Nastolatka w ciąży, a co za tym idzie, nieletnia matka, nie ma władzy rodzicielskiej. W Polsce osobą pełnoletnią stajemy się w dniu 18. urodzin - wtedy nabywamy pełnię praw obywatelskich, w tym prawa rodzicielskie. Nieletnia matka ich nie ma, bo sama pozostaje pod władzą rodzicielską rodziców. Nawet o sobie samej może decydować w ograniczonym zakresie, zwłaszcza gdy nie ma 16 lat. Wszelkie decyzje dotyczące np. prowadzenia ciąży czy zabiegów wykonywanych podczas porodu wymagają zgody jej przedstawiciela ustawowego. Zwykle ciężarnej nastolatce podczas wizyt lekarskich i porodu towarzyszy matka, i to ona podpisuje zgodę na wykonywane zabiegi. Jeśli dziewczyna skończyła 16 lat, wymagana jest także jej zgoda (obok zgody przedstawiciela ustawowego) na wykonanie świadczenia medycznego. Może się ona sprzeciwić udzieleniu takiego świadczenia, mimo zgody jej przedstawiciela ustawowego - wtedy wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego. Każda ciężarna, bez względu na wiek i uprawnienia wynikające z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, ma prawo do opieki medycznej finansowanej ze środków publicznych.
Nastolatka w ciąży: po ślubie ma status przedstawiciela ustawowego dziecka i władzę rodzicielską
Nastoletnia matka nie ma władzy rodzicielskiej, nie może więc decydować o swoim dziecku. Sytuacja się zmienia, gdy nastolatka zawrze związek małżeński. Co prawda, małżeństwa nie może zawrzeć osoba, która nie ma 18 lat, ale z ważnych powodów (takich jak narodziny dziecka) sąd może zezwolić na małżeństwo kobiecie, która skończyła lat 16. Po ślubie taka matka uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych, a więc także status przedstawiciela ustawowego dziecka i władzę rodzicielską.
Nastolatka w ciąży: ustanowienie opiekuna prawnego dla dziecka
Jeśli małżeństwo nie wchodzi w rachubę, trzeba wystąpić do sądu o ustanowienie opiekuna prawnego dla dziecka do czasu osiągnięcia przez matkę pełnoletności. Młoda mama może opiekować się swoim dzieckiem, ale nie może w jego imieniu występować przed urzędami, sądami itp. Wniosek o ustanowienie opiekuna składa się w wydziale rodzinnym i nieletnich sądu rejonowego. Można to zrobić przed porodem, ale opiekun zostanie ustanowiony dopiero po narodzinach dziecka. Opiekunem może być osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie jest pozbawiona praw publicznych ani rodzicielskich. Musi też przekonać sąd, że będzie dobrze wywiązywać się z obowiązków. Rodzice lub krewni matki, którzy chcą zaopiekować się jej dzieckiem, powinni wystąpić do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie lub Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej - udzielają one informacji oraz wydają opinie dotyczące zdolności danego kandydata do pełnienia takiej funkcji. Wyznaczając opiekuna, sąd bierze pod uwagę opinię matki dziecka, ale nie musi uzyskać jej akceptacji. Opiekun prawny podejmuje wszelkie decyzje dotyczące dziecka do chwili uzyskania pełnoletności przez matkę, np. rejestruje je w USC, składa wniosek o PESEL i zasiłki (w tym becikowe), wnosi pozew o alimenty. Kiedy nie ma nikogo, kto chciałby podjąć się tej roli, dziecko będzie reprezentował kurator ustanowiony przez sąd.
Nastolatka w ciąży: uprawnienia ma pełnoletni ojciec dziecka
Jeśli młodzi rodzice nie biorą ślubu, ale ojciec dziecka jest pełnoletni, może uznać dziecko. Zwykle potrzebna jest do tego zgoda matki, ale w tym wypadku - opiekuna prawnego dziecka. Gdy on się nie zgadza, ojciec musi złożyć pozew o sądowe ustalenie ojcostwa. Sąd w wyroku ustalającym ojcostwo może przyznać mu władzę rodzicielską - wtedy będzie on jedynym opiekunem prawnym dziecka do czasu, gdy matka skończy 18 lat.
miesięcznik "M jak mama"
