Władza rodzicielska: na czym polega i jak wygląda po rozwodzie?

2018-11-29 16:30

Choć pojęciem władzy rodzicielskiej wielu z nas posługuje się na co dzień – również w kontaktach urzędowych – to w polskim ustawodawstwie nie istnieje jego ścisła definicja. Czym więc właściwie jest władza rodzicielska, na czym polega, jakie obowiązki wynikające z władzy rodzicielskiej mają rodzice wobec dzieci i jak wygląda władza rodzicielska po rozwodzie? 

Rodzic

i

Autor: Getty images

W Polsce zakres władzy rodzicielskiej regulują przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Zgodnie z nimi to, że rodzice mają nad dzieckiem władzę rodzicielską, nie zależy od tego, czy są oni małżeństwem, a jej zakres dla obojga rodziców jest jednakowy. Nie jest ona jednak dana raz na zawsze: rodzice – lub jedno z nich – mogą zostać jej pozbawieni (lub też może ona zostać zawieszona) na podstawie wyroku sądowego.

Spis treści:

  1. Na czym polega władza rodzicielska?
  2. Kto jest prawnym reprezentantem dziecka?
  3. Jak długo trwa władza rodzicielska?
  4. Jak wygląda władza rodzicielska po rozwodzie?

Na czym polega władza rodzicielska?

Pojęcie „władza rodzicielska” określa prawa i obowiązki, jakie względem dziecka (i jego majątku) mają jego rodzice, którzy sprawują nad nim opiekę od narodzin do osiągnięcia pełnoletności. Najważniejszą zasadą jest to, że władza rodzicielska powinna być wykonywana w taki sposób, jaki jest najlepszy dla dobra dziecka. Przed podjęciem ważnych, dotyczących dziecka decyzji, rodzice mają obowiązek wysłuchać zdania swojej pociechy (o ile jej wiek, poziom umysłowy i stan zdrowia na to pozwala), a także w miarę możliwości uwzględnić je.

Zgodnie z prawem, rodzice mają również wobec małoletniego dziecka szereg obowiązków:

  • mają obowiązek strzec jego interesów, kierując się jego dobrem,
  • mają obowiązek utrzymywać je, powinni zapewnić mu odpowiednie warunki życia i wykształcenie, w tym także możliwość rozwoju jego uzdolnień, 
  • powinni dbać o jego zdrowie i życie, pełną sprawność fizyczną,
  • powinni wpajać mu zasady moralności, poczucie obowiązku, poszanowanie cudzej wartości, 
  • powinni zapewnić mu kontakt z krewnymi, np. dziadkami. 

Władza rodzicielska to również pewne prawa rodziców względem dzieci. Zgodnie z przepisami rodzice mają więc prawo wychowywać dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami (uwzględniając jednak prawo dziecka do własnych poglądów, sumienia, wyznania). W okresie, w którym dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską, powinno być również posłuszne wobec rodziców.

Kto jest prawnym reprezentantem dziecka?

Rodzice, którzy na co dzień opiekują się dzieckiem i nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, są tzw. jego ustawowymi przedstawicielami. Jeśli władzę tę sprawują oboje, każdy z nich może być samodzielnym reprezentantem prawnym dziecka. Od tej reguły są jednak wyjątki: żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między nim, a rodzeństwem, które również pozostaje pod ich opieką. Nie może go również reprezentować przy czynnościach prawnych między dzieckiem, a drugim rodzicem (lub jego nowym małżonkiem), chyba, że czynność prawna ma związek z bezpłatnym przyjęciem majątku na rzecz dziecka lub należnych mu środków utrzymania.

Czytaj:

ROZWÓD: co sąd bierze pod uwagę, przyznając rodzicom prawo do OPIEKI nad dzieckiem?

Rozwód bez orzekania o winie: alimenty, dokumenty, pozew

Jak długo trwa władza rodzicielska?

Władza rodzicielska zaczyna się wraz z przyjściem dziecka na świat i kończy do chwili osiągnięcia przez nie pełnoletności – wraz z osiemnastymi urodzinami wygasa na mocy prawa. Z różnych przyczyn może również ustać wcześniej. Zgodnie z prawem należą do nich m.in:

  • śmierć rodzica
  • utrata przez rodzica pełnej zdolności do czynności prawnych
  • pozbawienie go przez sąd władzy rodzicielskiej
  • zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa
  • unieważnienie uznania dziecka

Jak wygląda władza rodzicielska po rozwodzie?

Jednym z podstawowych obowiązków sądu orzekającego rozwód rodziców jest określenie ich praw i obowiązków wobec ich wspólnych małoletnich dzieci, a także orzeczenie, w jakiej wysokości każdy z nich będzie ponosił koszty ich utrzymania i wychowania. W orzeczeniu rozwodowym sąd rozstrzyga, czy władza rodzicielska będzie przysługiwała obojgu rodzicom, czy jednemu z nich (i któremu), i czy w jakikolwiek sposób zostanie ograniczona. Zgodnie z przepisami rozstrzygnięcia sądu mogą być następujące:

  • władza rodzicielska zostanie pozostawiona obojgu rodzicom,
  • władza rodzicielska zostanie powierzona jednemu z rodziców, a władza drugiego zostanie ograniczona do określonych uprawnień i obowiązków,
  • zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców,
  • pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. 

Wydając orzeczenie sąd kieruje się zawsze dobrem dziecka i bierze pod uwagę szereg czynników, w tym poziom życia, jaki będzie w stanie zapewnić mu rodzic, czy środowisko, w jaki dziecko będzie się wychowywało.

 5 pomysłów na wzmocnienie koncentracji u dziecka - WIDEO

Czy wiesz jak zadbać o noworodka?

Pytanie 1 z 10
KIEDY PO RAZ PIERWSZY MOŻNA WYKĄPAĆ DZIECKO?
Zdjęcie