Życie układa się różnie i nie zawsze rodzice mogą sprawować opiekę nad swoimi dziećmi. Nie zawsze też wiadomo, kim w ogóle są. W takich wypadkach ustanawia się opiekuna prawnego, który może wziąć pod swoją opiekę dzieci lub dziecko.
Spis treści:
- Kim jest opiekun prawny?
- Komu ustanawia się opiekuna prawnego?
- Jakie wymagania trzeba spełnić, żeby zostać opiekunem prawnym?
- Nadzór nad opiekunem prawnym
- Obowiązki opiekuna prawnego
- Jak zostać opiekunem prawnym?
Kim jest opiekun prawny?
Opiekun prawny zastępuje rodziców ze wszystkimi ich obowiązkami. Sprawuje opiekę i ochronę nad interesami osobistymi oraz majątkowymi dziecka. Opiekun jest także przedstawicielem ustawowym podopiecznego, co oznacza, że może zajmować się czynnościami prawnymi w jego imieniu. Opieka prawna jest regulowana w tytule III Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 145-177).
Komu ustanawia się opiekuna prawnego?
Opiekun prawny zawsze jest ustanawiany w przypadku osoby małoletniej, która jeszcze nie skończyła 18. roku życia i gdy żadnemu z jej rodziców nie przysługuje władza rodzicielska.
Polskie prawo dopuszcza jednak jeszcze jeden przypadek ustanowienia opiekuna - w przypadku osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej bez względu na jej wiek. Wtedy opiekunem prawnym najczęściej zostaje małżonek lub jedno z rodziców, chyba że na przeszkodzie stoi dobro osoby, która ma pozostać pod opieką.
Czytaj: Pozbawienie praw rodzicielskich - kiedy ma miejsce?
Adopcja dziecka: kto może adoptować dziecko? Wszystko co warto wiedzieć o adopcji
Jakie wymagania trzeba spełnić, żeby zostać opiekunem prawnym?
Zazwyczaj to rodzic wyznacza odpowiednią osobę, która może zostać opiekunem prawnym dla dziecka, a jego decyzja musi być potwierdzona pełnomocnictwem notarialnym, które może zastąpić orzeczenie sądu. Nie zawsze jest to jednak możliwe.
Ostatecznie decyzję podejmuje sąd opiekuńczy, którym jest wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego. Zanim jednak decyzja zapadnie, osoba wyznaczona na opiekuna prawnego musi spełniać szereg warunków:
- niekaralność - osoba, która została wyznaczona na opiekuna prawnego nie może mieć na swoim koncie żadnego przestępstwa, w tym przeciwko wolności seksualnej, obyczajowości czy z użyciem przemocy,
- pełna zdolność do czynności prawnych,
- posiadanie pełni praw publicznych.
Oprócz tego, opiekunem nie może być osoba, która kiedykolwiek wcześniej została pozbawiona praw rodzicielskich czy została zwolniona z opieki. Nie ma mowy również, by osoba, która została wyznaczona na opiekuna prawnego miała zakaz przebywania w określonych miejscach czy zbliżania się do kogokolwiek.
Opiekunem prawnym nie zostanie też osoba, wobec której istnieje ryzyko, że nie wywiąże się ze swoich obowiązków. Pochodzenie czy posiadanie obywatelstwa polskiego nie ma za to znaczenia. Polskie prawo nie przewiduje kryterium obywatelstwa dla opiekuna.
Czytaj: Dziadkowie: ich prawo względem naszych dzieci [OPINIA PRAWNIKA]
Nadzór nad opiekunem prawnym
Opiekun prawny zawsze pozostaje pod nadzorem sądu opiekuńczego, który powinien kontrolować, czy opiekun wywiązuje się ze swoich obowiązków. Sąd może udzielać wskazówek, żądać wyjaśnień w razie niepokojących sygnałów, a także nakazać przedstawienie dokumentów, które są związane ze sprawowaniem opieki.
Co więcej, opiekun prawny musi co najmniej raz w doku składać sprawozdanie, które dotyczy dziecka, będącego pod jego opieką, a także rachunki z zarządzania jego majątkiem. Jeśli opiekun prawny zaniedbuje swoje obowiązki lub jeśli są uzna, że nie wywiązuje się z nich właściwie, to może zwolnić go z opieki.
Jeśli tak się stanie, to opiekun prawny nigdy nie będzie mógł już sprawować tej funkcji. W przypadku gdy opiekun prawny jest ustanowiony aktem notarialnym i nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, to rodzic zwalnia go, rozwiązując akt.
Czytaj: Kto może towarzyszyć dziecku podczas wizyty u lekarza?
Obowiązki opiekuna prawnego
Obowiązki opiekuna prawnego są takie same, jak w przypadku rodziców. Opiekun prawny zapewnia zatem dziecku środki do życia, mieszkanie, wyżywienie. Zarządza majątkiem, a także reprezentuje przy czynnościach prawnych lub oświadczeniach woli.
Oprócz tego, zapewnia opiekę medyczną, realizację obowiązku szkolnego, a w razie potrzeby występuje o świadczenia z zakresu ubezpieczeń społecznych lub pomocy społecznej. Opiekun prawny nie może stosować kar cielesnych. Opiekę sprawuje bezpłatnie.
Jak zostać opiekunem prawnym?
Jeśli rodzice nie wyznaczą opiekuna prawnego, to sąd opiekuńczy może zwrócić się do jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub organizacji społecznej. Jeśli jednak dziecko pozostaje w placówce opiekuńczej, to opiekun prawny często wybierany jest z tejże placówki.
Opiekunem prawnym mogą również zostać - według kolejności małżonek, osoba krewna lub inna osoba bliska. Aby zostać opiekunem prawnym dziecka, należy złożyć właściwy wniosek do sądu opiekuńczego i czeka na jego rozpatrzenie.
Aby pozytywnie przejść proces weryfikacji, należy oczywiście spełniać wymagania, które przedstawiliśmy powyżej.
