Naturalne i farmakologiczne metody znieczulenia porodowego – skuteczność, bezpieczeństwo

Metody łagodzenia bólu porodowego można podzielić na farmakologiczne i na naturalne. Każda z nich jest inna - różni je skuteczność, bezpieczeństwo, ale i dostępność na polskich porodówkach.

Poniżej znajdziesz wszystkie dostępne w Polsce rodzaje i metody znieczulania bólu porodowego. Możesz porównać ich sposób działania, skuteczność, bezpieczeństwo i wybrać tę, która ci najlepiej odpowiada.

Czytaj również: Poród ze znieczuleniem: kiedy podaje się znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie?

Obalamy mity dotyczące znieczulenia zewnątrzoponowego podczas porodu

Spis treści

1. Znieczulenie zewnątrzoponowe
2. Podtlenek azotu
3. TENS
4. Dolargan
5. Akupunktura
6. Aromaterapia
7. Oddychanie
8. Masaż
9. Kąpiel w wodzie

Znieczulenie zewnątrzoponowe

• Na czym polega ta metoda?

Znieczulenie zewnątrzoponowe to najskuteczniejszy sposób na znieczulenie porodu. Polega na nakłuciu lędźwiowego odcinka pleców i podaniu przez cienki cewnik (rurkę) o średnicy ok. 1 mm środka znieczulającego do przestrzeni otaczającej rdzeń kręgowy.

• Kiedy pomaga?

Teoretycznie można je podać w każdej chwili, ale w większości szpitali praktyka jest taka, że znieczulenie podaje się, gdy rozwarcie szyjki macicy wynosi 4 cm.

• Czy jest skuteczna?

Zmniejsza odczuwanie bólu w 90–100 proc. W prawidłowo wykonanym znieczuleniu kobieta nie odczuwa bolesnych skurczów macicy, bólu pochwy i odbytnicy przy przechodzeniu dziecka przez kanał rodny, bólu pleców ani bólu odczuwanego przy nacinaniu i zszywaniu krocza.

• Co będziesz czuła?

W chwili podania – ukłucie jak przy zwykłym zastrzyku. Potem – ogromną ulgę, gdy ból całkowicie ustąpi. W znieczuleniu można się poruszać: odczucie, że nogi są jak z waty, pojawia się tylko w pierwszej chwili, gdy próbujesz wstać. Skurcze parte będziesz już odczuwać, ale one nie są bolesne.

• Czy to bezpieczne?

Znieczulenie jest bardzo bezpieczne. Ryzyko poważnych powikłań jest znikome. Przeciwwskazania: choroby ośrodkowego układu nerwowego, zakażenie skóry w miejscu wykonywania znieczulenia, zaburzenia krzepnięcia krwi lub leczenie lekami przeciwzakrzepowymi. A przy tym znieczulenie zewnątrzoponowe umożliwia swobodę rodzącej – może ona rodzić na przykład w pozycji pionowej. Kobieta ma pełną kontrolę nad porodem i rodzi własnymi siłami.

• Czy jest dostępne za darmo?

Niemal w każdym szpitalu. Ale wciąż jest wiele porodówek, które oferują znieczulenie tylko teoretycznie z powodu braku anestezjologów wykonujących znieczulenie. Od kilku lat jest bezpłatne dla pacjentek.

Czytaj również: Sprzęty, które pomogą ci urodzić - zobacz, z czego skorzystasz na sali porodowej

Okresy porodu: co się będzie działo, co będziesz czuła w kolejnych fazach porodu?

Podtlenek azotu

• Na czym polega ta metoda?

Podtlenek azotu, a właściwie tlen z podtlenkiem azotu to inaczej gaz rozweselający). Metoda wziewna, polega na wdychaniu gazu: gdy zaczyna się skurcz, rodząca sama przykłada ustnik (lub maseczkę na twarz) i oddycha, dostosowując dawkę gazu do własnych potrzeb

• Kiedy pomaga?

Łagodzi ból, uspokaja i poprawia nastrój w pierwszej fazie porodu.

• Czy jest skuteczna?

U jednych kobiet rzeczywiście zmniejsza odczuwanie bólu, u innych działa relaksująco, niweluje lęk.

• Co będziesz czuła?

Gaz wykazuje nieznaczne właściwości euforyzujące: chwilowo poprawia nastrój, nie powodując utraty kontroli nad sytuacją.

• Czy to bezpieczne?

To całkowicie bezpieczna metoda znieczulenia porodu, a rodząca dozuje sobie gaz sama. Mieszanka gazów jest bezpieczna, działa nieinwazyjnie. Przeciwwskazania: niedrożność górnych dróg oddechowych, choroby psychiczne, stwardnienie rozsiane, rozedma płuc.

• Czy jest dostępne za darmo?

Metoda jest obecnie dostępna w wielu szpitalach położniczych w Polsce. Pacjentka nic za to nie płaci.

Zobacz niezwykłe zdjęcia porodów naturalnych:

TENS

• Na czym polega ta metoda?

Metoda polega na łagodzeniu bólu przy pomocy stymulacji nerwów prądem o niskiej częstotliwości. TENS to małe urządzenie z czterema elektrodami, które przykleja się do pleców pacjentki. Przez elektrody przechodzi delikatny impuls elektryczny, wywołujący łaskotanie lub mrowienie. Zwiększa on wydzielanie endorfin i częściowo blokuje przekazywanie do mózgu bodźców bólowych. Rodząca może sama sterować urządzeniem.

• Kiedy pomaga?

TENS jest przydatny do łagodzenia bólu w pierwszej fazie porodu. Głównie działa na bóle w krzyżu, a nie w podbrzuszu. Nie ma negatywnego wpływu ani na matkę, ani na dziecko.

• Czy jest skuteczna?

Na wczesnym etapie porodu sztucznie wywołane bodźce czuciowe zagłuszają naturalne bodźce bólowe, ale później zwykle nie są już w stanie tego robić, bo ból jest zbyt silny. Skuteczniej łagodzą bóle krzyżowe niż podbrzusza.

• Co będziesz czuła?

Łagodne mrowienie i lekkie napinanie się mięśni pleców w miejscu przyklejenia elektrod.

• Czy jest bezpieczna?

Tak, podczas wielokrot-nych badań nigdy nie stwierdzono żadnych niepożądanych efektów ubocznych. Przeciwwskazania: rozrusznik serca, silnaarytmia, epilepsja, zraniona skóra w miejscu przyklejenia elektrod.

• Czy jest dostępne za darmo?

Stymulatory TENS są dostępne w nielicznych szpitalach. Można je wypożyczyć do porodu (ok. 100 zł) albo kupić (200–300 zł).

Dolargan

• Na czym polega ta metoda?

To substancja z grupy narkotycznych, działa przeciwbólowo i rozkurczowo. Jego skuteczność jest niewielka, trudno przewidzieć, jak zadziała na konkretną pacjentkę. Przenika do krwiobiegu dziecka, przez co może ono mieć problemy ze ssaniem i oddychaniem i słabo reagować na bodźce. U matki może powodować mdłości, wymioty, zaburzenia widzenia i orientacji, zawroty głowy, dlatego jest stosowany coraz rzadziej.

• Kiedy pomaga?

Gdy poród dopiero się zaczyna, a kobieta bardzo się denerwuje, lek może ją nieco zrelaksować. Dolargan można podać najpóźniej na 3 godziny przed zakończeniem porodu.

• Czy jest skuteczny?

Niezbyt duża, zwłaszcza gdy jest podany domięśniowo: dolargan słabo się wchłania z pośladków i w niemożliwym do przewidzenia stopniu.

• Co będziesz czuła?

Ukłucie podczas robienia zastrzyku, potem oszołomienie jak pod wpływem działania narkotyków.

• Czy jest bezpieczne?

Metoda ta nie jest polecana przez WHO, bo może spowodować u dziecka osłabienie oddechu, a nawet napady drgawek. Przeciwwskazania: choroby wątroby, nadciśnienie, uczulenie na ten lek.

• Czy jest dostępny za darmo?

Środek dostępny jest w większości szpitali położniczych w Polsce, podawany bezpłatnie.

Akupunktura

• Na czym polega ta metoda?

Polega na wkłuwaniu w określone punkty na ciele cieniutkich igieł, co według medycyny Wschodu poprawia przepływ energii przez kanały energetyczne. Prawdo-podobnie pobudza również wydzielanie endorfin.

• Kiedy pomaga?

Można ją stosować już w ciąży, by przygotować ciało do porodu i zwiększyć odporność na bolesne skurcze macicy. Podczas porodu efekty powinny się pojawić po 20–30 minutach.

• Czy jest skuteczna?

Akupunktura może być pomocna w pierwszym okresie porodu – wtedy skutecznie redukuje stopień odczuwania bólu. Wkłuwanie igieł zwykle nie jest bolesne. Czasem pojawia się lekki krótki ból lub uczucie rozpychania, podobne jak przy podawaniu zastrzyków.

• Czy jest bezpieczna?

Metoda bezpieczna dla dziecka i dla mamy, jeśli wykonuje ją doświadczony specjalista. Przeciw-wskazania: zaburzenia układu nerwowego, np. padaczka, choroby psychiczne.

• Czy jest dostępna za darmo?

Tylko w nielicznych szpitalach, głównie prywatnych. Można też poszukać specjalisty, który przyjedzie do porodu (jeśli szpital wyrazi na to zgodę). Jeden zabieg akupunktury kosztuje 70–200 zł.

Aromaterapia

• Na czym polega ta metoda?

Na stosowaniu naturalnych olejków eterycznych – głównie do inhalacji, ale można je także dodawać do kąpieli albo do olejku stosowanego do masażu.

• Kiedy pomaga?

Aromaterapia może być stosowana przez cały okres porodu.

• Czy jest skuteczna?

Reakcja organizmu na tę metodę jest bardzo różna, jednak zapach raczej uspokaja i poprawia nastrój niż zmniejsza ból.

• Co będziesz czuła?

Zapach wybranych olejków eterycznych – zazwyczaj bardzo przyjemny.

• Czy jest bezpieczna?

Tak, jeśli stosuje się konkretne, zalecane olejki, np. z bergamoty, jaśminu, lawendy, szałwii, grejpfruta, kwiatu pomarańczy. Jeśli poród odbywa się w jednoosobowej sali – zawsze można wziąć ze sobą olejki i kominek.

• Czy jest dostępna za darmo?

Są szpitale, które same zachęcają do tej metody i mają przygotowane akcesoria. Zazwyczaj jednak aromaterapię trzeba jednak załatwić sobie we własnym zakresie.

Oddychanie

• Na czym polega ta metoda?

Na koncentrowaniu się na świadomym oddechu. Głębokie oddychanie w czasie porodu dotlenia mięśnie i narządy wewnętrzne, a długi spokojny wydech na szczycie skurczu pomaga się rozluźnić.

• Kiedy pomaga?

Od momentu, kiedy skurcze stają się bolesne dla rodzącej.

• Czy jest skuteczna?

W zależności od indywidualnych predyspozycji i postawy kobiety. Skupienie się na oddechu nie tyle jednak łagodzi ból, ile odwraca od niego uwagę, pomaga skoncentrować się i osiągnąć spokój. Prawidłowe oddychanie pomaga rozluźnić mięśnie całego ciała, w tym szyjki macicy, niekiedy też łagodzi ból.

• Czy jest bezpieczna?

tak. Ale oddychanie zbyt głębokie i za szybkie może spowodować hiperwentylację. Jej objawy to: mrowienie w palcach, mroczki przed oczami i zawroty głowy.

• Czy jest dostępna?

Wszędzie, pod warunkiem, że sama poćwiczysz oddychanie (np. w szkole rodzenia) albo trafisz na dobrą położną, która tym pokieruje.

Masaż

• Na czym polega ta metoda?

To masowanie i uciskanie okolicy lędźwiowo-krzyżowej rodzącej kobiety przez inną osobę.

• Kiedy pomaga?

W momencie trwania skurczu, w najbardziej bolesnej fazie porodu.

• Czy jest skuteczna?

Wysoka: masaż i ucisk odpowiednich miejsc wyraźnie zmniejsza bolesność skurczów porodowych. Dotyk rąk osoby masującej. Rodzaj dotyku i jego siła zależeć będzie od twoich wskazówek (często kobieta intuicyjnie wie, w jaki sposób chce być masowana).

• Czy jest bezpieczna?

Oczywiście!Chyba że rodząca nie mana niego ochoty i źle toleruje dotykanie – wtedy masaż może ją irytować. Aby złagodzić tarcie i zapobiec otarciom skóry, warto zastosować olejek.

• Czy jest dostępna za darmo?

Masaż może mieć każda rodząca, prosząc o niego położną lub partnera (warto, by nauczył się odpowiednich technik już przed porodem). Nic nie kosztuje, chyba że wynajmiesz do porodu profesjonalnego masażystę.

Kąpiel w wodzie

• Na czym polega ta metoda?

Na zanurzeniu się w wannie z ciepłą wodą. Kiedy nie ma takiej możliwości, można skorzystać z prysznica.

• Kiedy pomaga?

Od rozwarcia 4–5 cm. Wcześniej relaksująca kąpiel może zredukować skurcze macicy.

• Czy jest skuteczna?

Zróżnicowana. Woda powinna działać na mięśnie relaksująco i zmniejszać odczuwanie bólu podczas skurczów macicy, jednak wiele kobiet tego nie potwierdza. Woda łagodzi napięcie mięśni całego ciała i zwiększa wydzielanie endorfin, które są naturalnymi środkami przeciwbólowymi.

• Czy jest bezpieczna?

Całkowicie bezpieczne, o ile woda będzie mieć właściwą temperaturę (36–37°C).

• Czy jest dostępna za darmo?

Wanny są dostępne w wielu szpitalach położniczych, ale wciąż nie wszędzie. Korzystanie z wanny czy prysznica nie wiąże się z dodatkowymi opłatami.