doprowadzić do MAS. Jest to ciężkie powikłanie u noworodków. Może prowadzić do zgonu dziecka, a śmiertelność w tym przypadku wynosi nawet 14%.
Noworodek rodzi się z niską oceną w skali Apgar i ma objawy niewydolności oddechowej. Należą do nich przyspieszony oddech, postępująca sinica, falowanie skrzydełek nosa, a podczas osłuchiwania, lekarz neonatolog słyszy w jego płucach nieprawidłowe dźwięki takie jak trzeszczenia czy rzężenia. W rentgenie płuc występuje charakterystyczny obraz „burzy śnieżnej”.
Obecność smółki w drogach oddechowych noworodka doprowadza do zatkania oskrzelików, a także może spowodować infekcję bakteryjną.
Powikłaniem zespołu aspiracji smółki jest m.in. odma opłucnowa i osierdziowa. Leczenie noworodków odbywa się na oddziale intensywnej terapii i polega na podawaniu antybiotyków, odśluzowywaniu dróg oddechowych, a także jeśli wymaga tego stan dziecka, stosowaniu sztucznej wentylacji oraz podaniu surfaktantu.
Powikłania matczyne zielonych wód płodowych
- Zator płynem owodniowym (AFE)
- Śródporodowe zapalenie błon płodowych i łożyska
- Poporodowe zapalenie błony śluzowej macicy
- Zakażenie rany
- Zwiększone ryzyko porodu operacyjnego
Zielone wody wskazaniem do cięcia cesarskiego?
Zielony płyn owodniowy nie jest wskazaniem do cesarskiego cięcia. Jeśli podczas porodu, stałej kontroli KTG, a także po pobraniu krwi rodzącego się dziecka nie ma niepokojących objawów jego niedotlenienia to można kontynuować poród siłami natury.
W większości przypadków zielony płyn jest efektem wydalenia smółki podczas przechodzenia główki dziecka przez kanał rodny kobiety i jest fizjologicznym zjawiskiem, nie prowadzącym do poważnych powikłań u noworodku. Ponadto zawsze gdy wody płodowe mają zielone zabarwienie powinno się zbadać krew pępowinową dziecka po urodzeniu, aby wykluczyć epizody niedotlenienia i zaburzenia w równowadze kwasowo-zasadowej.
Odpłynięcie zielonych wód płodowych jest sytuacją, gdy należy udać się do szpitala i koniecznie skonsultować to z lekarzem ginekologiem. Podczas porodu kobieta wymaga stałego zapisu KTG. Zazwyczaj jednak zielony płyn owodniowy nie ma negatywnego wpływu na noworodka i wszystko kończy się dobrze.
